Αν το Όσκαρ Καλύτερης Ηθοποιού που πήρε η Έμα Στόουν για το Poor Things του Γιώργου Λάνθιμου είναι κριτήριο, τότε η συνεργασία του αναγνωρίσιμα αντισυμβατικού σκηνοθέτη με τη σπουδαία σύγχρονη ηθοποιό είναι εξαιρετικά επιτυχημένη. Και το γεγονός ότι έχουν κάνει έξι φιλμ, μαζί με το μικρού μήκους Bleat και το ολόφρεσκο Bugonia, μπορεί να στηρίξει το επιχείρημα ότι ξέρουν καλά ο ένας τον άλλο. Αρκούν όμως αυτά για να εξηγήσουν τη χημεία που υπάρχει ανάμεσα στους δύο καλλιτέχνες;

Η αρχή στο The Favourite

Η Στόουν και ο Λάνθιμος συναντήθηκαν, το 2016, δύο χρόνια πριν την κυκλοφορία του The Favourite. Όπως αναφέρει η Στόουν, έφαγαν και πέρασαν λίγο χρόνο μαζί. Οι κοινές τους αναφορές και το περίεργο χιούμορ ήταν η «μαγιά» της πρώτης τους συνεργασίας. Η Στόουν είδε την ευκαιρία να κάνει κάτι που πραγματικά της αρέσει, κάτι ζωντανό και διασκεδαστικό.

Η ταινία που εξιστορεί την προσπάθεια μια γυναίκας να γίνει αριστοκράτης απαιτούσε ίσες δόσεις φιλοδοξίας και ανοησίας, για να αναδειχθεί το καλλιτεχνικό όραμα του Λάνθιμου -και η Στόουν το έδειξε με το καλημέρα. Μπορείς με ασφάλεια να πεις ότι ο Έλληνας σκηνοθέτης εκτίμησε το ελεύθερο πνεύμα και τον εκδηλωτικό χαρακτήρα της ηθοποιού, αλλά και η Στόουν ανέδειξε το ανατρεπτικό χιούμορ του Λάνθιμου.

Μετά το μικρού μήκους και γυρισμένο στην Ελλάδα Bleat (Βληχή), ακολούθησε το Poor Things, η φεμινιστική εκδοχή της νουβέλας του Alasdair Gray. Οι δύο τους ξεκίνησαν να μιλούν για την ταινία μόλις τελείωσαν τα γυρίσματα του The Favourite -κάτι χαρακτηριστικό για τον Λάνθιμο, που σχεδιάζει μονίμως πέντε ή έξι φιλμ συγχρόνως.

O Λάνθιμος δεν της πρότεινε τον ρόλο όταν της παρουσίασε το πρότζεκτ, και η Στόουν το έπαιξε κουλ, όπως έχει πει, και δεν τον ρώτησε. Κάτι που μάλλον εκτίμησε ο Λάνθιμος. Οι δύο τους είναι συνεργάτες, αλλά κανείς δεν κάνει χάρες. Από την πλευρά του σκηνοθέτη έπρεπε πρώτα να οριστικοποιηθεί το σενάριο πριν προχωρήσουν σε συζητήσεις για το ποιος θα παίξει την Μπέλα Μπάξτερ.

Ήταν σωστή η επιλογή της Στόουν; Όταν πολλοί ηθοποιοί θα είχαν πρόβλημα να αποδώσουν σωστά τον τόνο που απαιτείται για την αναστημένη γυναίκα με το παιδικό μυαλό που ανακαλύπτει τον κόσμο, η Στόουν ρώτησε αν υπήρχε πιο περίεργη εκδοχή αυτής. Αποτέλεσμα; Για το Poor Things, οι κριτικοί είπαν ότι η Στόουν έδωσε μια εντυπωσιακή παράσταση με την καθοδήγηση του Λάνθιμου. 

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η συμμετοχή της ως παραγωγού της έδωσε περισσότερη δύναμη στη διαμόρφωση του υλικού, και παρόλα αυτά συντονίστηκε με τον Λάνθιμο, ώστε να ολοκληρωθεί το φιλόδοξο πρότζεκτ.

Το τεστ του Λάνθιμου

Στις πρόβες του Poor Things, μάλιστα, η Στόουν πέρασε με άριστα το τεστ του Λάνθιμου στους ηθοποιούς. Όπως περιγράφει σε συνέντευξή της, θυμάται ότι έπρεπε να κάνει ένα σόλο τεσσάρων λεπτών με την υπόκρουση ενός κλασικού τραγουδιού.

Το σόλο έπρεπε να είναι αργή κίνηση μεταξύ δύο σημείων και στη συνέχεια ανάποδα από μνήμης. Φοβήθηκε όπως στην ιδέα ότι όλοι την παρακολουθούν, αλλά το ξεπέρασε σκεπτόμενη ότι όλοι οι ηθοποιοί ντρέπονται και θεωρούν ότι αυτό που γίνεται είναι αστείο.

Η αντιστροφή των ρόλων

Θα πεις «συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο»! Κυριολεκτικά, αλλά όχι μόνο. Σε έναν βαθμό αλλάζουν και οι ρόλοι. Σε μία από τις ερωτικές του Poor Things η Στόουν κρέμεται από το ταβάνι, ενώ κάποιος κάνει σεξ με το πόδι της. Ήταν μια αστεία σκηνή. Αλλά ήταν ιδέα της ηθοποιού και όχι του σκηνοθέτη. 

Είναι όμως και κάτι μικρές λεπτομέρειες που δείχνουν την ανθρώπινη πλευρά της σχέσης τους. Για παράδειγμα, σε μια σκηνή του Kinds of Kindness, όπου η Στόουν πρέπει να μιλήσει πιο αργά, ο Λάνθιμος τη μιμείται, εξοργίζοντας τη. Του λέει ότι δεν χρειάζεται να κάνει τη μίμηση. Καταλαβαίνει τι θέλει να πει. Ότι πρέπει να κόψει ταχύτητα. Οι δύο τους μπορούν να διαφωνούν, να εκνευρίζουν ο ένας τον άλλο, αλλά ξεπερνούν τα πάντα. 

Imago
Imago

Η σοβαρή πλευρά δύο ανθρώπων με μαύρο χιούμορ

Σοβαρά τώρα, το προτέρημα της Στόουν, ως πρωταγωνίστριας του Λάνθιμου, είναι ότι καταλαβαίνει τον καλλιτέχνη περισσότερο από τον σκηνοθέτη. «Η έννοια του ελέγχου διαπερνάει το έργο του», εξηγεί. «Η ανθρώπινη φύση και οι συμβάσεις για την κοινωνικοποίηση και για το τι υποτίθεται ότι πρέπει να είμαστε είναι μια εμμονή. Ποιος έχει τον έλεγχο; Θέλουμε να έχουμε εμείς τον έλεγχο του εαυτού μας ή προτιμάμε να τον έχει κάποιος άλλος; Τι σημαίνει να αγαπιέσαι; Όλα αυτά είναι αφηρημένες, παράξενες, σχεδόν σουρεαλιστικές απεικονίσεις πραγμάτων βαθιά ανθρώπινων, που μας αγγίζουν όλους».

Η Στόουν αντιλαμβάνεται ότι ο Λάνθιμος έχει την ευθύνη των πρότζεκτ και ξέρει ότι η ίδια του βάζει δύσκολα όταν την παίρνουν τα δάκρυα -κάτι που γίνεται συχνά. Αλλά και ο Λάνθιμος καταλαβαίνει την ηθοποιό του και συζητά τις σκηνές μαζί της. Ειδικά για τις ερωτικές, ο Λάνθιμος θεωρεί ότι η Στόουν πρέπει να είναι παρούσα στις συζητήσεις και η Στόουν ότι είναι καλό που το σετ κλείνει και είναι μόνο ο Λάνθιμος, και 3-4 συνεργάτες ακόμα. 

Πιο σημαντικό όμως είναι ότι υπάρχει ταύτιση και στην προσέγγισή τους. «Θέλουμε να βελτιωνόμαστε» λέει ο Λάνθιμος. «Αποτυγχάνεις και αποτυγχάνεις ξανά, και με διαφορετικό τρόπο, και διορθώνεις και μετά άλλοι αποτυγχάνουν. Και δεν τελειώνει ποτέ». Πολύ εύστοχα συνοψίζει τη σχέση τους: «Είμαστε χάλια και το ξέρουμε. Και συνεχίζουμε να προσπαθούμε».