Διαγραφή φοιτητών για πειθαρχικά παραπτώματα – Πότε επιβάλλεται και για ποια αδικήματα

Τέλος στις αρρυθμίες και κυρίως στην ατιμωρησία φοιτητών πανεπιστημίου για σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα προσπαθεί να βάλει το υπουργείο Παιδείας με ένα ενιαίο ποινολόγιο που φέρνει ακόμα και οριστική διαγραφή φοιτητών.

Ο νέος νόμος 5224/2025, που τροποποιεί το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών στα ελληνικά ΑΕΙ, εισάγει σαφείς και αυστηρότερες διατάξεις για τις περιπτώσεις όπου ένας φοιτητής μπορεί να διαγραφεί οριστικά από το πανεπιστήμιό του λόγω παραπτώματος. Η ρύθμιση στοχεύει στη θωράκιση της ακαδημαϊκής δεοντολογίας και στην καταπολέμηση φαινομένων που προσβάλλουν το κύρος των ιδρυμάτων.

Η διευκρινιστική εγκύκλιο αναφορικά με το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών των πανεπιστημίων από το υπουργείο Παιδείας, θέτει το πλαίσιο εφαρμογής του νόμου 5224/2025.

Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ενιαίο σύστημα πειθαρχικού ελέγχου στα πανεπιστήμια, με το κάθε ίδρυμα να εφαρμόζει ποινές με τον δικό του «ρυθμό» κάτι που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις πολύ αυστηρών παραπτωμάτων, όπως περιπτώσεις ξυλοδαρμού καθηγητών, ουδέποτε οδήγησε σε κυρώσεις κατά των δραστών.

Ειδικότερα, με τον νέο νόμο εισήχθη ένα ενιαίο, σύγχρονο και αποτελεσματικό πλαίσιο (άρθρα 195 έως 205Α του ν. 4957/2022 (Α΄141), όπως τροποποιήθηκαν με τον ν. 5224/2025 (Α΄142) με στόχο την ενίσχυση της λογοδοσίας, την εμπέδωση της ευνομίας και την προστασία της ακαδημαϊκής λειτουργίας στα πανεπιστήμια.

Τι προβλέπει το πειθαρχικό για τα πανεπιστήμια

Κεντρικοί άξονες της μεταρρύθμισης είναι η θεσμοθέτηση ενιαίου πειθαρχικού συμβουλίου φοιτητών ανά Α.Ε.Ι., η καθορισμένη χρονική διάρκεια για την έναρξη και ολοκλήρωση των πειθαρχικών διαδικασιών, η υποχρεωτική επιβολή ποινής οριστικής διαγραφής σε περιπτώσεις αμετάκλητης καταδίκης για συγκεκριμένα κακουργήματα, καθώς και η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης των πειθαρχικών υποθέσεων μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας που θα λειτουργήσει στο Υπουργείο εντός του 2026.

Η διευκρινιστική εγκύκλιος καθορίζει αναλυτικά:

• τη διαδικασία συγκρότησης του πειθαρχικού συμβουλίου φοιτητών,
• τη διαδικασία ανάδειξης εκπροσώπου των φοιτητών,
• τα πειθαρχικά παραπτώματα,
• τη διαδικασία άσκησης πειθαρχικής δίωξης,
• τις πειθαρχικές ποινές,
• το περιεχόμενο των αποφάσεων των πειθαρχικών οργάνων,
• καθώς και την υποχρέωση των Ιδρυμάτων να υποβάλλουν ετήσια απολογιστική έκθεση των πειθαρχικών υποθέσεων.

Πότε επιβάλλεται η διαγραφή φοιτητή

Η οριστική διαγραφή αποτελεί την ύψιστη πειθαρχική ποινή που μπορεί να επιβληθεί σε φοιτητή και προβλέπεται από τα άρθρα 197 και 198 του νόμου 4957/2022, όπως τροποποιήθηκαν με τον νόμο 5224/2025.

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, η ποινή αυτή μπορεί να επιβληθεί:

• Όταν ο φοιτητής έχει διαπράξει σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα, όπως λογοκλοπή, βανδαλισμό ή βίαιη συμπεριφορά.
• Όταν υπάρχει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για αδίκημα που σχετίζεται με τα παραπτώματα που αναφέρονται στον νόμο.
• Όταν οι πράξεις του φοιτητή θίγουν το κύρος ή την ομαλή λειτουργία του ιδρύματος, δημιουργώντας επικίνδυνο ή προσβλητικό περιβάλλον εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Ποια είναι τα πειθαρχικά παραπτώματα που οδηγούν σε διαγραφή

Η παράγραφος 2 του άρθρου 197 του ν. 4957/2022, όπως τροποποιήθηκε, ορίζει αναλυτικά τα παραπτώματα που μπορούν να επισύρουν τη μέγιστη ποινή της διαγραφής. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

• Παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων – κάθε πράξη αντιγραφής, χρήσης μη επιτρεπόμενων βοηθημάτων ή παραποίησης αποτελεσμάτων.
• Λογοκλοπή ή παρουσίαση ξένου επιστημονικού έργου ως δικού του, χωρίς αναφορά στην πηγή.
• Καταστροφή ή φθορά περιουσίας του Ιδρύματος, είτε πρόκειται για εξοπλισμό, εργαστήρια, αίθουσες ή δημόσια κτίρια.
• Πράξεις βίας ή απειλών εναντίον μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων φοιτητών και διδασκόντων.
• Συμμετοχή σε ενέργειες που παρεμποδίζουν τη λειτουργία του ΑΕΙ, όπως καταλήψεις, αποκλεισμοί ή βανδαλισμοί.
• Απρεπής ή ανάρμοστη συμπεριφορά που προσβάλλει την αξιοπρέπεια άλλων μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Υποχρεωτική διαγραφή σε περιπτώσεις σοβαρών εγκλημάτων

Ο νόμος 5224/2025 εισάγει μια κρίσιμη καινοτομία: η διαγραφή φοιτητή καθίσταται υποχρεωτική, όταν υπάρχει τελεσίδικη ποινική καταδίκη για ορισμένα αδικήματα που αντιστοιχούν στα πειθαρχικά παραπτώματα των περιπτώσεων γ), δ) και θ) της παρ. 2 του άρθρου 197.

Πρόκειται για πράξεις που σχετίζονται κυρίως με:

• Καταστροφή ή παράνομη κατοχή περιουσίας,
• Βίαιες ή επικίνδυνες επιθέσεις εντός του πανεπιστημίου,
• Αδικήματα που εμπίπτουν στο άρθρο 168 παρ. 6 του Ποινικού Κώδικα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ποινή της διαγραφής δεν είναι διακριτική ευχέρεια του πειθαρχικού οργάνου, αλλά νομική υποχρέωση του Ιδρύματος.

Διαδικασία και δικαιώματα του φοιτητή

Η επιβολή πειθαρχικής ποινής, συμπεριλαμβανομένης της διαγραφής, προϋποθέτει:

• Έγγραφη κλήση του φοιτητή σε απολογία,
• Εξέταση των στοιχείων από το αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο ή τη Σύγκλητο,
• Αιτιολογημένη απόφαση, η οποία κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο.
• Ο φοιτητής έχει δικαίωμα προσφυγής ή ένστασης, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπει ο εσωτερικός κανονισμός του ΑΕΙ.

Ένα αυστηρότερο αλλά δίκαιο πλαίσιο

Με τον νόμο 5224/2025, το Υπουργείο Παιδείας επιδιώκει να θέσει τέλος σε φαινόμενα αντιγραφής, λογοκλοπής, βίας και καταστροφών, τα οποία επί χρόνια τραυμάτιζαν την εικόνα της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης.

Η οριστική διαγραφή καθίσταται πλέον ένα ισχυρό μέσο προστασίας της ακαδημαϊκής κοινότητας και του κύρους των ελληνικών πανεπιστημίων.

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο:

• Η ακαδημαϊκή ελευθερία προϋποθέτει ευθύνη και σεβασμό στους κανόνες.
• Η παραβίασή τους δεν μένει πια ατιμώρητη.