Το μυστικό όπλο του ανθρώπινου οργανισμού για αποτοξίνωση

Το ανθρώπινο έντερο είναι το όπλο του οργανισμού κατά των πιο επίμονων απειλών, τα “forever chemicals” ή PFAS (polyfluoroalkyl substances). Πρόκειται για συνθετικές ενώσεις που βρίσκονται παντού – από τα αντικολλητικά σκεύη μαγειρικής έως τα αδιάβροχα υφάσματα και τα καλλυντικά. Το πρόβλημα με τις PFAS είναι ότι δεν διασπώνται εύκολα, ούτε στο περιβάλλον ούτε στο σώμα μας, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στους ιστούς και να συνδέονται με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, π.χ. με ορμονικές διαταραχές και καρκίνο. 

Μια απρόσμενη ανακάλυψη στο έντερο

Όπως διαβάζουμε στο ZME Science, μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ έκανε μια ανακάλυψη που αλλάζει τα δεδομένα. Πειράματα σε ποντίκια έδειξαν πως ορισμένα βακτήρια του εντέρου έχουν την ικανότητα να απορροφούν PFAS από το περιβάλλον τους ώστε να αποβληθούν με τα κόπρανα. Αυτή η διαδικασία, χωρίς φάρμακα ή ιατρικές παρεμβάσεις, αξιοποιεί τους μικροοργανισμούς που ήδη υπάρχουν στο σώμα μας και ανοίγει έναν νέο δρόμο αποτοξίνωσης με φυσικό τρόπο.

Η ιστορία των PFAS και οι κίνδυνοι τους

Οι PFAS εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 1938 με την εφεύρεση του Teflon και έκτοτε χρησιμοποιούνται ευρέως λόγω της ανθεκτικότητάς τους στη θερμότητα και το νερό. Σήμερα, η οικογένεια αυτών των ουσιών περιλαμβάνει πάνω από 4.700 συνθετικές ενώσεις. Αν και κάποτε θεωρούνταν ασφαλείς, οι νεότερες έρευνες δείχνουν το αντίθετο. Μάλιστα, στην Ευρώπη το οικονομικό κόστος από τις επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με τις PFAS εκτιμάται ότι φτάνει τα 50–80 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν αρκετά για το πώς οι PFAS ρυπαίνουν τα ύδατα και το έδαφος, αλλά όχι πολλά για το πώς αλληλεπιδρούν με το ανθρώπινο σώμα. Εκεί ακριβώς εστιάζει η νέα μελέτη. Στη μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Microbiology εξετάστηκαν 89 διαφορετικά στελέχη βακτηρίων, πολλά από τα οποία ζουν φυσικά στο ανθρώπινο έντερο. Τουλάχιστον 38 από αυτά φάνηκαν ικανά να απορροφήσουν σημαντικές ποσότητες PFAS – κυρίως εκείνες με μακρύτερες αλυσίδες άνθρακα, οι οποίες θεωρούνται πιο ανθεκτικές και τοξικές. Μάλιστα, ορισμένα (Bacteroides uniformis και Odoribacter splanchnicus) ήταν αποτελεσματικά σε ποσοστό πάνω από 70%  και μόνο μέσα σε λίγα λεπτά. 

Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι ότι τα βακτήρια δεν περιορίζονταν στο να δεσμεύσουν τις ενώσεις στην επιφάνειά τους, αλλά τις μετέφεραν μέσα στο κύτταρό τους, όπου συγκεντρώνονταν σε συσσωματώσεις και τελικά αποβάλλονταν από τον οργανισμό. Φαίνεται, μάλιστα, ότι αυτή η διαδικασία προστατεύει τα ίδια τα βακτήρια από την τοξικότητα των ουσιών.

Μπορούν τα προβιοτικά να γίνουν ασπίδα προστασίας;

Παρότι η μελέτη έγινε σε ποντίκια, οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα ευρήματα ενδέχεται να ισχύουν και για τον άνθρωπο. Έτσι, γεννιέται μια ελπιδοφόρα προοπτική: θα μπορούσε η λήψη προβιοτικών – που χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως για λόγους πέψης – να βοηθήσει στην απομάκρυνση των PFAS από τον οργανισμό; Η ιδέα αυτή κερδίζει έδαφος, δεδομένης της παγκόσμιας έκθεσης του πληθυσμού στις PFAS μέσω του νερού και των τροφίμων.

Η μελέτη αλλάζει τη μέχρι τώρα οπτική γύρω από τη μικροβιακή χλωρίδα. Ενώ ως τώρα η έρευνα επικεντρωνόταν στο πώς οι ρύποι επηρεάζουν τα βακτήρια, αυτή η προσέγγιση ανατρέπει το σκηνικό: τα ίδια τα βακτήρια μπορούν να δράσουν ως φραγμός και μηχανισμός άμυνας απέναντι σε τοξικές ουσίες.