Τι συνέβη στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944 - Η εκτέλεση των 200 πατριωτών από τους Ναζί

Μία από τις πιο αιματοβαμμένες αλλά και ηρωικές στιγμές της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα ήταν η 1η Μαΐου 1944, όταν 200 πατριώτες εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο Καισαριανής από τους Γερμανούς κατακτητές.

Θύματα ήταν κυρίως κομμουνιστές κρατούμενοι της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, οι οποίοι παραδόθηκαν από τις δωσιλογικές ελληνικές Αρχές στους Ναζί.

Το 1944 κι ενώ οι δυνάμεις του Άξονα άρχισαν σταδιακά να μετρούν αντίστροφα, στην κατεχόμενη Ελλάδα ξέσπασε όργιο τρομοκρατίας από τους Γερμανούς και τους εγχώριους συνεργάτες τους, το οποίο είχε ως βασικούς αποδέκτες τις δυνάμεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, που αποτελούσαν τον κορμό της Εθνικής Αντίστασης.

Η ενέδρα και η δολοφονία του Φραντς Κρεχ

Στις 27 Απριλίου 1944, άνδρες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Σταθάκη, έστησαν ενέδρα σε γερμανική αυτοκινητοπομπή που κινούνταν μεταξύ Μολάων και Σπάρτης και σκότωσαν τον Γερμανό υποστράτηγο Φραντς Κρεχ, διοικητή της 41ης Μεραρχίας Οχυρών καθώς και τρεις άνδρες της συνοδείας του. Από την επίθεση τραυματίστηκαν ακόμη πέντε Γερμανοί στρατιωτικοί.

Κατά την προσφιλή τους τακτική, οι Γερμανοί αποφάσισαν να προβούν σε αντίποινα, εκτελώντας πολλαπλάσιο αριθμό αμάχων. Παράλληλα, θέλησαν να δώσουν κι ένα σκληρό μάθημα στους Έλληνες κομμουνιστές για τη δράση που είχαν αναπτύξει στις γειτονιές της Αθήνας. Έτσι, στις 30 Απριλίου, δημοσιεύτηκε στον κατοχικό Τύπο η παρακάτω διαταγή:

«Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτας. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν:

1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1.5.1944.

2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών τους οποίους θα συναντήσουν τα Γερμανικά Στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.

Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Έλληνες εθελονταί εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.

Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος».

Οι «Έλληνες εθελονταί» που ανέφερε η ανακοίνωση, ήταν άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας Πελοποννήσου, με επικεφαλής τον αξιωματικό του Στρατού Διονύσιο Παπαδόγγονα, στενό φίλο του Φραντς Κρεχ, Γερμανού διοικητή της Βέρμαχτ.

Οι 200 φυλακισμένοι

Οι 200 προς εκτέλεση κομμουνιστές, για τους οποίους έλεγε η κατοχική ανακοίνωση, κρατούνταν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Οι 170 προέρχονταν από τις φυλακές της Ακροναυπλίας και ανήκαν στο σκληρό πυρήνα των στελεχών του ΚΚΕ, ενώ οι υπόλοιποι 30 από την Ανάφη, όπου είχαν αρχικά εξοριστεί.

Η αναγγελία της μαζικής εκτέλεσης προκάλεσε κάποια χλιαρά διαβήματα από την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το πρωί της Πρωτομαγιάς του 1944, μετά το προσκλητήριο, άρχισε η εκφώνηση του καταλόγου των μελλοθανάτων. Ανάμεσά τους και ο διερμηνέας του στρατοπέδου Ναπολέων Σουκατζίδης, ιδιαίτερα αγαπητός στους κρατουμένους για τις διευκολύνσεις που τους παρείχε. Στο άκουσμα του ονόματός του όλοι πάγωσαν.

Ο διοικητής του στρατοπέδου, Καρλ Φίσερ, προσφέρθηκε να τον αντικαταστήσει με άλλο κρατούμενο, επειδή είχε ανάγκη τις υπηρεσίες του. Ο 35χρονος διερμηνέας όμως αρνήθηκε, προτιμώντας έναν ηρωικό θάνατο από μια ευτελή συναλλαγή.

Η πορεία προς τον θάνατο και τα σημειώματα

Οι 200 μελλοθάνατοι οδηγήθηκαν με καμιόνια στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Πολλοί από αυτούς είχαν προετοιμάσει σημειώματα που πέταγαν στους δρόμους όπου περνούσαν. Οι διαβάτες διέσωσαν πολλά από αυτά τα μικροσκοπικά μηνύματα και τα παρέδωσαν στους οικείους τους ή στις οργανώσεις της Αντίστασης.

Όπως αναφέρει το sansimera.gr, στον τόπο της θυσίας οδηγούνταν ανά εικοσάδες. Γύρω στις 10 το πρωί τα οπλοπολυβόλα άρχισαν να ηχούν και να εκτελούν το φρικιαστικό έργο τους.

Η επόμενη εικοσάδα αναλάμβανε να φορτώσει τα άψυχα σώματα σε απορριμματοφόρα που περίμεναν εκεί, προτού πάρει τη θέση της μπροστά στα οπλοπολυβόλα. Στις 12 το μεσημέρι όλα είχαν τελειώσει. Τους νεκρούς της τελευταίας εικοσάδας ανέλαβαν να μεταφέρουν στα απορριμματοφόρα «γερμανοτσολιάδες» των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Την επόμενη μέρα, ο λαός της Καισαριανής αψήφησε την τρομοκρατία των κατακτητών και μετονόμασε το δρόμο που κύλησε το αίμα, την οδό Σκοπευτηρίου, σε «Οδό Ηρώων». Στους τοίχους γράφτηκε το σύνθημα: «Αυτός ο δρόμος είναι Δρόμος Ηρώων. Τον διαβαίνουν οι λεβέντες του έθνους. Χτες 1 του Μάη τον διάβηκαν 200 παλικάρια».