Σαν σήμερα ανακαλύφθηκε μία μεγάλη πέτρα που «ξεκλείδωσε» τα μυστικά της Αιγύπτου

Σαν σήμερα, στις 19 Ιουλίου του 1799, ένας νεαρός Γάλλος αξιωματικός του Μηχανικού, ο υπολοχαγός Πιερ-Φρανσουά Μπουσάρ (Pierre-François Bouchard), εντόπισε ένα πέτρινο τεμάχιο βασάλτη κατά τη διάρκεια εργασιών σε ένα παλιό οχυρό κοντά στην πόλη Ρασίντ (γνωστή στους Ευρωπαίους ως Ροζέτα), στις εκβολές του Νείλου.

Το τεμάχιο είχε χαραγμένες πάνω του τρεις επιγραφές: μία στα αρχαία ελληνικά, μία στα αιγυπτιακά ιερογλυφικά και μία σε δημοτική αιγυπτιακή γραφή. Οι διαστάσεις του έφταναν το 1,14 μέτρο σε ύψος, και γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι επρόκειτο για ένα εύρημα τεράστιας αρχαιολογικής σημασίας. Η περίφημη Στήλη της Ροζέτας, όπως ονομάστηκε, θα αποτελούσε το «κλειδί» για τη λύση ενός από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιολογίας: τη γλώσσα των Φαραώ.

Η ανακάλυψη συνέβη κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής εκστρατείας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος είχε φροντίσει να συνοδεύεται από ομάδα επιστημόνων – τους λεγόμενους «Σαβάν» – που είχαν στόχο όχι μόνο τη μελέτη, αλλά και την καταγραφή του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού.

Η ήττα του Ναπολέοντα και η «μάχη» για την αποκρυπτογράφηση

Όταν το 1801 η Γαλλία ηττήθηκε από τις αγγλικές δυνάμεις, οι Βρετανοί κατέσχεσαν τη Στήλη και τη μετέφεραν στο Λονδίνο, όπου παραμένει μέχρι σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, προκαλώντας συχνές διπλωματικές εντάσεις με την Αίγυπτο, που ζητά τον επαναπατρισμό της.

Η «μάχη» για την αποκρυπτογράφηση της επιγραφής υπήρξε πολυετής. Αν και αρκετοί μελετητές συνέβαλαν στην πρόοδο, η τελική νίκη ανήκει στον Γάλλο λόγιο Ζαν-Φρανσουά Σαμπολιόν (Jean-François Champollion), ο οποίος το 1822 ανακοίνωσε την επιτυχία του να κατανοήσει τη λειτουργία των ιερογλυφικών ως συστήματος με φωνητικά και συμβολικά στοιχεία.

Η Στήλη της Ροζέτας δεν ήταν απλώς ένα αρχαιολογικό εύρημα. Ήταν το πέρασμα προς την κατανόηση ενός χαμένου κόσμου, ο θεμέλιος λίθος της σύγχρονης αιγυπτιολογίας και ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά τεκμήρια όλων των εποχών.