Η «Μαύρη Τρίτη» του 1929 και το κραχ που στοιχειώνει ακόμα τα χρηματιστήρια

Όταν η απληστία συνάντησε τον πανικό, γεννήθηκε η μέρα που άλλαξε για πάντα τον παγκόσμιο χάρτη του χρήματος. Από τη Γουόλ Στριτ του 1929 μέχρι τη σημερινή Wall Street των αλγορίθμων και των crypto, το μάθημα μένει ίδιο: ό,τι ανεβαίνει χωρίς μέτρο, πέφτει με πάταγο.

Ήταν 29 Οκτωβρίου 1929. Μια Τρίτη που ξεκίνησε με την αισιοδοξία των «roaring twenties» και τελείωσε με την απόγνωση ενός ολόκληρου έθνους. Στη Wall Street , οι χρηματιστές φώναζαν, οι δείκτες κατρακυλούσαν και οι επενδυτές έβλεπαν τις περιουσίες τους να εξαφανίζονται μέσα σε λίγες ώρες. 16 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια σε μια ημέρα που θα έμενε γνωστή ως «Μαύρη Τρίτη», η απαρχή του Μεγάλου Κραχ.

Οι εικόνες εκείνης της μέρας συγκλονίζουν ακόμη: άντρες με κοστούμια να πετούν τα χαρτιά τους στους δρόμους, ουρές απελπισμένων έξω από τις τράπεζες, οικογένειες που μέσα σε μια νύχτα έχασαν τα πάντα. Το «αμερικανικό όνειρο» τσακίστηκε κάτω από το βάρος της ίδιας του της φιλοδοξίας.

Η σκοτεινή δεκαετία

Η Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε βύθισε τις Ηνωμένες Πολιτείες – και σύντομα ολόκληρο τον πλανήτη – σε μια σκοτεινή δεκαετία. Τράπεζες κατέρρευσαν, εργοστάσια έκλεισαν, εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν άνεργοι. Η κυβέρνηση Ρούζβελτ απάντησε με το New Deal, προσπαθώντας να ξαναστήσει την οικονομία στα πόδια της. Μα η ψυχολογία είχε αλλάξει για πάντα: η εμπιστοσύνη στο «σύστημα» είχε ραγίσει.

Κι όμως, σχεδόν έναν αιώνα μετά, η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται – απλώς με νέα ρούχα. Από τη φούσκα των dot-com και την κρίση των subprime του 2008, μέχρι την τρέλα των κρυπτονομισμάτων και των τεχνολογικών μετοχών που ανεβαίνουν και πέφτουν μέσα σε δευτερόλεπτα, το μοτίβο μένει ανατριχιαστικά ίδιο.

Από το κραχ του 1929 μέχρι τις φούσκες των κρυπτονομισμάτων

Η διαφορά; Τώρα, οι αγορές δεν κινούνται από ανθρώπους, αλλά από αλγόριθμους και bots. Ένα tweet, μια ανάρτηση, ή μια δήλωση μπορούν να εξατμίσουν δισεκατομμύρια σε λεπτά. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ταχύτητα του διαδικτύου δεν εξαφάνισαν την ανθρώπινη απληστία – απλώς την πολλαπλασίασαν.

Η «Μαύρη Τρίτη» του 1929 σαν σήμερα, δεν είναι ένα κεφάλαιο ιστορίας· είναι ένας καθρέφτης που μας κοιτάζει ακόμη. Γιατί όσο υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι η άνοδος δεν έχει τέλος, θα υπάρχουν και πτώσεις που θυμίζουν πως η ευημερία χωρίς μέτρο είναι απλώς μια ψευδαίσθηση.

Και κάθε φορά που οι δείκτες γράφουν «ρεκόρ», κάπου, στο βάθος του χρόνου, η Γουόλ Στριτ ψιθυρίζει ακόμη εκείνη τη Μαύρη Τρίτη.