Λύθηκε το μυστήριο των μοάι - Νέα έρευνα δείχνει πώς μετακινήθηκαν τα αγάλματα του Ράπα Νούι
Η φυσική και η παράδοση ενώνονται: τα μυστηριώδη μοάι ίσως πράγματι μετακινήθηκαν «όρθια».
Τα πέτρινα αγάλματα του νησιού Ράπα Νούι, γνωστά ως μοάι, εξακολουθούν να μαγεύουν και να προβληματίζουν επιστήμονες και ταξιδιώτες σχετικά με τον τρόπο μεταφοράς τους. Μια νέα μελέτη έρχεται τώρα να ενισχύσει μια διαφορετική εκδοχή: οι αρχαίοι κάτοικοι του νησιού δεν τα μετέφεραν πάνω σε κορμούς δέντρων, όπως πιστευόταν, αλλά τα… έσυραν. Σύμφωνα με δύο ανθρωπολόγους, η παράδοση των ιθαγενών που λέει ότι τα αγάλματα «περπάτησαν» ίσως να μην ήταν τελικά μύθος, αλλά απόδειξη έξυπνης μηχανικής και φυσικής.
Η τεχνική που έκανε τα αγάλματα να «βαδίσουν»
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι κάτοικοι του Ράπα Νούι δεν χρειάστηκε να αποψιλώσουν το νησί τους για να μεταφέρουν τα αγάλματα. Αντίθετα, είχαν βρει έναν απλό και ευρηματικό τρόπο να τα κινήσουν κάθετα, κάνοντάς τα να «μετατοπίζονται» δεξιά και αριστερά σαν να προχωρούν. Η τεχνική αυτή, που επιβεβαιώθηκε μέσα από μοντέλα και πειράματα, δείχνει ότι τρεις ομάδες ανθρώπων μπορούσαν να «οδηγήσουν» το άγαλμα δεμένο με σκοινιά, χρησιμοποιώντας τη βαρύτητα και την κίνηση του εκκρεμούς.
Όπως διαβάζουμε στο Science Alert, το 2012, μια ομάδα 18 ατόμων κατάφερε να μετακινήσει με αυτόν τον τρόπο ένα αντίγραφο μοάι βάρους 4,3 τόνων για 100 μέτρα, σε μόλις 40 λεπτά. Το θέαμα ήταν εντυπωσιακό: το πέτρινο άγαλμα ταλαντευόταν και προχωρούσε σχεδόν «ζωντανό».
Αναθεώρηση του μύθου της «οικολογικής καταστροφής»
Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με την παλαιότερη άποψη που έκανε λόγο για «οικολογική αυτοκτονία», πως αποψιλώνοντας δηλαδή τα δάση για να κατασκευάσουν ξύλινους κυλίνδρους μεταφοράς οι ιθαγενείς του Ράπα Νούι οδήγησαν τον τόπο τους στην καταστροφή. Ο διάσημος συγγραφέας Τζάρεντ Ντάιαμοντ είχε προωθήσει αυτή την εκδοχή στο βιβλίο του Collapse, παρουσιάζοντας τη Ράπα Νούι ως παράδειγμα ενός πολιτισμού που κατέρρευσε από τις ίδιες του τις πράξεις.
Παράλληλα, νεότερα αρχαιολογικά και γενετικά δεδομένα δείχνουν ότι οι κάτοικοι του Ράπα Νούι δεν εξαφανίστηκαν από υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, αλλά εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων, π.χ. λόγω επιδρομών δουλεμπόρων ή επιδημιών που έφεραν οι Ευρωπαίοι. Με βάση αυτά τα στοιχεία, η θεωρία του «περπατήματος» των μοάι δεν είναι μόνο μια τεχνική υπόθεση, αλλά και μια αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας: ότι οι ιθαγενείς του νησιού υπήρξαν δημιουργικοί και ευρηματικοί, όχι καταστροφικοί.
Στην πρόσφατη δημοσίευσή των ερευνητών στο Journal of Archaeological Science, η φυσική εξηγεί πλήρως τον τρόπο μεταφοράς των αγαλμάτων. Η ταλάντωση και η ισορροπημένη μετακίνηση είναι όχι μόνο εφικτές, αλλά και συμβατές με τα ίχνη που υπάρχουν στα αρχαία μονοπάτια του νησιού. Ορισμένα μάλιστα μισοτελειωμένα αγάλματα που βρέθηκαν κατά μήκος των δρόμων δείχνουν ότι η μεταφορά τους γινόταν όρθια, και πως κάποια καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια της πορείας.
Από σύμβολο καταστροφής σε απόδειξη ευφυΐας
Αντί λοιπόν τα μοάι να συμβολίζουν μια κοινωνία που κατέρρευσε, οι ερευνητές τα βλέπουν ως μνημεία επινοητικότητας, συνεργασίας και σεβασμού προς τη φύση. Το Ράπα Νούι, όπως φαίνεται, δεν είναι η ιστορία ενός πολιτισμού που αυτοκαταστράφηκε, αλλά ενός λαού που βρήκε τρόπους να μεγαλουργήσει μέσα στην απομόνωση του Ειρηνικού. Και τα πέτρινα αγάλματα που στέκονται ακόμη αγέρωχα στις πλαγιές του νησιού, ίσως πράγματι να περπάτησαν κάποτε — με ρυθμό, πίστη και ανθρώπινη ευφυΐα.
