Ένα παλιό φάρμακο ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπείες του καρκίνου

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science Advances, ένα κοινό φάρμακο που χορηγείται σε επείγοντα περιστατικά υπέρτασης φαίνεται πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά του καρκίνου. Πρόκειται για την υδραλαζίνη, η οποία προκαλεί ταχύτατες βιοχημικές αντιδράσεις στον οργανισμό, επιτυγχάνοντας τη χαλάρωση των αγγείων και τη μείωση της πίεσης. Τα οφέλη της εν λόγω ουσίας δεν περιορίζονται όμως στην καρδιαγγειακή υγεία· επεκτείνονται και σε παθήσεις όπως ο καρκίνος. 

Πώς έγινε η ανακάλυψη

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, για να εντοπίσουν τον πραγματικό στόχο της υδραλαζίνης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα ειδικό μόριο–αντίγραφο του φαρμάκου, σχεδιασμένο έτσι ώστε να «κολλά» πάνω στις πρωτεΐνες που αλληλεπιδρούν με αυτό. Αντί για δεκάδες πιθανούς δεσμούς, βρέθηκε μόνο ένας: ένα ένζυμο που λειτουργεί ως αισθητήρας οξυγόνου στα κύτταρα. Ο ρόλος του είναι να ενεργοποιεί μηχανισμούς που επιτρέπουν στο σώμα να προσαρμόζεται γρήγορα σε απότομες αλλαγές οξυγόνωσης – μια λειτουργία που επηρεάζει άμεσα τη σύσπαση των αγγείων.

Όταν η υδραλαζίνη «μπλοκάρει» αυτό το ένζυμο, μια ομάδα πρωτεϊνών που θα καταστρέφονταν φυσιολογικά παραμένουν ενεργές για περισσότερο χρόνο. Οι πρωτεΐνες αυτές μειώνουν έμμεσα το ασβέστιο στα μυϊκά κύτταρα των αγγείων, επιτρέποντάς τους να χαλαρώνουν. Αυτό εξηγεί και την ταχεία δράση του φαρμάκου στις κρίσεις υπέρτασης.

Η στόχευση του ενζύμου επιβεβαιώθηκε και σε γενετικές μελέτες: άτομα με παραλλαγή που μειώνει τη δραστηριότητά του φαίνεται να έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση. Οι ερευνητές επίσης κατάφεραν να απεικονίσουν σε ατομικό επίπεδο πώς ακριβώς η υδραλαζίνη συνδέεται πάνω στο ένζυμο, μια λεπτομέρεια κρίσιμη για τυχόν βελτιωμένες εκδοχές του φαρμάκου στο μέλλον.

Ο ρόλος του ενζύμου στον καρκίνο

Η έκπληξη ήρθε όταν η ομάδα εξέτασε τον ρόλο του ενζύμου σε έναν από τους πιο επιθετικούς καρκίνους: το γλοιοβλάστωμα. Τα καρκινικά αυτά κύτταρα επιβιώνουν σε περιοχές με πολύ λίγο οξυγόνο και βασίζονται στο συγκεκριμένο ένζυμο για να διαχειρίζονται αυτή τη συνθήκη. Όταν οι επιστήμονες «έκλεισαν» αυτή τη λειτουργία χρησιμοποιώντας υδραλαζίνη, τα κύτταρα δεν πέθαναν, αλλά μπήκαν σε μια μορφή «ύπνωσης» και σταμάτησαν να πολλαπλασιάζονται. Μια μόνο δόση έδειξε να περιορίζει την ανάπτυξη των όγκων για αρκετές ημέρες.

Τι σημαίνει για τις μελλοντικές θεραπείες

Η ίδια η υδραλαζίνη δεν μπορεί να περάσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, όμως τα πειράματα έδειξαν ότι το ένζυμο είναι προσβάσιμο, αν αναπτυχθούν κατάλληλα μόρια. Αυτό δημιουργεί ένα πολλά υποσχόμενο πεδίο για μελλοντικές θεραπείες που θα μπορούν να στοχεύσουν τους όγκους χωρίς να επηρεάζουν υγιείς ιστούς. Επομένως, η νέα γνώση μπορεί να αποτελέσει τη βάση για έξυπνη αντιμετώπιση του καρκίνου με στόχο όχι την καταστροφή των κυττάρων, αλλά την αδρανοποίησή τους. Είναι αξιοσημείωτο δε το γεγονός ότι η κατανόηση του πώς πραγματικά λειτουργεί ένα ήδη γνωστό φάρμακο αποδεικνύεται ότι δεν είναι μόνο μια ιστορική αναδρομή, αλλά ένα παράθυρο σε εντελώς νέες εφαρμογές.