Κονκλάβιο: Ποιος θα κάτσει στην παπική καθέδρα - Οι πιθανοί διάδοχοι του Φραγκίσκου

Οι καρδινάλιοι αποτελούν τους στενότερους συνεργάτες του εκάστοτε Πάπα, επιφορτισμένους με τη διοίκηση κρίσιμων τμημάτων του Βατικανού και επισκοπών σε όλο τον κόσμο. Όταν ένας Πάπας αποβιώσει ή παραιτηθεί, οι καρδινάλιοι ηλικίας κάτω των 80 ετών συμμετέχουν σε μυστικό κονκλάβιο για να εκλέξουν μεταξύ τους τον νέο προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η οποία αριθμεί σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς.

Η πολύπλοκη διαδικασία ψηφοφορίας θα αποκαλύψει εάν οι σημερινοί καρδινάλιοι, οι περισσότεροι από τους οποίους διορίστηκαν από τον Πάπα Φραγκίσκο, θεωρούν ότι η υιοθέτηση φιλελεύθερων κοινωνικών αξιών και η προοδευτική μεταρρυθμιστική του ατζέντα έχουν υπερβεί τα όρια, και αν απαιτείται μια στροφή προς περισσότερο συντηρητικές ιδέες.

Οι καρδινάλιοι θα καθορίσουν την ημερομηνία έναρξης του κονκλάβου μόλις αρχίσουν να καταφθάνουν στη Ρώμη τις επόμενες ημέρες. Μέχρι τις 21 Απριλίου, υπήρχαν συνολικά 252 καρδινάλιοι, εκ των οποίων 135 ήταν εκλέκτορες κάτω των 80 ετών, σύμφωνα με στοιχεία του Βατικανού. Από αυτούς, 108 διορίστηκαν από τον Φραγκίσκο, 22 από τον προκάτοχό του Βενέδικτο και πέντε από τον Ιωάννη Παύλο Β΄.

Ο Πάπας Φραγκίσκος διεξήγαγε 10 συνόδους διορισμού καρδιναλίων, αυξάνοντας τις πιθανότητες ο διάδοχός του να προέρχεται από μη ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς ενίσχυσε την παρουσία της Εκκλησίας σε περιοχές όπου οι Καθολικοί αποτελούν μικρή μειονότητα ή όπου η Εκκλησία αναπτύσσεται ταχύτερα σε σχέση με τη Δύση, που παραμένει ως επί το πλείστον στάσιμη.

Ο Φραγκίσκος διόρισε περισσότερους από 20 καρδιναλίους από χώρες που δεν είχαν ποτέ καρδινάλιο, κυρίως από αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ρουάντα, το Πράσινο Ακρωτήριο, η Τόνγκα, η Μιανμάρ, η Μογγολία και το Νότιο Σουδάν, ή από χώρες με ελάχιστους Καθολικούς, όπως η Σουηδία. Σε αρκετές περιπτώσεις, αγνόησε κενές θέσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις που παραδοσιακά διέθεταν καρδιναλίους, υπογραμμίζοντας ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να παραμένει ευρωκεντρική. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρέκαμψε επισκοπές όπως το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο, προφανώς λόγω των συντηρητικών αρχιεπισκόπων τους.

Ο Robert McElroy, αρχιεπίσκοπος της Ουάσιγκτον από τον Μάρτιο, θεωρείται προοδευτικός και ένθερμος υποστηρικτής της ποιμαντικής προσέγγισης του Φραγκίσκου σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η πιο φιλόξενη στάση απέναντι στους LGBTQ Καθολικούς.

Η κληρονομιά του Πάπα

Όσο περισσότερους καρδιναλίους διορίζει ένας Πάπας κατά τη διάρκεια της θητείας του, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ο διάδοχός του να μοιράζεται παρόμοιες απόψεις για την Εκκλησία και τα κοινωνικά ζητήματα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα δεδομένο, καθώς οι καρδινάλιοι ενδέχεται να επιλέξουν έναν υποψήφιο με διαφορετική θεολογική τοποθέτηση από τον προκάτοχό του, εάν θεωρηθεί ο πλέον κατάλληλος για εσωτερικούς εκκλησιαστικούς λόγους ή για τις ιστορικές συνθήκες της εποχής.

Ο Πάπας Βενέδικτος επιλέχθηκε ως διάδοχος του Ιωάννη Παύλου Β΄ εν μέρει λόγω της μακροχρόνιας συνεργασίας του μαζί του, καθώς οι καρδινάλιοι επιθυμούσαν συνέχεια. Ωστόσο, πολλοί από τους ίδιους καρδιναλίους θεώρησαν ότι χρειαζόταν ένας «αουτσάιντερ» για να διαδεχθεί τον Βενέδικτο, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013 μετά το σκάνδαλο «Vatileaks», που αποκάλυψε δυσλειτουργίες στη διοίκηση του Βατικανού, κυρίως υπό την επίβλεψη Ιταλών ιεραρχών. Παράλληλα, οι καρδινάλιοι συνειδητοποίησαν ότι το μέλλον του Καθολικισμού βρισκόταν πέρα από την γερασμένη Ευρώπη, επιλέγοντας τον Αργεντινό Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο ως Πάπα – τον πρώτο μη Ευρωπαίο Ποντίφικα εδώ και σχεδόν 13 αιώνες.

Ας δούμε μερικούς πιθανούς καρδινάλιους που εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να διαδεχθούν τον κοιμηθέντα Φραγκίσκο.

Jean-Marc Aveline, Αρχιεπίσκοπος Μασσαλίας, Γάλλος, 66 ετών

Σύμφωνα με τον γαλλικό Τύπο, ο Aveline είναι γνωστός σε ορισμένους καθολικούς κύκλους ως «Ιωάννης XXIV», σε μια αναφορά στην ομοιότητά του με τον μεταρρυθμιστή Πάπα Ιωάννη XXIII της δεκαετίας του 1960. Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει δηλώσει ότι ο διάδοχός του θα μπορούσε να φέρει το όνομα Ιωάννης XXIV. Ο Aveline διακρίνεται για τον προσιτό χαρακτήρα του, την ευχέρεια στα αστεία και την ιδεολογική του εγγύτητα με τον Φραγκίσκο, ιδιαίτερα σε ζητήματα μετανάστευσης και διαθρησκευτικού διαλόγου με τον μουσουλμανικό κόσμο. Είναι διακεκριμένος διανοούμενος, με διδακτορικό στη θεολογία και πτυχίο στη φιλοσοφία.

Γεννημένος στην Αλγερία από οικογένεια Ισπανών μεταναστών, μετεγκαταστάθηκε στη Γαλλία μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Μασσαλία, ένα πολυπολιτισμικό λιμάνι. Υπό τον Φραγκίσκο, ο Aveline σημείωσε σημαντική πρόοδο, διοριζόμενος επίσκοπος το 2013, αρχιεπίσκοπος το 2019 και καρδινάλιος το 2022. Το κύρος του ενισχύθηκε το 2023, όταν διοργάνωσε διεθνές εκκλησιαστικό συνέδριο για μεσογειακά ζητήματα, με κεντρικό ομιλητή τον Πάπα Φραγκίσκο.

Εάν εκλεγεί, θα είναι ο πρώτος Γάλλος Πάπας από τον 14ο αιώνα, μια ταραχώδη περίοδο κατά την οποία ο παπισμός μεταφέρθηκε στην Αβινιόν. Θα ήταν επίσης ο νεότερος Πάπας μετά τον Ιωάννη Παύλο Β΄. Ωστόσο, η περιορισμένη του γνώση των ιταλικών αποτελεί πιθανό μειονέκτημα για τη θέση του Επισκόπου Ρώμης, που απαιτεί εξοικείωση με τις ρωμαϊκές πολιτικές και ίντριγκες.

Καρδινάλιος Peter Erdo, Ούγγρος, 72 ετών

Εάν εκλεγεί, ο Erdő θα θεωρηθεί συμβιβαστικός υποψήφιος, προερχόμενος από το συντηρητικό στρατόπεδο, αλλά με γέφυρες προς τον προοδευτικό κόσμο του Φραγκίσκου. Θεωρήθηκε υποψήφιος στο κονκλάβιο του 2013, χάρη στις εκτεταμένες εκκλησιαστικές επαφές του σε Ευρώπη και Αφρική και την πρωτοποριακή του στάση στον Νέο Ευαγγελισμό για την αναζωπύρωση της καθολικής πίστης σε εκκοσμικευμένες χώρες.

Θεωρείται συντηρητικός θεολογικά, υπογραμμίζοντας τις χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης, αλλά και πραγματιστής, αποφεύγοντας ανοιχτές συγκρούσεις με τον Φραγκίσκο. Ωστόσο, προκάλεσε αντιδράσεις το 2015, όταν αντιτάχθηκε στην έκκληση του Φραγκίσκου για υποδοχή προσφύγων από τις εκκλησίες, χαρακτηρίζοντάς την «εμπορία ανθρώπων», ευθυγραμμιζόμενος φαινομενικά με τον εθνικιστή πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν.

Ειδικός στο εκκλησιαστικό δίκαιο, ο Erdő προήχθη γρήγορα, διοριζόμενος επίσκοπος στα 40 του και καρδινάλιος το 2003, στα 51 του, ως το νεότερο μέλος του Κολλεγίου των Καρδιναλίων μέχρι το 2010. Μιλά άριστα ιταλικά, γερμανικά, γαλλικά, ισπανικά και ρωσικά, γεγονός που θα μπορούσε να διευκολύνει τη βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία μετά την ένταση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Αν και δεν είναι χαρισματικός ομιλητής, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί πλεονέκτημα, εάν οι καρδινάλιοι επιθυμούν έναν ήρεμο παπισμό μετά την έντονη διακυβέρνηση του Φραγκίσκου.

Καρδινάλιος Mario Grech, Γενικός Γραμματέας της Συνόδου των Επισκόπων, Μαλτέζος, 68 ετών

Ο Grech, από το μικρό νησί Γκόζο της Μάλτας, κατέχει τη θέση του Γενικού Γραμματέα της Συνόδου των Επισκόπων, έναν ρόλο υψηλού κύρους στο Βατικανό. Αρχικά θεωρούμενος συντηρητικός, έχει εξελιχθεί σε ένθερμο υποστηρικτή των μεταρρυθμίσεων του Φραγκίσκου. Το 2008, έδειξε ελάχιστη συμπάθεια σε ομοφυλόφιλους Μαλτέζους που αποχώρησαν από την Εκκλησία, αλλά το 2014, σε ομιλία του στο Βατικανό, ζήτησε μεγαλύτερη αποδοχή των LGBTQ μελών, προκαλώντας την επιδοκιμασία του Φραγκίσκου.

Το 2018, δήλωσε ότι απολαμβάνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Εκκλησία, χαρακτηρίζοντας την περίοδο αλλαγής «πολύ θετική» και προειδοποιώντας ότι η Εκκλησία δεν θα παραμείνει επίκαιρη αν εμμένει στη νοσταλγία. Οι απόψεις του προκάλεσαν αντιδράσεις, με τον συντηρητικό καρδινάλιο Gerhard Müller να τον κατηγορεί το 2022 για παραβίαση του καθολικού δόγματος. Ωστόσο, ο Grech διατηρεί υποστηρικτές και στα δύο στρατόπεδα και η υψηλή του θέση τον καθιστά γνωστό στους καρδιναλίους, πλεονέκτημα σε ένα κονκλάβιο με πολλούς σχετικά άγνωστους μεταξύ τους καρδιναλίους.

Προερχόμενος από τη μικρότερη χώρα της ΕΕ, η εκλογή του δεν θα προκαλούσε διπλωματικές εντάσεις. Επιδιώκει τη συναίνεση, αν και το 2016 προκάλεσε αντιδράσεις οργανώνοντας προσκύνημα για βροχή εν μέσω ξηρασίας, κίνηση που επικρίθηκε ως «προϊστορική», αλλά ακολουθήθηκε από βροχές.

Καρδινάλιος Juan José Omella, Αρχιεπίσκοπος Βαρκελώνης, Ισπανός, 79 ετών

Ο Omella, με πνεύμα συγγενές με αυτό του Φραγκίσκου, ζει λιτά παρά τον υψηλό του τίτλο, αφιερώνοντας την καριέρα του στην ποιμαντική φροντίδα, την κοινωνική δικαιοσύνη και έναν συμπονετικό Καθολικισμό. «Πρέπει να βλέπουμε την πραγματικότητα και μέσα από τα μάτια των φτωχών», δήλωσε το 2022, αντικατοπτρίζοντας το όραμα του Φραγκίσκου.

Γεννημένος το 1946 στο χωριό Cretas της Ισπανίας, χειροτονήθηκε το 1970 και υπηρέτησε σε ενορίες και ως ιεραπόστολος στο Ζαΐρ. Από το 1999 έως το 2015 συνεργάστηκε με τη φιλανθρωπική οργάνωση Manos Unidas, που μάχεται τη φτώχεια και την πείνα. Διορίστηκε επίσκοπος το 1996, αρχιεπίσκοπος Βαρκελώνης το 2015 και καρδινάλιος το 2016, κίνηση που υποδήλωνε την υποστήριξη του Φραγκίσκου στις προοδευτικές του θέσεις.

Ως πρώην πρόεδρος της συνόδου των Ισπανών επισκόπων, αντιμετώπισε τις συνέπειες έκθεσης του 2023 που εκτίμησε ότι πάνω από 200.000 ανήλικοι υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση από Ισπανούς κληρικούς. Ζήτησε συγγνώμη για την κακοδιαχείριση, αλλά αμφισβήτησε τον αριθμό, με εσωτερική έρευνα της Εκκλησίας να καταγράφει 927 θύματα από το 1940. «Οι αριθμοί δεν οδηγούν πουθενά. Το σημαντικό είναι οι άνθρωποι και η αποκατάσταση», δήλωσε.

Το 2023, ο Φραγκίσκος τον κάλεσε στο συμβούλιο των εννέα καρδιναλίων του. Ωστόσο, η στενή του σχέση με τον Φραγκίσκο ίσως αποτελέσει μειονέκτημα, εάν το κονκλάβιο επιζητήσει νέα κατεύθυνση.

Καρδινάλιος Pietro Parolin, Ιταλός, Διπλωμάτης του Βατικανού, 70 ετών

Ο Parolin θεωρείται συμβιβαστικός υποψήφιος μεταξύ προοδευτικών και συντηρητικών. Υπηρετεί ως Υπουργός Εξωτερικών του Φραγκίσκου από το 2013, θέση ανάλογη του πρωθυπουργού, γνωστή ως «αναπληρωτής Πάπας». Υπήρξε αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών υπό τον Βενέδικτο και πρεσβευτής στη Βενεζουέλα, υπερασπιζόμενος την Εκκλησία έναντι του Ούγκο Τσάβες.

Ηγήθηκε της προσέγγισης του Βατικανού με την Κίνα και το Βιετνάμ, αν και η συμφωνία για τους επισκόπους στην Κίνα δέχθηκε κριτική από συντηρητικούς. Υπερασπίστηκε τη συμφωνία, τονίζοντας ότι απέτρεψε σχίσμα και διατήρησε επικοινωνία με το Πεκίνο. Απέφυγε τις έντονες τοποθετήσεις στους «πολιτιστικούς πολέμους» της Εκκλησίας, αν και χαρακτήρισε τη νομιμοποίηση του γάμου ομοφυλοφίλων «ήττα για την ανθρωπότητα» και αντιτάχθηκε σε τοπικές πρωτοβουλίες, όπως στη Γερμανία, για ευλογίες ομόφυλων ζευγαριών.

Ήπιος και ευγενικός, ο Parolin θα επανέφερε τον παπισμό στους Ιταλούς μετά από τρεις μη Ιταλούς Πάπες. Με περιορισμένη ποιμαντική εμπειρία, η πολύγλωσση ικανότητά του αποτελεί πλεονέκτημα.

Καρδινάλιος Luis Antonio Gokim Tagle, Φιλιππινέζος, 67 ετών

Ο Tagle, γνωστός ως «Chito» και «Ασιάτης Φραγκίσκος», θα ήταν ο πρώτος Πάπας από την Ασία, εάν εκλεγεί. Διακρίνεται για τη δέσμευσή του στην κοινωνική δικαιοσύνη. Με ποιμαντική εμπειρία από το 1982, υπηρέτησε ως επίσκοπος Imus, αρχιεπίσκοπος Μανίλας και καρδινάλιος από το 2012. Το 2019, ο Φραγκίσκος τον διόρισε επικεφαλής του Dicastery for Evangelization, δίνοντάς του εμπειρία στο Βατικανό.

Προερχόμενος από τις Φιλιππίνες, τη «καθολική καρδιά της Ασίας», μιλά άπταιστα ιταλικά και αγγλικά. Υπήρξε πρόεδρος της Caritas Internationalis από το 2015 έως το 2022, όταν ο Φραγκίσκος απέλυσε την ηγεσία της λόγω κατηγοριών για κακοδιαχείριση. Ο Tagle, αν και ονομαστικά πρόεδρος, δεν εμπλεκόταν στις καθημερινές λειτουργίες. Η υπόθεση ίσως επηρεάσει τις πιθανότητές του.

Καρδινάλιος Joseph Tobin, Αρχιεπίσκοπος Νιούαρκ, Αμερικανός, 72 ετών

Η εκλογή Αμερικανού Πάπα θεωρείται απίθανη, αλλά ο Tobin αποτελεί τον πιθανότερο υποψήφιο. Πρώην ηγέτης των Redemptorists, μιλά ιταλικά, ισπανικά, γαλλικά και πορτογαλικά, με εμπειρία στο Βατικανό και σε ηγετικές θέσεις στις ΗΠΑ. Διορίστηκε αρχιεπίσκοπος Ινδιανάπολης από τον Βενέδικτο και καρδινάλιος και αρχιεπίσκοπος Νιούαρκ από τον Φραγκίσκο.

Αντιμετώπισε το σκάνδαλο του καρδινάλιου Theodore McCarrick, κερδίζοντας επαίνους για τη διαφάνειά του. Γνωστός για τη φιλόξενη στάση του προς την LGBTQ κοινότητα, έχει δηλώσει ότι πολλοί αισθάνονται αποκλεισμένοι από την Εκκλησία. Ως αλκοολικός σε ανάρρωση και μεγαλύτερο από 13 αδέλφια, η προσωπική του ιστορία ενισχύει το προφίλ του.

Καρδινάλιος Peter Kodwo Appiah Turkson, Γκανέζος, 76 ετών

Ο Turkson, από ταπεινή καταγωγή στη Γκάνα, είναι υποψήφιος για να γίνει ο πρώτος Πάπας από την Υποσαχάρια Αφρική. Συνδυάζει ποιμαντική εμπειρία με διοικητικές θέσεις στο Βατικανό και ισχυρές επικοινωνιακές δεξιότητες. Προερχόμενος από μια δυναμική καθολική περιοχή, ενισχύει τη θέση του.

Γεννημένος στη Βασσοβία Nsuta, σπούδασε σε Γκάνα, Νέα Υόρκη και Ρώμη, χειροτονήθηκε το 1975 και δίδαξε σε ιεροσπουδαστήριο. Διορίστηκε αρχιεπίσκοπος Cape Coast το 1992 και καρδινάλιος το 2003, ο πρώτος από τη Γκάνα. Υπό τον Βενέδικτο, ηγήθηκε του Ποντιφικού Συμβουλίου για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη, συμβουλεύοντας σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή.

Το 2016, το τμήμα του συγχωνεύτηκε, οδηγώντας σε εντάσεις, και το 2021 παραιτήθηκε, διοριζόμενος επικεφαλής δύο Ποντιφικών Ακαδημιών. Το 2023 δήλωσε ότι προσεύχεται να μην εκλεγεί, αν και ορισμένοι τον κατηγορούν για εκστρατεία μέσω των ΜΜΕ.

Καρδινάλιος Matteo Maria Zuppi, Ιταλός, Αρχιεπίσκοπος Μπολόνια, 69 ετών

Ο Zuppi, γνωστός ως «Ιταλός Μπεργκόλιο», θα ήταν ο πρώτος Ιταλός Πάπας από το 1978. Ως «ιερέας του δρόμου», εστιάζει στους μετανάστες και τους φτωχούς, αποφεύγοντας την επισημότητα. Στη Μπολόνια, χρησιμοποιεί ποδήλατο και προκάλεσε αντιδράσεις σερβίροντας τορτελίνια χωρίς χοιρινό για μουσουλμάνους, κίνηση που χαρακτήρισε χειρονομία σεβασμού.

Συνδεδεμένος με την Κοινότητα Sant’Egidio, μεσολάβησε στην ειρηνευτική συμφωνία της Μοζαμβίκης το 1992 και πρόσφατα στην κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας. Η καθυστέρηση της Ιταλικής Εκκλησίας, υπό την ηγεσία του, να αντιμετωπίσει τη σεξουαλική κακοποίηση ίσως προκαλέσει αντιδράσεις. Με ρωμαϊκή καταγωγή και καθολικές ρίζες, ο πατέρας του συνεργαζόταν με το L’Osservatore Romano, ενώ ο θείος της μητέρας του ήταν καρδινάλιος.