Θερμαινόμενα Προϊόντα Καπνού, μια νέα υγειονομική βόμβα (στους νέους)

Τα Θερμαινόμενα Προϊόντα Καπνού (ΘΠΚ) προσελκύουν όλο και περισσότερους καπνιστές που αναζητούν μια πρακτική λύση για κάπνισμα σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται το συμβατικό προϊόν, δηλαδή το παραδοσιακό τσιγάρο. Ο καπνός, αντί να καίγεται, θερμαίνεται στην ειδική συσκευή, σε τέτοια θερμοκρασία ώστε να παράγεται ατμός, γι’ αυτό και τα ΘΠΚ θεωρούνται μια υγιεινότερη εναλλακτική. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερες μελέτες αμφισβητούν αυτό το επιχείρημα και αναφέρουν ότι τα ΘΠΚ αποτελούν μια βόμβα για τη δημόσια υγεία.

Οι κατασκευαστές ισχυρίζονται ότι τα ΘΠΚ παράγουν λιγότερες τοξικές ουσίες, και ειδικά αρωματικούς υδρογονάνθρακες, σε σχέση με τα παραδοσιακά τσιγάρα, και γι’ αυτό εμφανίζουν και χαμηλότερες συχνότητες ασθενειών σχετικών με το κάπνισμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία των κατασκευαστών, 22 εκατομμύρια καπνιστές έχουν μεταπηδήσει στα ΘΠΚ, κάτι που σημαίνει ότι είναι εφικτός ο στόχος «μηδενικού καπνού» μέχρι το 2030. Και η επιστήμη τους δικαιώνει εν μέρει, γιατί σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο, τα ΘΠΚ προκαλούν καρδιαγγειακά και πνευμονολογικά νοσήματα σε πολύ χαμηλότερες συχνότητες.

Επιστημονικές ενστάσεις

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι τα ΘΠΚ δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ακίνδυνη εναλλακτική. Ένας βασικός προβληματισμός είναι ότι είναι ιδιαίτερα ελκυστικά στους νέους μη καπνίζοντες και πιθανότατα αποτελούν το πρώτο βήμα για τον εθισμό στη νικοτίνη και το πέρασμα στο παραδοσιακό τσιγάρο. Ο επιδημιολόγος Silvano Gallus, που μελετά το θέμα στην Ιταλία από την εποχή που εισήχθησαν τα ΘΠΚ στην αγορά, αναφέρει ότι οι καμπάνιες των κατασκευαστών στοχεύουν κυρίως στους νέους, μέσω των social media και των influencers.

Στόχος οι νέοι - Νικοτίνη χωρίς καπνό

Το 2019, μεγάλος κατασκευαστής ΘΠΚ αναγκάστηκε να τερματίσει την καμπάνια του στα social media, όταν χρησιμοποιήθηκε ένας influencer 21 ετών, κάτι που ήταν αντίθετο στις πολιτικές του. Έκτοτε, η εν λόγω εταιρεία περιόρισε τη διαφήμιση τέτοιων προϊόντων στους νέους, αλλά οι ερευνητές αναφέρουν ότι το design και το branding τέτοιων προϊόντων στοχεύουν σε μεγαλύτερους μη καπνιστές.

Η μελέτη του Silvano Gallus έδειξε ότι όσοι χρησιμοποιούν ΘΠΚ έχουν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν το κάπνισμα τσιγάρων εντός έξι μηνών. Όπως φαίνεται, ο εθισμός στη νικοτίνη προκαλείται και από ΘΠΚ σε ομάδες πληθυσμού που διαφορετικά δεν θα κάπνιζαν. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η χρήση σε νέους, αν και είναι σε μονοψήφια ποσοστά, πρέπει να ανησυχεί τους ιθύνοντες της δημόσιας υγείας, γιατί τα προϊόντα αυτά έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα από τις προσπάθειες για τη μείωση της κατανάλωσης καπνού. Οι συσκευές ΘΠΚ διαφημίζονται ως αξεσουάρ της σύγχρονης ζωής και γίνεται συστηματικό μάρκετινγκ από influencers και διάσημους. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, πολλές διαφημιστικές καμπάνιες τοποθετούν τα ΘΠΚ δίπλα σε μοντέλα ή προϊόντα πολυτελείας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα ΘΠΚ είναι σαφώς πιο φθηνά από τα προϊόντα καπνού, μια στρατηγική των εταιρειών που έχει ως στόχο να διαδώσει τα ΘΠΚ σε ομάδες πληθυσμού με χαμηλό οικονομικό υπόβαθρο, όπως οι νέοι και οι οικονομικά ασθενέστεροι.

Στην Αμερική, τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού πήραν έγκριση από τον FDA μόλις το 2019 και το 2020. Μία έρευνα βρήκε ότι μόνο 0,5% των νέων Αμερικανών χρησιμοποιούν ΘΠΚ, αλλά σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ιαπωνία, το ποσοστό ήταν σημαντικά υψηλότερο.

Τα Θερμαινόμενα Προϊόντα Καπνού προωθούνται ως μια λιγότερο βλαβερή, χωρίς καπνό εναλλακτική λύση για ενήλικες καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Παρότι ορισμένες πρώιμες μελέτες και αναφορές χρηστών υποδηλώνουν πιθανά οφέλη σε σύγκριση με το παραδοσιακό κάπνισμα, οι ειδικοί δημόσιας υγείας προειδοποιούν ότι τα ΘΠΚ εξακολουθούν να περιέχουν νικοτίνη και άλλες επιβλαβείς ουσίες, και αντιστρατεύονται τις καμπάνιες για τη γενικότερη μείωση του καπνίσματος.

Πηγή: BBC