Διαβήτης: Το πάγκρεας παράγει την ορμόνη GLP-1, λέει μελέτη που ανοίγει το δρόμο για νέα θεραπεία
Νέα μελέτη δείχνει ότι το πάγκρεας διαθέτει εφεδρικούς μηχανισμούς που ενισχύουν την έκκριση ινσουλίνης.
Το πάγκρεας λειτουργεί με δυο βασικούς μηχανισμούς: η ινσουλίνη ρίχνει το σάκχαρο και η γλυκαγόνη το ανεβάζει. Ωστόσο, ερευνητές του Πανεπιστημίου Duke διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα άλφα, τα οποία θεωρούνταν αποκλειστικά «εργοστάσια» παραγωγής γλυκαγόνης, έχουν την ικανότητα να εκκρίνουν και μια άλλη ορμόνη, την GLP-1 που γνωρίζουμε από το Ozempic και τα άλλα φάρμακα του διαβήτη. Η συγκεκριμένη ορμόνη συνδέεται άμεσα με την έκκριση ινσουλίνης και φαίνεται να παίζει πιο σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του σακχάρου.
Η τεχνολογία που αποκάλυψε τη δράση της GLP-1
Παλιότερα υπήρχαν ενδείξεις ότι τα άλφα κύτταρα μπορεί να παράγουν μικρές ποσότητες GLP-1. Το κρίσιμο ερώτημα ήταν αν όντως παράγεται η βιολογικά ενεργή μορφή της ορμόνης ή αν πρόκειται για αδρανή τμήματα χωρίς επίδραση. Για να λυθεί αυτή η αμφιβολία, οι επιστήμονες ανέπτυξαν μια νέα τεχνολογική μέθοδο βασισμένη στη φασματομετρία μάζας. Στη μελέτη που δημοσιεύεται στο Science Advances αναφέρεται ότι έτσι μπόρεσαν να ξεχωρίσουν με ακρίβεια την ενεργή GLP-1 από τις ανενεργές μορφές της. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: στο ανθρώπινο πάγκρεας ανιχνεύτηκαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα ενεργής GLP-1 σε σχέση με το πάγκρεας των ποντικών, γεγονός που δείχνει ότι η ορμόνη αυτή έχει καθοριστική συμβολή στον ανθρώπινο μεταβολισμό.
Η ερευνητική ομάδα προχώρησε σε πειράματα αποκλείοντας ένζυμα που διευκολύνουν την παραγωγή γλυκαγόνης. Αντί τα άλφα κύτταρα να σταματήσουν να λειτουργούν, άλλαξαν πορεία και αύξησαν την έκκριση GLP-1, με αποτέλεσμα την αύξηση της ινσουλίνης και κατ’ επέκταση τη βελτιωμένη ρύθμιση του σακχάρου. Με άλλα λόγια, η φύση φαίνεται να έχει προβλέψει έναν μηχανισμό εφεδρείας, όπου η GLP-1 αναλαμβάνει να υποκαταστήσει την ινσουλίνη όταν χρειάζεται.
Σε επόμενα πειράματα, όταν οι επιστήμονες απέκλεισαν και τα δύο ένζυμα που οδηγούν στην παραγωγή τόσο της γλυκαγόνης όσο και της GLP-1, το πάγκρεας έχασε πλήρως την ικανότητα να ελέγχει τα επίπεδα γλυκόζης. Αυτό κατέδειξε ότι τουλάχιστον μία από τις δύο ορμόνες είναι απολύτως αναγκαία για τη διατήρηση της ισορροπίας στο σάκχαρο.
Διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες
Οπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, αξιοσημείωτο εύρημα ήταν επίσης οι διαφορές μεταξύ των φύλων. Όταν οι επιστήμονες ανέλυσαν ιστούς παγκρέατος από δεκάδες ανθρώπινους δότες, διαπίστωσαν ότι τα νησίδια του παγκρέατος στις γυναίκες παρήγαγαν μεγαλύτερες ποσότητες GLP-1 σε σχέση με εκείνα των ανδρών. Αυτό συνδέθηκε με καλύτερη απόκριση της ινσουλίνης, κάτι που ίσως εξηγεί γιατί ορισμένες θεραπείες με φάρμακα που μιμούνται τη GLP-1 έχουν διαφορετικά αποτελέσματα σε άνδρες και γυναίκες.
Η ανακάλυψη ότι τα άλφα κύτταρα μπορούν να «μεταμορφώνονται» ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού αλλάζει ριζικά τον τρόπο που βλέπουμε το πάγκρεας. Δεν είναι πλέον απλώς ένα όργανο με δύο αντίθετες λειτουργίες, αλλά ένα δυναμικό σύστημα με εφεδρικούς μηχανισμούς που προσαρμόζονται στις μεταβολικές ανάγκες, όπως μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά ή αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια.
Από πρακτικής πλευράς, η έρευνα ανοίγει τον δρόμο για νέες προσεγγίσεις στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Τα υπάρχοντα φάρμακα που βασίζονται στη μίμηση της GLP-1 έχουν ήδη αλλάξει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, προσφέροντας καλύτερο έλεγχο σακχάρου και μείωση βάρους. Η κατανόηση ότι ο ίδιος ο οργανισμός μπορεί να αυξάνει την παραγωγή GLP-1 από τα άλφα κύτταρα γεννά την ελπίδα για θεραπείες που θα ενεργοποιούν αυτούς τους φυσικούς μηχανισμούς, αποκαθιστώντας την ικανότητα του παγκρέατος να εκκρίνει ινσουλίνη.
