Τι είναι τα υπερμικρόβια και πώς η παρακολούθησή τους μπορεί να σώσει ζωές

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Communications αποκαλύπτει έναν εντυπωσιακό τρόπο αντιμετώπισης των υπερανθεκτικών στα αντιβιοτικά μικροβίων την ώρα που προκαλούν λοίμωξη. Τα επικίνδυνα αυτά βακτήρια μπορούν να αλλάξουν το γενετικό τους προφίλ ώστε να ξεφύγουν από τη δράση των αντιβιοτικών ενώ ακόμα βρίσκονται στον οργανισμό. Με την παρακολούθηση αυτών των μεταλλάξεων σε πραγματικό χρόνο, οι γιατροί θα μπορέσουν να αλλάξουν έγκαιρα τη θεραπεία και να σώζουν ασθενείς.

Η «σιωπηλή» εξέλιξη των υπερμικροβίων

Όπως διαβάζουμε στο Live Science, η μελέτη εστιάζει στο κοινό βακτήριο Staphylococcus aureus, το οποίο υπάρχει στον οργανισμό του 30% των ανθρώπων χωρίς να προκαλεί πρόβλημα. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα και προκαλεί λοιμώξεις. Όταν το μικρόβιο αποκτήσει ανθεκτικότητα σε κάποια αντιβιοτικά, μετατρέπεται σε «υπερβακτήριο», καθιστώντας τη θεραπεία ιδιαίτερα δύσκολη. Η έγκαιρη αναγνώριση της μορφής της λοίμωξης – αν δηλαδή είναι επιμένουσα ή υποτροπιάζουσα – είναι κρίσιμη για την επιλογή της κατάλληλης αγωγής.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια επιμένουσα λοίμωξη σημαίνει ότι ο ασθενής παραμένει θετικός στο μικρόβιο παρότι λαμβάνει αγωγή για πάνω από πέντε ημέρες. Αντίθετα, στην υποτροπιάζουσα λοίμωξη, ο ασθενής αρχικά ανταποκρίνεται, αλλά το μικρόβιο επανεμφανίζεται – είτε το ίδιο, είτε σε άλλη παραλλαγή. Η ομάδα των επιστημόνων μελέτησε αν η γονιδιακή ανάλυση μπορεί να βοηθήσει στη λήψη τέτοιων αποφάσεων.

Πώς λειτουργεί η νέα διαγνωστική μέθοδος

Για τον σκοπό αυτό, αναλύθηκαν δείγματα από 11 ασθενείς που λάμβαναν αγωγή χωρίς επιτυχία. Συνολικά, ανέλυσαν 60 διαφορετικά στελέχη του S. aureus. Με τη βοήθεια γενετικών εργαλείων, εντόπισαν εάν τα δείγματα του κάθε ασθενή προέρχονταν από το ίδιο βακτήριο ή από διαφορετικά στελέχη, και αν υπήρχαν ενδείξεις εξελικτικής προσαρμογής — δηλαδή αν το μικρόβιο είχε αναπτύξει νέες δυνατότητες επιβίωσης.

Από τα δείγματα, περίπου το ένα τρίτο έδειξε ξεκάθαρα σημάδια γενετικής εξέλιξης, με μεταλλάξεις σε γονίδια που έχουν ήδη συσχετιστεί με ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Αυτό σήμαινε πως η αγωγή που λάμβαναν οι συγκεκριμένοι ασθενείς ήταν πλέον αναποτελεσματική και έπρεπε να αλλάξει. Αν οι γιατροί γνώριζαν αυτές τις μεταλλάξεις εγκαίρως, θα μπορούσαν να επιλέξουν διαφορετικά φάρμακα, πριν γίνει η λοίμωξη ακόμα πιο επικίνδυνη.

Ένα βήμα πιο κοντά στην προσωποποιημένη θεραπεία

Παρά το μικρό δείγμα, η μελέτη αυτή θεωρείται ως σημαντική αποδεικνύοντας πως η παρακολούθηση της εξέλιξης των βακτηρίων μπορεί να γίνει ένα πολύτιμο εργαλείο στη μάχη κατά των ανθεκτικών λοιμώξεων. Το επόμενο βήμα είναι να επεκταθεί η μέθοδος σε μεγαλύτερες ομάδες ασθενών, ώστε να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητά της στην πράξη.

Η τεχνολογία που επιτρέπει αυτή την εξέλιξη είναι η γονιδιακή αλληλούχιση. Ωστόσο, προς το παρόν, το κόστος και ο χρόνος που απαιτείται για την ανάλυση περιορίζουν τη δυνατότητα χρήσης της σε καθημερινή βάση. Παρ’ όλα αυτά, διάφοροι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη για ακριβέστερα και ταχύτερα δεδομένα. Οι επιστήμονες καταλήγουν ότι οι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να εστιάσουν στο πώς αυτό το νέο μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί ευρύτερα.