Στενά του Ορμούζ: Πού είναι, πώς επηρεάζουν το παγκόσμιο εμπόριο - Τι θα σημάνει το κλείσιμό τους

Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν δημιουργεί νέα δεδομένα στη σύγκρουση που εκτυλίσσεται στη Μέση Ανατολή, με τον κόσμο να «κρατά την ανάσα» του για το τι πρόκειται να ακολουθήσει.

Ωστόσο, πέρα από την κλιμάκωση σε στρατιωτικό επίπεδο, η αμερικανική επίθεση αναμένεται να έχει σημαντικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Ήδη χθες Κυριακή (22/6) το κοινοβούλιο του Ιράν έλαβε την απόφαση να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, με το Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας της χώρας να αναμένεται να πάρει την τελική απόφαση.

Το Ιράν έχει απειλήσει ξανά στο παρελθόν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, ώστε να βάλει «φωτιά» στις τιμές πετρελαίου διεθνώς, αλλά ποτέ δεν έχει υλοποιήσει την απειλή.

Τι είναι τα Στενά του Ορμούζ

Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν μία από τις πιο ζωτικές εμπορικές διόδους του πλανήτη, μέσω της οποίας διέρχεται καθημερινά ένα τεράστιο τμήμα του παγκόσμιου αποθέματος πετρελαίου καθώς και και μεγάλο μέρος του υγροποιημένου αερίου.

Πρόκειται για μία θαλάσσιο δίοδο με τεράστια γεωστρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ και όχι μόνο, καθώς η ισχύς της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ροή πετρελαίου.

Τα Στενά βρίσκονται ανάμεσα στο Ομάν και το Ιράν και συνδέουν τον Περσικό Κόλπο στα βόρεια με τον Κόλπο του Ομάν στα νότια και την Αραβική Θάλασσα πέρα από αυτό.

Έχουν πλάτος 33 χιλιόμετρα στο στενότερο σημείο τους, με τη ναυτική λωρίδα ωστόσο να έχει πλάτος μόλις 3 χιλιόμετρα, κάτι που τις καθιστά ευάλωτες σε επιθέσεις ή απειλές αποκλεισμού.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό

Περίπου το 1/5 της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου περνάει από τα Στενά του Ορμούζ. Χαρακτηριστικά, από τις αρχές του 2022 έως τον περασμένο μήνα, περίπου 17,8 εκατομμύρια έως 20,8 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου, υγροποιημένου αερίου και καυσίμων πέρασαν από τα Στενά, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης Vortexa.

Τα μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) - Σαουδική Αραβία, Ιράν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κουβέιτ και Ιράκ - εξάγουν το μεγαλύτερο μέρος του αργού πετρελαίου τους μέσω των Στενών του Ορμούζ, κυρίως στην Ασία.

Ο Πέμπτος Στόλος των ΗΠΑ, με έδρα το Μπαχρέιν, έχει ως αποστολή την προστασία της εμπορικής ναυτιλίας στην περιοχή.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν - Ιράκ (1980-1988), στον οποίο σκοτώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, και οι δύο πλευρές στοχοποίησαν εμπορικά πλοία στον Κόλπο, σε έναν «Πόλεμο των Τάνκερς», αλλά τα Στενά του Ορμούζ δεν έκλεισαν ποτέ ολοκληρωτικά.

Τι σημαίνει το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ

Σύμφωνα με τον Guardian, το κλείσιμο των Στενών είναι ένα αρκετά «δυνατό» όπλο για το Ιράν, καθώς μπορεί να επιφέρει άμεσο κόστος στον Ντόναλντ Τραμπ -και όχι μόνο- προκαλώντας αύξηση της τιμής του πετρελαίου, με σχεδόν άμεσο αντίκτυπο πληθωρισμού στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Βέβαια, θα ήταν επίσης μια πράξη οικονομικού αυτοτραυματισμού. Το ιρανικό πετρέλαιο χρησιμοποιεί την ίδια πύλη και το κλείσιμο του Ορμούζ κινδυνεύει να εμπλέξει στον πόλεμο τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα οποία έχουν ασκήσει έντονη κριτική στην ισραηλινή επίθεση, για να διαφυλάξουν τα δικά τους συμφέροντα.

Σημαντικές συνέπειες θα είχε επίσης το κλείσιμο των Στενών για την Κίνα. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο αγοράζει σχεδόν το 90% των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, οι οποίες υπόκεινται σε διεθνείς κυρώσεις.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, κάλεσε την Κίνα να αποτρέψει το Ιράν από το να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ. «Ενθαρρύνω την κινεζική κυβέρνηση στο Πεκίνο να τους καλέσει (να μην το κάνουν), επειδή εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα Στενά του Ορμούζ για το πετρέλαιό τους», τόνισε ο Ρούμπιο, μιλώντας στο Fox News.

«Αν το κάνουν αυτό, θα είναι ένα ακόμη τρομερό λάθος. Είναι οικονομική αυτοκτονία γι’ αυτούς αν το κάνουν», πρόσθεσε ο Αμερικανός ΥΠΕΞ.

Υπάρχουν ήδη αναφορές ότι ορισμένα υπερδεξαμενόπλοια έχουν κάνει αναστροφή, αποφεύγοντας να περάσουν από τα Στενά, μετά τις αμερικανικές επιθέσεις.

Τι έχει πει το Ιράν για τα Στενά του Ορμούζ

Το ιρανικό Press TV ανέφερε ότι το ιρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε μέτρο για το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, αλλά η τελική απόφαση θα ληφθεί από τους κορυφαίους ηγέτες του Ιράν στο Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας. Σημειώνεται ότι καμία απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας δεν είναι τελική αν δεν εγκριθεί από τον ανώτατο ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Χαμενεΐ.

Στη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, Σεγέντ Αμπάς Αραγτσί, μετά την αμερικανική επίθεση, κάποιοι «διάβασαν» το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, με τη φράση που χρησιμοποίησε «αιώνιες συνέπειες».