Γιατί οι γυναίκες φοβούνται τις κατσαρίδες - Η επιστήμη έχει την απάντηση

Το καλοκαίρι είναι η πιο όμορφη εποχή του χρόνου, όμως συνοδεύεται και από ανεπιθύμητους επισκέπτες: τα έντομα. Από όλα αυτά (μύγες, κουνούπια, ακρίδες κ.ά.), κανένα δεν προκαλεί τόσο τρόμο όσο οι κατσαρίδες. Οι σκουρόχρωμοι «εισβολείς» βγαίνουν κυρίως τη νύχτα, αναζητώντας τροφή και νερό, και δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε την κραυγή «κατσαρίδα!». Στερεοτυπικά μιλώντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι γυναίκες ουρλιάζουν πανικόβλητες, ενώ οι άνδρες (αν και αρκετοί φοβούνται εξίσου) αναλαμβάνουν να τη σκοτώσουν.

Γιατί, όμως, οι γυναίκες φαίνεται να φοβούνται περισσότερο τις κατσαρίδες; Πρόκειται για ζήτημα βιολογίας, κοινωνικής διαπαιδαγώγησης ή ψυχολογίας; Είναι μία υπερβολή ή υπάρχουν ουσιαστικοί βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί λόγοι πίσω από αυτό το φαινόμενο;

Η επιστήμη του φόβου: Φύλο και έντομα

Επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες φοβούνται περισσότερο τα έντομα συγκριτικά με τους άνδρες, με τις κατσαρίδες να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των πιο απωθητικών πλασμάτων.

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PubMed Central, οι γυναίκες αξιολόγησαν εικόνες κατσαρίδων ως πιο δυσάρεστες από τους άνδρες, παρουσιάζοντας υψηλότερα σκορ τόσο στην αηδία όσο και στην ευαισθησία. Αυτή η διαφορά δεν περιορίζεται μόνο στις κατσαρίδες, αλλά αφορά και άλλα έντομα και αρθρόποδα, όπως αράχνες, σαρανταποδαρούσες και σκαθάρια.

Βιολογικές και εξελικτικές ρίζες

Ο έντονος φόβος των γυναικών απέναντι στα έντομα φαίνεται πως έχει εξελικτική βάση. Σύμφωνα με επιστημονικές θεωρίες, οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες σε ζητήματα που σχετίζονται με τη μετάδοση ασθενειών, καθώς ιστορικά είχαν τον ρόλο της φροντίδας και προστασίας της οικογένειας και των παιδιών. Η κατσαρίδα, ως φορέας μικροβίων και παρασίτων, προκαλεί ενστικτωδώς φόβο, λειτουργώντας ως «συναγερμός» για πιθανή απειλή της υγείας.

Επιπλέον, η ταχύτητα και ο απρόβλεπτος τρόπος κίνησης της κατσαρίδας εντείνουν το αίσθημα απώλειας ελέγχου, ενισχύοντας την αντίδραση φόβου. Η νευροβιολογία δείχνει ότι η θέα μιας κατσαρίδας ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον φόβο και την αηδία, όπως η αμυγδαλή και η νησίδα, με τις γυναίκες να παρουσιάζουν εντονότερη δραστηριότητα σε αυτές.

Κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες

Πέρα από τη βιολογία, ο φόβος των γυναικών για τις κατσαρίδες οφείλεται και σε κοινωνικούς παράγοντες. Η κοινωνία προβάλλει συχνά τη γυναίκα ως πιο ευαίσθητη και υπεύθυνη για την καθαριότητα του σπιτιού. Έτσι, η παρουσία μιας κατσαρίδας μπορεί να εκληφθεί ως απειλή για την τάξη και την καθαριότητα, εντείνοντας τα αρνητικά συναισθήματα. Ταυτόχρονα, τα στερεότυπα ενισχύονται από τα μέσα ενημέρωσης και τον κινηματογράφο, όπου η γυναικεία αντίδραση φόβου παρουσιάζεται συχνά ως φυσιολογική ή ακόμα και «χαριτωμένη».

Η εκμάθηση μέσω παρατήρησης παίζει επίσης ρόλο: παιδιά που βλέπουν τις μητέρες τους να τρομάζουν με τις κατσαρίδες είναι πιθανότερο να αποκτήσουν παρόμοιες αντιδράσεις. Επιπλέον, τραυματικές εμπειρίες ή αιφνίδιες συναντήσεις με κατσαρίδες μπορεί να ενισχύσουν αυτόν τον φόβο και να οδηγήσουν ακόμα και σε φοβία, γνωστή ως κατσαριδοφοβία.

Συμπέρασμα

Η κατσαρίδα συμβολίζει κάτι βαθύτερο: τον φόβο της απώλειας ελέγχου, της εισβολής, της ακαταστασίας και του χάους. Όσο αυτοί οι φόβοι εξακολουθούν να κυριεύουν το μυαλό, η κραυγή τρόμου στην εμφάνιση μιας κατσαρίδας δεν θα αφορά τόσο το ίδιο το έντομο, αλλά όλα όσα αντιπροσωπεύει.