Λέων ΙΔ': Ο Αμερικανός Πάπας που θέλει να χτίσει γέφυρες σε μια ταραγμένη Εκκλησία

Πολύγλωσσος, μειλίχιος με λεπτά χαρακτηριστικά προσώπου, στέρεες θεολογικές σπουδές και μέλος μοναστικού Τάγματος είναι ο Λέοντας ΙΔ’, ο νέος Πάπας της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο Ρόμπερτ Πρέβοστ που εκλέχθηκε την Πέμπτη (8/5) ως ο πρώτος Πάπας από τις Ηνωμένες Πολιτείες ένας απολύτως άγνωστος κληρικός στην παγκόσμια σκηνή.

Πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες αναζητούν από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε η εκλογή του πάπα Λέοντα πληροφορίες για τον νέο ποντίφικα. Τα πρώτα δείγματα είναι θετικά και ελπιδοφόρα, όπως προκύπτει από την ομιλία του, όταν βγήκε στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου και συστήθηκε urbi et orbi. «Είμαστε μαθητές του Κυρίου, ο κόσμος χρειάζεται το φως του. Είναι η γέφυρα για να φτάσει σε μας ο Θεός και η αγάπη του. Βοηθήστε μας να οικοδομήσουμε γέφυρες με διαλόγους, με συναντήσεις, ενωμένοι όλοι ως ένας μόνο λαός. Πάντα με ειρήνη» είπε μεταξύ άλλων ο νεοεκλεγέντας Πάπας.

Τα προβλήματα είναι μπροστά

Μπορεί ο νέος Πάπας να θέτει ψηλά -και είναι θετικό να έχει τέτοια φιλοδοξία- τον πήχη των προσδοκιών υποσχόμενος γέφυρες διαλόγου, ειρήνη και καταλλαγή, αλλά για τη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τα προβλήματα είναι επείγοντα, πολλά και σύνθετα.

Μεταξύ των πιεστικών ζητημάτων είναι το διευρυνόμενο χάσμα στα οικονομικά του Βατικανού και η μείωση της προσέλευσης στην εκκλησία σε πολλές δυτικές χώρες. Οι δογματικές συζητήσεις για ζητήματα όπως η χειροτονία των γυναικών ως κληρικοί και η καθολική ένταξη των ατόμων της LGBTQ κοινότητας προμηνύουν τις επερχόμενες διαιρέσεις. Η οικονομική κρίση του Βατικανού ήταν ένας από τους τελευταίους πονοκεφάλους του μακαριστού πάπα Φραγκίσκου.

Ποιος είναι ο νέος πάπας Λέων ΙΔ’

Σε ηλικία 69 ετών και με καταγωγή από το Σικάγο, ο Πρέβοστ πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ως ιεραπόστολος στο Περού και έγινε καρδινάλιος μόλις το 2023. Έχει δώσει λίγες συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης και σπάνια μιλάει δημόσια.

Η επιλογή του μπορεί να σημαίνει ότι οι καρδινάλιοι-εκλέκτορες δυσκολεύτηκαν να συνασπιστούν με άλλους υποψηφίους για να εκλέξουν τον διάδοχο τον Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος ηγήθηκε της Εκκλησίας από το 2013, και συμβιβάστηκαν με κάποιον που απέφυγε τα φώτα της δημοσιότητας.

Στο Σικάγο, τη γενέθλια πόλη του νέου Πάπα Λέοντα ΙΔ, υπάρχει μεγάλη κοινότητα του Τάγματος των Αυγουστινιανών, και οι συντοπίτες του μιλούν με πάρα πολύ καλά λόγια για τον νέο Πάπα. Προερχόμενος από μοναστικό τάγμα των Αυγουστινιανών, που τιμούν τον Άγιο Αυγουστίνο τον μεγάλο δάσκαλο της Εκκλησίας που έχει χαρακτηριστεί ως ο θεολόγος-φιλόσοφος, ο νέος Πάπας Λέων ΙΔ’ γεννήθηκε στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών στις 14 Σεπτεμβρίου του 1955. Οι γονείς του ήταν ιταλικής, γαλλικής και ισπανικής καταγωγής.

Μαθηματικός με σπουδές θεολογίας και φιλοσοφίας

Έχει πτυχίο θεολογίας και μαθηματικών και το 1982 χειροτονήθηκε καθολικός ιερέας. Πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές θεολογίας στο πανεπιστήμιο Angelicum της Ρώμης. Σημείο αναφοράς του, η ζωή και το έργο του Αγίου Αυγουστίνου, του «Αγίου της φιλοσοφίας».

Έχει διατελέσει ιερέας στο Περού, σε απομονωμένες και ιδιαίτερα ταπεινές περιοχές, δείχνοντας μεγάλη ευαισθησία για τους φτωχούς και τους μετανάστες. Το 2015 ορίζεται επίσκοπος του Τσικλάγιο στο Περού, με απόφαση του πάπα Φραγκίσκου.

Το 2023 ο Φραγκίσκος τον ορίζει «υπουργό» του Βατικανού με αρμοδιότητα για το σύνολο του καθολικού κλήρου και πρόεδρο της επιτροπής της Αγίας Έδρας για τη Λατινική Αμερική.

Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2023 ο εκλιπών ποντίφικας τον επιλέγει ως καρδινάλιο. Συνόδευσε τον Αργεντινό πάπα στα τελευταία του ταξίδια και πήρε μέρος στη Σύνοδο των Καθολικών Επισκόπων, τον περασμένο Οκτώβριο.

Ο χαρακτήρας του είναι συνεσταλμένος και ως κληρικός συμμερίστηκε τη γραμμή του «Πάπα των φτωχών», του Φραγκίσκου, με έμφαση στην εκπαίδευση ενός «κλήρου με ανοικτούς ορίζοντες». Μιλά ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά και πορτογαλικά.

Επιστροφή στην μπορντό μπέρτα

Η πρώτη του εμφάνιση στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου πρόσφερε άφθονα σημειολογικά δείγματα για το ύφος και το στυλ της παποσύνης του Λέοντα ΙΔ'. 

Ένα άλλο σημάδι του νέου Πάπα ότι θέλει να ακολουθήσει τη δική του αυτόνομη πορεία, αν και φέρεται να βρίσκεται κοντά στην πολιτική του Φραγκίσκου, είναι η επιστροφή στην επισημότητα των παπικών ενδυμάτων. Στην πρώτη του εμφάνιση στο ποίμνιό του ο Πάπας Λέων ΙΔ φόρεσε τη χαρακτηριστική βαθυκόκκινη μπέρτα γύρω από τους ώμους του.

Ο νέος Πάπας δεν επέλεξε όμως τα χαρακτηριστικά μπορντό υποδήματα, όπως συνήθιζαν παλαιότερα Πάπες όπως ο Ιωάννης Παύλος Β' και ο Φραγκίσκος ΙΣΤ'. 

Σε τροχιά «μνημονίου» το καθολικό παγκάρι

Ως επικεφαλής της Επιτροπής των Επισκόπων και ενεργό μέλος στη ρωμαϊκή κούρια ο πάπας Λέων γνωρίζει από πρώτο χέρι το σοβαρό οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αγία Έδρα.

Τρεις ημέρες πριν από τη νοσηλεία του μακαριστού πάπα Φραγκίσκου τον περασμένο Φεβρουάριο, διέταξε τη δημιουργία μιας νέας επιτροπής υψηλού επιπέδου για να ενθαρρύνει τις δωρεές στο Βατικανό, το οποίο αντιμετωπίζει έλλειμμα προϋπολογισμού και αυξανόμενες υποχρεώσεις για το συνταξιοδοτικό του ταμείο.

Αν και το Βατικανό δεν έχει δημοσιεύσει πλήρη έκθεση προϋπολογισμού από το 2022, το τελευταίο σύνολο λογαριασμών, που εγκρίθηκε στα μέσα του 2024, περιελάμβανε έλλειμμα 83 εκατομμυρίων ευρώ, ανέφεραν προ καιρού δύο πηγές στο πρακτορείο Reuters.

Το έλλειμμα στο συνταξιοδοτικό ταμείο υπολογίστηκε συνολικά σε περίπου 631 εκατομμύρια ευρώ από τον επικεφαλής των οικονομικών του Βατικανού το 2022. Δεν έχει υπάρξει επίσημη ενημέρωση για αυτό το ποσό, αλλά αρκετοί γνώστες είπαν στο Reuters ότι πιστεύουν ότι έχει αυξηθεί.

Πώς θα αντιμετωπίσει τα δογματικά προβλήματα

Εκτός των οικονομικών ο πάπας Λέοντας ΙΔ' πρέπει να διαχειριστεί και σημαντικές εκκρεμότητες σε λατρευτικό και δογματικό επίπεδο. Ο μακαριστός πάπας Φραγκίσκος είχε δημιουργήσει δύο επιτροπές για να εξετάσουν το ενδεχόμενο χειροτονίας γυναικών ως διακόνων, που όμως αλλά δεν μπορούν να τελέσουν το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Μία από αυτές τις επιτροπές δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει το έργο της.

Ο Φραγκίσκος επέτρεψε επίσης στους ιερείς να ευλογούν τα ομόφυλα ζευγάρια, κατά περίπτωση. Οι κινήσεις του προκάλεσαν επικρίσεις από συντηρητικούς Καθολικούς, συμπεριλαμβανομένων μερικών καρδιναλίων, που φοβόντουσαν ότι υποτίμησε την πίστη.

Οι συνήγοροι των θυμάτων είπαν επίσης ότι ο επόμενος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας πρέπει να θέσει την αντιμετώπιση του ζητήματος της σεξουαλικής κακοποίησης κληρικών στο επίκεντρο της παποσύνης του.

Το στοίχημα του Βαρθολομαίου και τι να περιμένουμε οι Ορθόδοξοι

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία ο Πάπας Λέων ΙΔ' είναι ένας άγνωστος. Ωστόσο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έδειξε ότι δεν έχει προτίμηση σε πρόσωπο, καλώντας, πριν συγκληθεί το Κονκλάβιο, τον νέο ποιμενάρχη της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας -όποιος και αν ήταν αυτός- να ταξιδέψει στη Νίκαια της Βιθυνίας για την επέτειο των 1.700 χρόνων από την Α' Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Το αν θα  αποδεχθεί την πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη ο Πάπας Λέοντας ΙΔ θα είναι ένα σαφές δείγμα του τι να περιμένουμε από τον νέο ποντίφικα στον διαχριστιανικό διάλογο. 

Η είδηση της εκλογή του Πάπα Λέοντα ΙΔ βρήκε τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην Αθήνα. «Ευχόμεθα και ο Λέων ΙΔ να χαιρετίσει την προσφορά τις Εκκλησίας όχι μόνο από κοινωνικής πλευράς, αλλά να προσφέρει στην Καθολική Εκκλησία και σε όλο τον κόσμο απάντηση και στα υπαρξιακά προβλήματα που και σήμερα απασχολούν την ανθρωπότητα» σχολίασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.