Παραισθησιογόνα μανιτάρια: Τι αποκαλύπτει νέα έρευνα για τη λειτουργία του εγκεφάλου

Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να κατανοήσουν πώς οι ψυχεδελικές ουσίες όπως η ψιλοκυβίνη επηρεάζουν την αντίληψη. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports έρχεται να δείξει ότι η επίδρασή τους ίσως δεν αφορά μόνο τη λειτουργία του μυαλού, αλλά και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Η μελέτη σε πραγματικές συνθήκες

Οπως διαβάζουμε στο ZME Science, η έρευνα πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες σε Αργεντινή, Γαλλία και Χιλή και έγινε σε οικιακό περιβάλλον, ώστε οι συμμετέχοντες να αισθάνονται πιο άνετα. Οι εθελοντές έλαβαν είτε μικρή είτε μεγαλύτερη δόση αποξηραμένων μαγικών μανιταριών Psilocybe cubensis και εικονικό φάρμακο (placebo). Στη συνέχεια, κλήθηκαν να παρακολουθήσουν σε οθόνη τριάντα έργα τέχνης, από κλασικά πορτρέτα έως αφηρημένες δημιουργίες του 20ού αιώνα, ενώ μια φορητή συσκευή κατέγραφε με ακρίβεια κάθε τους ματιά και παύση.

Εντονότερη εμπειρία, ίδια κρίση

Η αρχική υπόθεση των ειδικών ήταν ότι οι οπτικές κινήσεις θα γίνονταν πιο χαοτικές υπό την επήρεια της ψιλοκυβίνης, καθώς θεωρείται ότι τα ψυχεδελικά «χαλαρώνουν» τον εγκέφαλο και ανοίγουν τον δρόμο για νέες εμπειρίες. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ανέτρεψαν αυτή την άποψη. Όταν η δόση ήταν υψηλή, οι συμμετέχοντες εστίαζαν το βλέμμα τους σε συγκεκριμένα σημεία, κυρίως πρόσωπα ή κεντρικά στοιχεία των πινάκων, με λιγότερες αποκλίσεις και μικρότερη «διάχυση» της ματιάς.

Παράλληλα, οι εθελοντές ανέφεραν ότι βίωσαν έντονα συναισθήματα και μια αίσθηση «ροής», σαν να απορροφήθηκαν απόλυτα από την τέχνη. Παρ’ όλα αυτά, οι αξιολογήσεις τους για το πόσο όμορφα ή συγκινητικά ήταν τα έργα δεν παρουσίασαν μεγάλες διαφοροποιήσεις. Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι τα ψυχεδελικά ίσως δεν αλλάζουν την τελική κρίση για ένα έργο, αλλά εντείνουν τον τρόπο που το ζούμε, δημιουργώντας μια πιο δυνατή εσωτερική εμπειρία.

Μέχρι σήμερα, η έρευνα γύρω από τις ψυχεδελικές ουσίες στηριζόταν κυρίως σε προσωπικές μαρτυρίες ή σε εξετάσεις απεικόνισης του εγκεφάλου. Η συγκεκριμένη μελέτη ξεχωρίζει, καθώς παρέχει ένα αντικειμενικό μέτρο μέσα από την ανάλυση της κίνησης των ματιών. Το εύρημα ότι το βλέμμα γίνεται πιο συγκεντρωμένο αντί να περιπλανιέται, έρχεται να αμφισβητήσει τη θεωρία ότι οι ουσίες αυτές απελευθερώνουν απόλυτα τον νου, προσφέροντας μια πιο σύνθετη εικόνα για τον τρόπο που δρουν.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ψιλοκυβίνη ίσως ενισχύει την προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες, όπως χρώματα, υφές ή άκρες αντικειμένων, που υπό κανονικές συνθήκες προσπερνάμε. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί κάποιοι χρήστες περιγράφουν ότι βλέπουν σχήματα να κινούνται ή επιφάνειες να «αναπνέουν». Δεν πρόκειται απαραίτητα για ψευδαισθήσεις που αλλάζουν το αντικείμενο, αλλά για μια διαφορετική ένταση στην αντίληψη των λεπτομερειών που ήδη υπάρχουν.

Περιορισμοί και μελλοντικές προοπτικές

Η μελέτη είχε βέβαια περιορισμούς. Συμμετείχαν μόλις δεκαπέντε άτομα, κυρίως άνδρες γύρω στα τριάντα, ενώ το γεγονός ότι έγινε στο σπίτι καθιστά το περιβάλλον πιο φυσικό αλλά λιγότερο ελεγχόμενο. Επιπλέον, οι αντιδράσεις στις ψυχεδελικές ουσίες διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο, κάτι που δυσκολεύει τα γενικευμένα συμπεράσματα. Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά ταιριάζουν με πολυάριθμες αφηγήσεις, από συγγραφείς του 20ού αιώνα μέχρι σημερινούς χρήστες, για το πώς μια απλή λεπτομέρεια μπορεί να αποκτήσει πρωτόγνωρη σημασία. Μερικές φορές, αρκεί να παρατηρήσουμε πώς αλλάζει το βλέμμα μας μπροστά σε έναν πίνακα.