Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός: Τα επόμενα βήματα και το ένα ακραίο σενάριο τουρκικής αντίδρασης

Ρεπορτάζ - Γιώργος Παπακωνσταντίνου, Δημήτρης Κρικέλας 

Η απόλυτη και καθαρή προβολή των ελληνικών δικαιωμάτων σε Ιόνιο, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο αποτυπώνεται στον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της χώρας, καθώς για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδίδεται πλήρης επιρροή σε όλα τα ελληνικά νησιά, ορίζοντας τα απώτατα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

«Κλειδώνει» η ακτογραμμή των  13.676 τετραγωνικών χιλιομέτρων 

Με την ακτογραμμή της Ελλάδας να αγγίζει σε μήκος τα 13.676 τ. χλμ., μια από τις μεγαλύτερες στο κόσμο και πέντε φορές μεγαλύτερη από της Τουρκίας, η συγκρότηση του χωροταξικού σχεδιασμού απαντά στο αφήγημα της Άγκυρας περί «Γαλάζιας Πατρίδας» και στον προκλητικό χάρτη που κατέθεσε το 2020 στον ΟΗΕ, ο οποίος παραβιάζει απροκάλυπτα τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, αφού στερεί σε τέσσερα ελληνικά νησιά (Καστελλόριζο, Ρόδο, Κάρπαθο και Κάσο) το δικαίωμα Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, καταπατώντας ταυτόχρονα και την κυπριακή ΑΟΖ. 

Έτοιμη για όλα τα σενάρια η Αθήνα 

Παρότι σε πρώτο χρόνο η αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών χαρακτηριζόταν από αρμόδιο παράγοντα ως «μετρημένη», ήδη έχουν συζητηθεί όλα τα σενάρια των πιθανών κινήσεων από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου.

«Το αντιλαμβάνονται ότι όλο το ελληνικό σχέδιο είναι by the book», συμπλήρωνε ο ίδιος παράγοντας. Άλλωστε, η Άγκυρα δεν αιφνιδιάστηκε από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό που παρουσιάστηκε στο χθεσινό ΚΥΣΕΑ, με δεδομένα τόσο το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις προβλέψεις στις διεθνείς συμβάσεις όσο και τις προθεσμίες που έχουν δοθεί από την Ε.Ε. για την ενσωμάτωση της σχετικής οδηγίας.

Όπως, άλλωστε, ανέφερε και ο Γιώργος Γεραπετρίτης μιλώντας στο δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, «ήταν γνωστό ότι υπάρχει μία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με βάση την οποία η Ελλάδα θα έπρεπε έως την 27η Απριλίου να εκδώσει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό».

Από την πλευρά του, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στο δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 υπογράμμισε πως «αυτό που πρέπει να είναι σαφές στους γείτονές μας είναι ότι η συμμόρφωση με ευρωπαϊκή οδηγία δεν συνιστά για ένα κράτος - μέλος μονομερή ενέργεια».  Όπως τόνισε ο κ. Γεραπετρίτης το σχέδιο αμέσως μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, θα «περάσει» στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από εκεί σε όλους τους επίσημους ευρωπαϊκούς ιστότοπους αποτελώντας ένα επίσημο κείμενο της Ελλάδας με το οποίο συμμορφώνεται με την κοινοτική οδηγία. 

Αντίστοιχα, ούτε η Αθήνα αιφνιδιάστηκε από την άμεση αντίδραση της γειτονικής χώρας μέσω του δημοσιεύματος της Milliyet, με τον υπουργό Εξωτερικών να την χαρακτηρίζει αναμενόμενη, καθώς οι θέσεις της, όπως τόνισε, είναι γνωστές, δείχνοντας ωστόσο προς τους γείτονες το δρόμο του συνυποσχετικού και τη Χάγη χωρίς να μπαίνει σε οποιαδήποτε λογική «αντιπαράθεσης» για τον ακαδημαϊκό χάρτη που παρουσίασε η τουρκική φιλοκυβερνητική εφημερίδα. 

Οι πιθανές αντιδράσεις και το ένα ακραίο σενάριο 

Αυτό, πάντως, το οποίο αναμένει η Αθήνα είναι κλιμάκωση των λεκτικών αντιδράσεων από την Τουρκία. Επιπλέον, όπως συζητήθηκε και στο ΚΥΣΕΑ, η Άγκυρα αναμένεται να αναζητήσει ένα διεθνές Φόρουμ ή έναν διεθνή οργανισμό συνδεδεμένο με τον ΟΗΕ, προκειμένου να προσθέσει νομικό κύρος στον δικό της θαλάσσιο χωροταξικό χάρτη.

Επίσης, η ελληνική προετοιμασία για όλα τα ενδεχόμενα δεν αποκλείει και μια ακραία ενέργεια από πλευράς της Άγκυρας, όπως την προσπάθεια να πραγματοποιήσει έρευνες σε σημεία των μη οριοθετημένων περιοχών. Όμως σε κάθε περίπτωση, αυτό το σενάριο εκτιμάται στην παρούσα φάση ότι δεν συγκεντρώνει πιθανότητες. Παράλληλα, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το σενάριο η Τουρκία να δοκιμάσει τα ελληνικά αντανακλαστικά προχωρώντας σε υδρογραφικές έρευνες σε διεθνή ύδατα αλλά στο κέντρο του Αιγαίου, όπως έπραξε το 2022 όταν εξέδωσε παράνομη NAVTEX για δύο περιοχές δυτικά του 25ου μεσημβρινού, μεταξύ Σκύρου - Άη Στράτη και Λέσβου.

Έτοιμο για όλα τα ενδεχόμενα το Πεντάγωνο 

Σε κάθε περίπτωση, στρατιωτικές πηγές μετέδιδαν προς το Flash.gr ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις διαθέτουν επιχειρησιακό σχεδιασμό για την προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι το Πεντάγωνο «δεν περίμενε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό για να είναι έτοιμο για όλα τα πιθανά σενάρια».  

Μέσω του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, που πλέον αποτελεί ευρωπαϊκό κεκτημένο, η Αθήνα υπενθύμισε για ακόμη μία φορά στους εξ ανατολών γείτονες ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας, υπογραμμίζοντας ότι επιφυλάσσεται για την άσκησή του όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον, με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών να είναι ξεκάθαρη: «Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις στις θέσεις μας, και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη».