Μια χαμένη σοκολατοποιία βρέθηκε θαμμένη στη Βαρσοβία

Μία υπέροχη και σίγουρα «γλυκιά» ανακάλυψη έκαναν αρχαιολόγοι στη Βαρσοβία, στη διάρκεια ανασκαφών ενόψει της ανοικοδόμησης ενός νέου μεγάλου πολιτιστικού συγκροτήματος στην πρωτεύουσα της Πολωνίας.

Στην οδό Twarda 10, σε μια περιοχή της πόλης που κάποτε βρισκόταν το εβραϊκό γκέτο και είχε σφυροκοπηθεί ανελέητα από τους Ναζί στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήρθε στην επιφάνεια ένα παλιό εργοστάσιο σοκολάτας των αρχών του 20ού αιώνα.

Την ανακάλυψη έκανε γνωστή ο συντηρητής μνημείων της Βαρσοβίας, Michal Krasucki, δίνοντας πληροφορίες για τα εξαιρετικά ευρήματα.

«Βρέθηκαν κεραμικά καλούπια που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή πραλίνων σοκολάτας και χάρτινες ετικέτες από συσκευασίες. Πρόκειται για τα απομεινάρια του πρώην εργοστασίου σοκολάτας Venus του H. Szpiro, που βρισκόταν κάποτε στη διεύθυνση Twarda 10», έγραψε σε ανάρτησή του στο Facebook ο Krasucki. «Είναι μια πραγματικά μοναδική ανακάλυψη», τόνισε.

Ο συντηρητής μνημείων της πολωνικής πρωτεύουσας, περιέγραψε την ανακάλυψη ως ασυνήθιστη επειδή τα αντικείμενα συνδέονται άμεσα με την παραγωγή και την εμπορική προβολή σοκολάτας, αντί να είναι συνηθισμένα οικοδομικά μπάζα.

Επιπλέον, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως γλάστρες, μπουκάλια, θραύσματα από γυάλινα σκεύη και κομμάτια από πλακόστρωτες σόμπες, καθώς και διακοσμητικά πλακάκια δαπέδου σε δωμάτια που φαίνεται να χρησιμοποιούνταν ως γραφεία και όχι ως αίθουσες παραγωγής, όπως ανέφεραν τοπικά μέσα ενημέρωσης. Αυτό δείχνει ότι ακόμα και οι χρηστικοί χώροι ήταν κατασκευασμένοι με στυλ.

«Πήρε γλυκά για να δωροδοκήσει τους Γερμανούς»

Σύμφωνα με το Portal Polskiego Radia S.A., ιστότοπο της δημόσιας πολωνικής ραδιοφωνίας, το εργοστάσιο βρισκόταν απέναντι από τη Συναγωγή Nożyk, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα και είναι ο μόνος προπολεμικός εβραϊκός τόπος λατρείας στη Βαρσοβία που κατάφερε να επιβιώσει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η περιοχή γύρω από την οδό Twarda ήταν κάποτε μέρος μιας πυκνοκατοικημένης εβραϊκής συνοικίας, η οποία μετατράπηκε σε γκέτο από τους Ναζί. Υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου, περίοδο κατά την οποία το εργοστάσιο πρέπει να θάφτηκε κάτω από τόνους μπάζων εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών.

Ο Hanokh David Shapiro άνοιξε το εργοστάστιο Venus (Αφροδίτη) το 1918. «Είναι συναρπαστικό. Ο παππούς και η γιαγιά μου έφυγαν από εκεί πριν από τον πόλεμο, όταν μετά ίδρυσαν το εργοστάσιο στο Τελ Αβίβ», δήλωσε ο εγγονός του, Δρ. David Shapira στην Jerusalem Post.

Ένας άλλος εγγονός, ο David Hanoch Shapira, 76 ετών, θυμήθηκε ότι ο πατέρας του έφυγε από τη Βαρσοβία τον Αύγουστο του 1939 «παίρνοντας μαζί του πολλά γλυκά για να δωροδοκήσει τους Γερμανούς» και έφτασε στην -τότε υπό βρετανική εντολή- Παλαιστίνη ένα χρόνο αργότερα. «Γνωρίζαμε ότι υπήρχε ένα εργοστάσιο με το όνομα Venus, αλλά δεν ξέραμε πού βρισκόταν», είπε, προσθέτοντας ότι η οικογένεια σχεδίαζε ένα ταξίδι στη Βαρσοβία για να εντοπίσει το σημείο.

Στην πάροδο του χρόνου, η περιοχή γύρω από την οδό Twarda ανοικοδομήθηκε με σύγχρονες κατοικίες και γραφεία. Οι ανασκαφές πραγματοποιούνται σε οικόπεδο όπου το δημοτικό διαμέρισμα Śródmieście στο κέντρο της Βαρσοβίας σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα νέο πολιτιστικό συγκρότημα με την ονομασία Creative Twarda.

Πριν τις μεγάλες κατασκευές σε ιστορικά σημεία της πόλης απαιτείται αρχαιολογική έρευνα και οι εργασίες ανασκαφών στην Twarda αποτελούν μέρος της προετοιμασίας για την ανοικοδόμηση του νέου κτιρίου.

Η ζαχαρένια ιστορία της Βαρσοβίας

Η ανακάλυψη της σοκολατοποιίας Venus (Αφροδίτη) εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο τεράστιας άνθησης της ζαχαροπλαστικής που συνέβη στην πολωνική πρωτεύουσα στις αρχές του 20ού αιώνα, όπως ανέφερε η Magdalena Lan, από το γραφείο διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Βαρσοβίας.

Σημείωσε ότι στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, οι κάτοικοι συνέρρεαν σε καφέ όπως τα Lourse, Semadeni, Wedel και Blikle, τα δύο τελευταία από τα οποία παραμένουν σύγχρονες μάρκες ζαχαροπλαστικής. Μάλιστα, η διαφήμιση εκείνη την εποχή παρότρυνε τους καταναλωτές με συνθήματα όπως «Η ζάχαρη δυναμώνει» και «Μητέρα, μην αφήνεις τη ζάχαρη. Η ζάχαρη είναι το πιο αποτελεσματικό θρεπτικό συστατικό».

Η πιο γνωστή σοκολατοποιία που υπάρχει μέχρι σήμερα είναι η E. Wedel. Το μεγάλο εργοστάσιο σοκολάτας της Wedel εξακολουθεί να λειτουργεί στην περιοχή Πράγα της Βαρσοβίας, στην ανατολική όχθη του ποταμού Βιστούλα, ενώ πρόσφατα άνοιξε ένα μουσείο σοκολάτας στις εγκαταστάσεις του.

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, αρκετοί επιχειρηματίες ξεκίνησαν να χτίζουν «γλυκές αυτοκρατορίες», οι απόηχοι των οποίων παραμένουν μέχρι σήμερα, για παράδειγμα με τη δημοφιλή κρέμα Napoleonka και το Napoleon Cake, το οποίο φέρεται να δημιουργήθηκε για πρώτη φορά από ένα ζαχαροπλαστείο στην Plac Napoleona ή Πλατεία Ναπολέοντα, τη σημερινή Πλατεία Εξέγερσης της Βαρσοβίας.

Εργοστάσια από τη δεκαετία του ‘20 και του ‘30, συμπεριλαμβανομένων των εργοστασίων που διοικούσαν οι αδελφοί Kiełbasiński, Jan Grabowski, Jan Fruziński, Franciszek Anczewski και Franciszek Fuks, έχουν αφήσει πίσω τους κτίρια ή θραύσματα που εξακολουθούν να υπάρχουν σε διάφορα μέρη της Βαρσοβίας.

Τα θαμμένα εργοστάσια η διατήρηση της ιστορικής μνήμης

Μερικά εργοστάσια κρατικοποιήθηκαν αργότερα, την περίοδο του υπαρκτού σοσιαλισμού, συνέχισαν να παράγουν γλυκά με νέα ονόματα, ενώ άλλα κατεδαφίστηκαν κατά τη μετακομμουνιστική οικοδομική έκρηξη που συνέβη στη Βαρσοβία τη δεκαετία του ‘90.

Η Lan επισήμανε ότι παρά την τεράστια ανάπτυξη της βιομηχανίας ζαχαροπλαστικής στην πόλη τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, σήμερα μόνο απομεινάρια τεσσάρων προπολεμικών εργοστασίων σοκολάτας και γλυκών, όπως και ένα πλήρες συγκρότημα, έχουν επιβιώσει στη Βαρσοβία.

Τα πρόσφατα αποκαλυφθέντα ίχνη του εργοστασίου Venus της οδού Twarda, προσθέτουν ένα ακόμη απτό κομμάτι σε αυτή την ιστορία της πόλης και δίνουν στους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς της πόλης νέο υλικό για την καθημερινή βιομηχανική ζωή στην προπολεμική Βαρσοβία.

Αξιωματούχοι τονίζουν ότι τεκμήρια από το φοβερό εύρημα θα ενταχθούν στην τρέχουσα προετοιμασία του έργου Creative Twarda, το οποίο πρόκειται να γίνει ένα νέο πολιτιστικό ορόσημο στο κέντρο της πόλης.