Τι πραγματικά κάνει κάποιον νάρκισσο - Η απάντηση στην παιδική ηλικία

Ο ναρκισσισμός έχει γίνει η διάγνωση της δεκαετίας. Χωρίς να σκεφτούμε πολύ μπορούμε να ονοματίσουμε ανθρώπους του περίγυρου μας που φέρουν σημάδια μεγάλου «εγώ». Άλλοι βλέπουν τέτοια στους γονείς τους, ενώ κάποιοι στον αντιπαθητικό συνάδερφο, αλλά το σίγουρο είναι πως με ιδιαίτερη ευκολία «βάζουμε την ταμπέλα» σε κάποιον.

Στην ακραία του μορφή, ο ναρκισσισμός είναι μια σπάνια διάγνωση ψυχικής υγείας, γνωστή ως ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ωστόσο περιγράφει επίσης ένα σύνολο χαρακτηριστικών προσωπικότητας, τα οποία ο καθένας επιδεικνύει με διαφορετικό βαθμό.

Ωστόσο τι κάνει πραγματικά κάποιον νάρκισσο; Από που πηγάζει αυτή το μεγάλο «εγώ» και με ποιες εμπειρίες συχνά συνδέεται.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του sciencealert.com, μια ομάδα επιστημών προσπάθησε να απαντήσει στο ερώτημα συγκεντρώνοντας διάφορες μελέτες που εξέτασαν τη σύνδεση μεταξύ ναρκισσισμού και μορφών ενήλικων δεσμών και τα ευρήματα προσφέρουν ένα ενδιαφέρον μοτίβο - ειδικά όταν πρόκειται για τις... ρίζες που φέρεται να σχετίζονται με τη ψυχική νόσο. 

Τα δυο «είδη» ναρκισσισμού

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ναρκισσισμού. Ο μεγαλοπρεπής και ο ευάλωτος. Ο πρώτος χαρακτηρίζεται από ένα υπερβολικά μεγαλοπρεπές, επιθετικό και κυρίαρχο διαπροσωπικό στυλ ενώ αντίθετα ο ευάλωτος παρουσιάζεται από εσωστρέφεια, υπερευαισθησία στην κριτική και μια αμυντική, ανασφαλή μεγαλοπρέπεια που καλύπτει την εύθραυστη αυτοεκτίμηση.

Ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά όπως η ανοχή σε δικαιώματα, η χειραγώγηση και η έλλειψη ενσυναίσθησης βρίσκονται στον πυρήνα και των δύο τύπων ναρκισσισμού. Αυτό βοηθά στην εξήγηση των διαπροσωπικών δυσκολιών που συνδέονται με τον καθένα.

Ο ευάλωτος ναρκισσισμός, ειδικότερα, έχει συνδεθεί με μια σειρά από επιβλαβείς συμπεριφορές στις ρομαντικές σχέσεις. Τα άτομα αυτά συχνά εμπλέκονται σε περιστατικά love bombing, ghosting και breadcrumbing.

Παράλληλα, τείνουν επίσης να έχουν χαμηλότερη ικανοποίηση από μια σχέση και να έχουν πιο... επιτρεπτικές στάσεις απέναντι στην απιστία. Οι ερευνητές έχουν στραφεί στο στυλ προσκόλλησης με σκοπό να εξηγήσουν πώς συμπεριφέρονται τα άτομα με ναρκισσισμό στις ρομαντικές τους σχέσεις.

Οι σχέσεις στην παιδική ηλικία

Η θεωρία του δεσμού υποστηρίζει ότι οι εμπειρίες που παίρνει κάποιες από τη παιδική του ηλικία και τους βασικούς του «φροντιστές» διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις για τον εαυτό του και τους άλλους. Αυτές οι πεποιθήσεις πιστεύεται ότι επιμένουν στην ενήλικη ζωή και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τις σχέσεις τους οι ενήλικες.

Αν ένα παιδί ένιωθε ασφαλής, αγαπητό και υπήρχε ισχυρό πλαίσιο υποστήριξης, οι πιθανότητες για μια... ώριμη άποψη για τον εαυτό και τους άλλους είναι μεγαλύτερες. Αυτό είναι και το σήμα κατατεθέν ενός δεσμού, ο οποίος θέτει τα θεμέλια για υγιείς, σταθερές σχέσεις στην ενήλικη ζωή.

Όταν όμως οι πρώιμες σχέσεις χαρακτηρίζονται από παραμέληση, ασυνέπεια ή κακοποίηση, μπορούν να οδηγήσουν σε ανασφαλείς μορφές σχέσεος. Τα μοντέλα δεσμού ενηλίκων αναγνωρίζουν τρεις τύπους δεσμών που χαρακτηρίζονται από ανασφάλεια.

Οι τρεις τύποι ανασφαλών σχέσεων

Ο προκατειλημμένος δεσμός αναπτύσσεται από μια αρνητική άποψη για τον εαυτό και μια θετική άποψη για τους άλλους. Τα άτομα με αυτό το στυλ συχνά αισθάνονται ανάξια αγάπης και αναζητούν συνεχή επιβεβαίωση στις σχέσεις, φοβούμενα την απόρριψη και την εγκατάλειψη.

Ο απορριπτικός δεσμός έχει τις ρίζες του σε μια θετική άποψη για τον εαυτό, αλλά σε μια αρνητική άποψη για τους άλλους. Αυτά τα άτομα τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στην ανεξαρτησία έναντι της οικειότητας. Ως αποτέλεσμα, συχνά δυσκολεύονται να δημιουργήσουν βαθιές συνδέσεις.

Ο φοβισμένος δεσμός περιλαμβάνει αρνητικές απόψεις τόσο για τον εαυτό όσο και για τους άλλους. Όσοι έχουν αυτό το στυλ συνήθως επιθυμούν τη σύνδεση, ενώ ταυτόχρονα τη φοβούνται.

Το ενδιαφέρον μοτίβο

Στη ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα ερευνητών, συνδυάστηκαν αποτελέσματα 33 μελετών που περιελάμβαναν περισσότερους από 10.000 συμμετέχοντες για να εξεταστεί πώς ο ναρκισσισμός σχετίζεται με καθένα από τα τέσσερα στυλ προσκόλλησης στους ενήλικους. Συνολικά, ο ναρκισσισμός συνδέθηκε με καθένα από τα τρία στυλ ανασφαλών σχέσεων.

Ωστόσο, όταν εξετάστηκαν οι δύο τύποι ναρκισσισμού ξεχωριστά, προέκυψε ένα ενδιαφέρον μοτίβο. Ο ευάλωτος ναρκισσισμός συνδέθηκε σταθερά με τα στυλ ανασφαλούς προσκόλλησης - με συσχετίσεις μέτριας έντασης για τα στυλ που προκαλούν ανησυχία και φόβο.

Αντίθετα, ο μεγαλοπρεπής ναρκισσισμός δεν έδειξε τέτοια σύνδεση.

Τα συμπεράσματα

Σημαίνει αυτό ότι η ανασφαλής προσκόλληση προκαλεί ευάλωτο ναρκισσισμό; Όχι απαραίτητα. Οι μελέτες που εξετάσαμε ήταν «συσχετιστικές», που σημαίνει ότι εξέτασαν τις συνδέσεις, όχι τις αιτίες. Επομένως, δεν μπορούμε να πούμε ότι τα στυλ προσκόλλησης προκαλούν ευάλωτο ναρκισσισμό. Για να απαντήσουμε σε αυτό, θα χρειαζόμασταν διαχρονική έρευνα που να παρακολουθεί τους ανθρώπους με την πάροδο του χρόνου.

Παρόλα αυτά, τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η ανασφαλής προσκόλληση - ιδιαίτερα οι μορφές προσκόλλησης που προκαλούν ανησυχία και φόβο - μπορεί να αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου στην ανάπτυξη ευάλωτου ναρκισσισμού. Φυσικά, δεν έχουν όλοι με ανασφαλή τύπο προσκόλλησης υψηλά επίπεδα ευάλωτου ναρκισσισμού. Ωστόσο, για ορισμένους, ο ευάλωτος ναρκισσισμός μπορεί να αναδυθεί ως αμυντική στρατηγική αντιμετώπισης που προκύπτει όταν οι πρώιμοι δεσμοί χαρακτηρίστηκαν από ασυνέπεια, παραμέληση ή κακοποίηση.