Ιώσεις: Πειραματική τεχνολογία προσφέρει προσωρινή προστασία απέναντι σε όλους σχεδόν τους ιούς

Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science Translational Medicine, αναφέρεται ότι μια σπάνια μετάλλαξη στο DNA μπορεί να λειτουργησει σαν φυσική ασπίδα απέναντι στους περισσοτέρους ιούς. Η μετάλλαξη αυτή έχει εντοπιστεί πριν 15 χρόνια αλλά μόλις πρόσφατα οι ερευνητές σκέφτηκαν να την χρησιμοποιήσουν για την ανάπτυξη ανοσίας απέναντι στους ιούς. 

Η σπάνια μετάλλαξη που ενέπνευσε τους επιστήμονες

Η ιστορία ξεκινά όταν ανοσολόγοι ανακάλυψαν άτομα με ανεπάρκεια σε μια πρωτεΐνη του ανοσοποιητικού, την ISG15. Αρχικά θεωρήθηκε ότι η μετάλλαξη αυτή έκανε τους φορείς πιο ευάλωτους σε βακτήρια. Ωστόσο, παρατηρήθηκε ότι, ενώ είχαν εκτεθεί σε γνωστούς ιούς όπως η γρίπη ή η ιλαρά, δεν είχαν εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα. Το ανοσοποιητικό τους βρισκόταν σε μια διαρκή, χαμηλής έντασης αντιική άμυνα, που φαινόταν να σταματά τις λοιμώξεις πριν εκδηλωθούν.

Αυτό το αναπάντεχο εύρημα γέννησε μια τολμηρή ιδέα: τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να μιμηθούμε προσωρινά αυτή την ιδιότυπη άμυνα σε οποιονδήποτε άνθρωπο. Μετά από χρόνια πειραμάτων σε ζώα, φαίνεται πως η προσέγγιση αυτή πλησιάζει την πραγματικότητα. Η θεραπεία εφαρμόζεται με σταγόνες στη μύτη και δρα απευθείας στους πνεύμονες. Σε δοκιμές σε χάμστερ και ποντίκια, απέτρεψε τον πολλαπλασιασμό του ιού της γρίπης και του SARS-CoV-2, μειώνοντας σημαντικά τα συμπτώματα. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι σε καλλιέργειες κυττάρων καμία γνωστή μορφή ιού δεν μπόρεσε να ξεπεράσει αυτή την άμυνα, γεγονός που ενισχύει την πεποίθηση ότι μπορεί να αποτελέσει μια «καθολική αντιική ασπίδα».

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, η καινοτομία δεν έγκειται μόνο στο αποτέλεσμα, αλλά και στον τρόπο δράσης. Σε αντίθεση με τη σπάνια γενετική ανεπάρκεια που προκαλεί υπερβολική φλεγμονή, οι επιστήμονες επέλεξαν να ενεργοποιήσουν μόλις δέκα κρίσιμες πρωτεΐνες από τις πάνω από εξήντα που συνήθως εμπλέκονται. Οι πρωτεΐνες αυτές παράγονται προσωρινά μέσω mRNA, το οποίο περικλείεται σε νανοσωματίδια λιπιδίων, παρόμοια με την τεχνολογία των εμβολίων κατά της COVID-19. Έτσι επιτυγχάνεται άμεση αλλά σύντομη ενίσχυση της άμυνας, χωρίς μακροπρόθεσμες παρενέργειες.

Προσωρινή αλλά καθολική προστασία

Οι επιστήμονες τονίζουν ότι δεν πρόκειται για αντικατάσταση των εμβολίων, αλλά για ένα συμπληρωματικό μέτρο άμεσης δράσης. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε γιατρούς, νοσηλευτές ή συγγενείς ασθενών τις πρώτες ημέρες μιας επιδημίας, όταν ακόμη δεν έχει ταυτοποιηθεί ο ιός και δεν υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες. Η δυνατότητα να δημιουργηθεί μια «ζώνη προστασίας» λίγων ημερών ίσως αποδειχθεί κρίσιμη ώστε να κερδηθεί χρόνος μέχρι την ανάπτυξη εμβολίων.

Πώς μπορεί να αλλάξει η αντιμετώπιση των πανδημιών

Η ανάγκη για τέτοιες λύσεις είναι εμφανής αν αναλογιστούμε το παρελθόν. Η πανδημία της ισπανικής γρίπης το 1918 κόστισε τη ζωή σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ η COVID-19 έχει προκαλέσει εκατομμύρια θανάτους μέσα σε λίγα χρόνια. Η κλιματική αλλαγή, η πυκνή αστικοποίηση και τα ταξίδια αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης νέων ιών. Μια καθολική αντιική θεραπεία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πολύτιμο ανάχωμα απέναντι σε αυτή την απειλή.

Η μεταφορά των νανοσωματιδίων στους ιστούς του ανθρώπου παραμένει πρόκληση, ενώ η διάρκεια της προστασίας φαίνεται να περιορίζεται σε τρεις έως τέσσερις ημέρες. Επιπλέον, πρέπει να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα σε μια αποτελεσματική αλλά ασφαλή ανοσολογική απόκριση, χωρίς υπερβολική φλεγμονή.

Αν οι επόμενες κλινικές δοκιμές αποδείξουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά της, η  νέα μέθοδος θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις επιδημίες. Θα αποτελούσε ένα προσωρινό αλλά ισχυρό εργαλείο, ιδανικό για τα πρώτα στάδια μιας πανδημίας, αλλά και για την προστασία ευάλωτων ομάδων σε εποχικές εξάρσεις ιών. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι όλη αυτή η προοπτική ξεκίνησε από μια σπάνια μετάλλαξη που, αντί να αποδυναμώσει, τελικά ενίσχυσε την ανθρώπινη άμυνα απέναντι στους ιούς.