«Ψαλίδι» στους ημερήσιους επισκέπτες σε παγκόσμιο αξιοθέατο - Σκληρά μέτρα κατά του υπερτουρισμού

Από την 1η Ιουλίου 2025, η Βενετία εφαρμόζει νέα μέτρα για την επίσκεψη στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μάρκου και στο καμπαναριό του. Πλέον, η πρόσβαση θα επιτρέπεται μόνο με ηλεκτρονική κράτηση, ενώ η τιμή εισιτηρίου αυξάνεται από τα 6 στα 10 ευρώ. Η απόφαση αυτή έχει στόχο να ρυθμίσει τη ροή των επισκεπτών, να διασφαλίσει καλύτερο έλεγχο του πλήθους και να συγκεντρώσει επιπλέον έσοδα για τη συντήρηση σημαντικών εκκλησιαστικών μνημείων.

Περιορισμοί στον αριθμό επισκεπτών

Ο νέος κανονισμός προβλέπει ότι στον εσωτερικό χώρο του Αγίου Μάρκου θα επιτρέπονται ταυτόχρονα το πολύ 500–600 άτομα. Παράλληλα, η πρόσβαση στο Παλαιό Δώρο (Pala d’Oro), το περίφημο βυζαντινό ψηφιδωτό, θα υπόκειται σε ακόμη πιο αυστηρούς περιορισμούς. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η αποφυγή υπερσυσσώρευσης τουριστών και η προστασία των εσωτερικών χώρων του μνημείου.

Εξαιρέσεις και κοινωνική προσβασιμότητα

Για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα επίσκεψης σε ευπαθείς και ευάλωτες ομάδες, τα παιδιά κάτω των 10 ετών, οι οργανωμένες θρησκευτικές ομάδες (προσκυνητές) και τα άτομα με αναπηρία θα συνεχίσουν να εισέρχονται χωρίς καταβολή εισιτηρίου. Με αυτόν τον τρόπο διατηρείται ο ανοιχτός χαρακτήρας πρόσβασης για όσους αντιμετωπίζουν ειδικές ανάγκες ή συμμετέχουν σε λατρευτικές δραστηριότητες.

Κατανομή εσόδων για συντήρηση μνημείων

Τα επιπλέον έσοδα από την αύξηση των εισιτηρίων θα διατεθούν για τη συντήρηση 40 ακόμη εκκλησιών της Βενετίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται κτίσματα με ιδιαίτερη ιστορική και καλλιτεχνική αξία, όπως η Σάντα Μαρία ντε λα Σαλούτε και η Βασιλική της Σάντα Μαρία Ασούντα στο Τορτσέλο. Στόχος είναι να διατηρηθεί η πολιτιστική κληρονομιά της πόλης σε υψηλό επίπεδο, χωρίς ωστόσο η προστασία της να επιβαρύνει αποκλειστικά το δημόσιο ταμείο.

Στατιστικά τουρισμού και περίπτωση του υπερτουρισμού

Το 2024, η Βενετία υποδέχτηκε συνολικά περίπου 5,9 εκατομμύρια επισκέπτες, σημειώνοντας αύξηση 3,7% σε σύγκριση με το 2023. Οι διανυκτερεύσεις ανήλθαν στα 13,3 εκατομμύρια, ξεπερνώντας για πρώτη φορά το προ πανδημίας ρεκόρ των 12,9 εκατομμυρίων του 2019. Παρά τη διατήρηση του πρωτεύοντος ρόλου των ξενοδοχείων, αυτές κατέγραψαν μείωση διανυκτερεύσεων κατά 2,9%, κυρίως στις οικονομικές κατηγορίες. Αντίθετα, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις (Airbnb κ.λπ.) αυξήθηκαν κατά 11%, φτάνοντας τις 6,3 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις. Στο ιστορικό κέντρο, οι διανυκτερεύσεις σε ιδιωτικά καταλύματα (4,9 εκατομμύρια) ξεπέρασαν για πρώτη φορά αυτές των ξενοδοχείων (4,4 εκατομμύρια).

Ανακατανομή διαμονής στην εκτός κέντρου περιοχή

Στο Μέστρε και τη Μαργκέρα, οι διανυκτερεύσεις σε ιδιωτικά καταλύματα παρουσίασαν αύξηση 16,1%. Η τάση αυτή καταδεικνύει μετακίνηση επισκεπτών προς περιοχές έξω από την καρδιά της πόλης, με στόχο τη μείωση της πίεσης στο κέντρο και τη στήριξη των κοινοτήτων της ενδοχώρας. Συνολικά, τα ιδιωτικά καταλύματα καλύπτουν πλέον το 33% των διανυκτερεύσεων (έναντι 31% το 2023 και 25% το 2019), ενώ τα ξενοδοχεία συνεχίζουν να συγκεντρώνουν το 50% περίπου της ζήτησης, αν και με φθίνουσα τάση.

Επέκταση της τουριστικής περιόδου

Οι πιο δημοφιλείς μήνες διαμονής το 2024 ήταν ο Μάιος, με 1,5 εκατομμύριο διανυκτερεύσεις, και ο Νοέμβριος, με 900.000. Προκύπτει λοιπόν ότι η τουριστική κίνηση δεν περιορίζεται πλέον αποκλειστικά στο καλοκαίρι, αλλά καταγράφεται σημαντική ζήτηση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Προηγούμενα μέτρα διαχείρισης τουρισμού

Ήδη από τον Αύγουστο του 2021 έχει απαγορευθεί η είσοδος μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στο ιστορικό κέντρο της Βενετίας, προκειμένου να προστατευθεί η ευαίσθητη αρχιτεκτονική και η λιμνοθάλασσα. Παράλληλα, έχει εισαχθεί ειδικό εισιτήριο για τους ημερήσιους επισκέπτες, το οποίο υποστηρίζει δράσεις συντήρησης και αποσυμφόρησης. Τα νέα μέτρα στον Άγιο Μάρκο εντάσσονται σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής για αντιμετώπιση του υπερτουρισμού, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα του προορισμού.

Διεθνές παράδειγμα βιώσιμου τουρισμού

Η περίπτωση της Βενετίας αποτελεί πλέον πρότυπο για πολλές άλλες πόλεις-μνημεία. Η ισορροπία μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και προστασίας της πολιτιστικής ταυτότητας επιτυγχάνεται μέσω συντονισμένων παρεμβάσεων: περιορισμοί στους επισκέπτες, αυξήσεις εισιτηρίων, επανεπένδυση εσόδων στη συντήρηση μνημείων και εναλλακτικές μορφές διαμονής εκτός του πυρήνα. Το μοντέλο αυτό αναμένεται να αξιοποιηθεί ως υπόδειγμα για άλλους δημοφιλείς προορισμούς που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις.