ΑΑΔΕ: Ψάχνει «μαύρο χρήμα» και εικονικές δηλώσεις στα ακίνητα

Κύμα ελέγχων σε αγοραπωλησίες ακινήτων με μετρητά, αφορολόγητες γονικές παροχές και παλαιές υποθέσεις που παραγράφονται στο τέλος του έτους εξαπολύει η ΑΑΔΕ για τον εντοπισμό περιπτώσεων φοροδιαφυγής και αποφυγής. Το σχέδιο δράσης ξετυλίγεται σε τρεις άξονες:

Αγορές ακινήτων με μετρητά

Οι έλεγχοι επικεντρώνονται σε πάνω από 40.000 υποθέσεις μεταβίβασης κατοικιών, οικοπέδων και επαγγελματικών ακινήτων που πραγματοποιήθηκαν μετά το Μάρτιο του 2021 και η εξόφληση του τιμήματος έγινε εξ ολοκλήρου με «ρευστό».

Στη πρώτη γραμμή βρίσκονται οι αγοραπωλησίες ακινήτων μεγάλης αξίας με τους ελεγκτές να «ξεσκονίζουν» τις φορολογικές δηλώσεις των φορολογούμενων καταγράφοντας τα συνολικά εισοδήματα που εμφάνισαν στην εφορία από μισθούς, επιχειρηματική δραστηριότητα, ενοίκια, πωλήσεις ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων, γονικές παροχές και δωρεές χρημάτων.

Δειγματοληπτικοί έλεγχοι «πόθεν έσχες» θα γίνουν και στις αγοραπωλησίες που πραγματοποιήθηκαν εν μέρει με μετρητά. Εφόσον από τους ελέγχους προκύψει ότι το τίμημα για την αγορά ακινήτου δεν δικαιολογείται από τα δηλωθέντα εισοδήματα οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις για την προέλευση των χρημάτων.

Όσοι δεν μπορέσουν να δικαιολογήσουν τα χρήματα θα υποχρεωθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο με συντελεστή 33% επί του «ακάλυπτου» ποσού καθώς θεωρείται αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας. Επιπρόσθετα οι υποθέσεις αυτές θα αποσταλούν για περαιτέρω έλεγχο στην Αρχή ξεπλύματος μαύρου χρήματος.

Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ δείχνουν ότι από την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας myPROPERTY, το Μάρτιο του 2021 μια στις τέσσερις μεταβιβάσεις ακινήτων έγιναν αποκλειστικά ή εν μέρει με μετρητά. Συγκεκριμένα σε 42.613 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων, το τίμημα εξοφλήθηκε αποκλειστικά με μετρητά και ανέρχεται αθροιστικά στα 462,493 εκατ. ευρώ ενώ σε επιπλέον 41.741 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων το τίμημα εξοφλήθηκε εν μέρει μόνο με μετρητά και ανέρχεται αθροιστικά στα 2,98 δισ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι για τον περιορισμό των συναλλαγών «κάτω από το τραπέζι» στις μεταβιβάσεις ακινήτων με το νέο φορολογικό νόμο καταργούνται τα μετρητά και οι αγοραπωλησίες θα γίνονται πλέον αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής.

Αφορολόγητες γονικές παροχές και δωρεές

Στο ραντάρ του φοροελεγκτικού μηχανισμού μπαίνουν υποθέσεις χρηματικών γονικών παροχών και δωρεών με στόχο τον εντοπισμό εικονικών δωρεών, δωρεών σε πρόσωπα που δεν δικαιούνται το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ και στις περιπτώσεις που διαπιστωθεί ότι έχει καταστρατηγηθεί το φορολογικό καθεστώς οι φορολογούμενοι που έχουν λάβει χρήματα με δωρεά θα βρεθούν αντιμέτωποι με την επιβολή φόρου έως 40% από το πρώτο ευρώ.

Στο πλαίσιο αυτό θα ελεγχθούν δηλώσεις διαδοχικών δωρεών όπως η περίπτωση που το παιδί έχει δωρίσει χρήματα στον πατέρα ή τη μητέρα του και ο γονέας στη συνέχεια με γονική παροχή έδωσε τα χρήματα στο άλλο του παιδί. Με ενδιάμεσο, δηλαδή, τον γονέα τα χρήματα περάσανε από τον έναν αδερφό στον άλλο.

Για αυτήν, την «τριγωνική» συναλλαγή δεν πληρώθηκε ούτε ένα ευρώ φόρος καθώς η δωρεά χρημάτων έως 800.000 ευρώ από το παιδί στον γονιό είναι αφορολόγητη όπως επίσης και η γονική παροχή που έγινε στη συνέχεια από τον γονιό στο παιδί. Ωστόσο, η ισχύουσα νομοθεσία ορίζει ότι στις δωρεές χρημάτων μεταξύ αδερφών δεν ισχύει το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ και επιβάλλεται φόρος 20% από το πρώτο ευρώ.

Οι εφοριακοί θα ερευνήσουν υποθέσεις διαδοχικών δωρεών προκειμένου με στοιχεία να εντοπίσουν περιπτώσεις που ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην Α’ κατηγορία δικαιούχων (π.χ. αδερφός).

Επίσης διενεργούνται διασταυρώσεις για την αποκάλυψη περιπτώσεων χρηματικών γονικών παροχών χωρίς μεταφορά των χρηματικών ποσών μέσω τραπεζών καθώς στις περιπτώσεις αυτές δεν ισχύει το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ και επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10% από το πρώτο ευρώ.

Σημειώνεται ότι όσοι δωρίζουν χρήματα στα παιδιά τους, τα εγγόνια τους, τους γονείς τους με μεταφορά χρηματικών ποσών μέσω τραπεζικών λογαριασμών ή κατάθεση τραπεζικής επιταγής απαλλάσσονται από την υποχρέωση να επισυνάπτουν με την ηλεκτρονική δήλωση τα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν την τραπεζική συναλλαγή.

Ο έλεγχος γίνεται από την ΑΑΔΕ με βάση τα στοιχεία που αποστέλλουν οι τράπεζες ενώ σε περίπτωση που η τράπεζα δεν επιβεβαιώσει τη συναλλαγή τότε ο φορολογούμενος καλείται να προσκομίσει τα δικαιολογητικά εντός πέντε εργάσιμων ημερών. Εάν δεν προσκομιστούν τα δικαιολογητικά τότε η εφορία επιβάλλει φόρο από το πρώτο ευρώ της χρηματικής γονικής παροχής ή δωρεάς με συντελεστή 10% ή 20% ή 40% (ανάλογα με το βαθμό συγγένειας).

Στο μάτι των ελεγκτών μπαίνει και το «πόθεν έσχες» των δωρητών με στόχο να διαπιστωθεί εάν τα χρήματα που δωρίζονται προέρχονται από εισοδήματα και έσοδα του δωρητή τα οποία έχουν δηλωθεί και φορολογηθεί και καλύπτουν το ύψος των χρημάτων που δωρίζονται.

Παλαιές υποθέσεις

Ο ελεγκτικός μηχανισμός «τρέχει» ελέγχους σε 2.500 παλιές υποθέσεις μεταβιβάσεων ακινήτων, κληρονομιών, γονικών παροχών και δωρεών καθώς και σε συμβολαιογράφους και υποθηκοφύλακες. Το βάρος πέφτει στις υποθέσεις του έτους 2017 για τις οποίες στις 31 Δεκεμβρίου 2023 λήγει η προθεσμία της Φορολογικής Διοίκησης να εκδώσει πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου και μεταξύ άλλων αφορούν:

• Ακίνητα εκτός του συστήματος των αντικειμενικών αξιών με αποτέλεσμα να μην δουλεύουν τα ραντάρ της εφορίας.
• Υποθέσεις μη αποδοχής από τον φορολογούμενο της προεκτίμησης προσωρινής αξίας από την ΔΟΥ.
• Διαφορές δηλωθείσας αξίας και προεκτίμησης που υπερβαίνουν το 30% ή η αξία της προεκτίμησης είναι πάνω από 100.000 ευρώ.

Στο πλαίσιο αυτό ελέγχονται οι προϋποθέσεις απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης, το εμβαδόν των ακινήτων, η αναγραφόμενη στο συμβόλαιο, τιμή τού ακινήτου και εάν το τέκνο δικαιούται απαλλαγή από το φόρο γονικής παροχής, λόγω πρώτης κατοικίας. Στις εκκρεμείς υποθέσεις κληρονομιών ελέγχεται η απαλλαγή από το φόρο κληρονομιάς και συγκεκριμένα εάν η αξία του ακινήτου ήταν κάτω από το αφορολόγητο όριο.

Επισημαίνεται ότι με βάση το ισχύον καθεστώς η απαλλαγή παρέχεται για αξία κατοικίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμο, η οποία προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος.

Επίσης χορηγείται απαλλαγή για οικόπεδο αξίας μέχρι 50.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο και μέχρι 100.000 ευρώ για κάθε έγγαμο, προσαυξανόμενη κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα.