«Βρέχει» αράχνες - Τι είναι το περίεργο φαινόμενο που τρομοκρατεί τους αραχνοφοβικούς

Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, σε ορισμένα μέρη του κόσμου αυτό το φαινόμενο είναι πέρα για πέρα αληθινό: κάποιες φορές «βρέχει» αράχνες. Και δεν πρόκειται για αστικό μύθο ή διαδικτυακή φάρσα, αλλά για φυσικό φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί σε πολλές περιοχές, από την Αυστραλία μέχρι τη Βραζιλία, προκαλώντας τρόμο –εύλογα– στους κατοίκους με αραχνοφοβία.

Τι είναι το φαινόμενο "ballooning" και γιατί οι αράχνες το χρησιμοποιούν

Όπως διαβάζουμε στο IFL Science, το φαινόμενο είναι γνωστό και με την ποιητική ονομασία «μαλλιά αγγέλου», εξαιτίας των λεπτών μεταξένιων νημάτων που αφήνουν πίσω τους οι αράχνες στον ουρανό ή στα δέντρα. Στην ουσία πρόκειται για μαζική «πτήση», μια συμπεριφορά γνωστή ως "ballooning". Οι αράχνες ανεβαίνουν στα ψηλότερα σημεία του περιβάλλοντός τους και απελευθερώνουν μεταξένιες ίνες που λειτουργούν σαν αερόστατο, επιτρέποντάς τους να αιωρηθούν και να μεταφερθούν μακριά με τη βοήθεια του αέρα. Σύμφωνα με εντομολόγους, πρόκειται για ένα εντυπωσιακό και απολύτως φυσικό φαινόμενο, το οποίο συχνά περνά απαρατήρητο – εκτός αν συμβεί σε μεγάλη κλίμακα.

Η συμπεριφορά αυτή εμφανίζεται κυρίως σε νεαρές αράχνες ή σε πολύ μικρά ενήλικα άτομα. Ο λόγος είναι απλός: όταν γεννιούνται, οι νεαρές αράχνες επιθυμούν να απομακρυνθούν από το σημείο εκκόλαψης, προκειμένου να βρουν δικό τους χώρο και να αποφύγουν τον ανταγωνισμό για τροφή ή χώρο με τα υπόλοιπα άτομα. Πολλές δεν τα καταφέρνουν: πέφτουν θύματα θηρευτών ή παρασύρονται από ακραίες καιρικές συνθήκες. Παρόλα αυτά, το ένστικτο επιβίωσης και διασποράς τις οδηγεί να το προσπαθήσουν.

Η επιστήμη πίσω από τη «πτήση» χωρίς φτερά – και πώς τα ηλεκτρικά πεδία βοηθούν

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πτήσεις πραγματοποιούνται είτε από μεμονωμένα άτομα είτε από μικρές ομάδες, γεγονός που κάνει το φαινόμενο σχεδόν αόρατο. Όμως όταν συγκλίνουν οι κατάλληλες συνθήκες – όπως υγρασία, θερμοκρασία και ηλεκτρικά πεδία στην ατμόσφαιρα – τότε συμβαίνει κάτι σπάνιο και εντυπωσιακό: χιλιάδες αράχνες ξεκινούν ταυτόχρονα το ταξίδι τους, γεμίζοντας τον ουρανό με μεταξένιες ίνες και δημιουργώντας την εντύπωση ότι «βρέχει» αράχνες.

Το εντυπωσιακότερο είναι ότι οι αράχνες δεν χρειάζονται ισχυρούς ανέμους για να πετάξουν. Εκτός από τα ρεύματα του αέρα, καθοριστικό ρόλο παίζουν και τα φυσικά ηλεκτρικά πεδία της ατμόσφαιρας. Αυτά δημιουργούν δυνάμεις ανύψωσης, ακόμα και όταν δεν υπάρχει κίνηση αέρα. Έτσι, οι αράχνες μπορούν να ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις – ακόμη και χιλιάδες χιλιόμετρα – χωρίς να έχουν φτερά. Μάλιστα, πειράματα έδειξαν ότι μόλις αισθανθούν ένα δυνατό ηλεκτρικό πεδίο, οι αράχνες ενεργοποιούν αυτόματα τον μηχανισμό πτήσης τους, απελευθερώνοντας νήματα από το σώμα τους και απογειώνονται.

Παρότι η ιδέα ότι αράχνες πέφτουν από τον ουρανό μπορεί να φαίνεται σαν εφιάλτης, στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό μηχανισμό διασποράς. Οι περισσότερες από αυτές τις αράχνες είναι ακίνδυνες για τον άνθρωπο και έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Σπάνια φτάνουν σε κατοικημένες περιοχές, αλλά όταν το κάνουν, το φαινόμενο τραβά την προσοχή και προκαλεί εντυπώσεις, ιδιαίτερα επειδή συνδυάζεται με εικόνες από δέντρα, δρόμους και στέγες που καλύπτονται από αραχνοϋφαντες ίνες.

Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο πως αυτά τα επιδέξια αρθρόποδα, χωρίς φτερά και χωρίς τεχνολογία, καταφέρνουν να εκμεταλλεύονται τις δυνάμεις της φύσης για να διανύσουν αποστάσεις που, σε ανθρώπινη κλίμακα, θα αντιστοιχούσαν σε χιλιάδες χιλιόμετρα. Είναι ένα ακόμα παράδειγμα του πώς η εξέλιξη προσφέρει λύσεις που ξεπερνούν τη φαντασία. Και αν αυτό δεν είναι αρκετό για να αλλάξει την κακή φήμη τους, τουλάχιστον μας υπενθυμίζει πόσο λίγα ξέρουμε πραγματικά για τον κόσμο που μας περιβάλλει.