Πρωτομαγιά: Σαν σήμερα το «οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο» βάφτηκε στο αίμα

«Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο». Με αυτό το σύνθημα στα χείλη, οι εργάτες «άναψαν» μία φλόγα που έμελλε να εγκαθιδρύσει δικαιώματα που τώρα φαίνονται δεδομένα αλλά υπήρξαν εποχές που φάνταζαν όνειρο θερινής νυχτός...

Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν η Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο που «άναψε» για πρώτη φορά τη φωτιά της διεκδίκησης των εργατικών δικαιωμάτων. Αυτό ξεκίνησε 14 χρόνια νωρίτερα, το 1872 στον Καναδά, όταν για πρώτη φορά οι εργάτες συσπειρώθηκαν και διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους. Αλλά ήταν μία ημέρα σαν σήμερα, η 1η Μαΐου 1886, που «φούντωσε» και θέριεψε τη φωτιά στο αιματοβαμμένο Σικάγο.

Οι πρώτες διεκδικήσεις είχαν ξεκινήσει ήδη από τη μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων το 1874 στις ΗΠΑ. Η κινητοποίηση αυτή «πνίγηκε» στο αίμα καθώς οι απεργοί χαρακτηρίστηκαν τρομοκρατική οργάνωση που ήθελε να δολοφονήσει τους εργοδότες. Συνολικά 17 μεταλλωρύχοι καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.

Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήραν οι Καναδοί εργάτες, οι οποίοι κατάφεραν και κέρδισαν κάποια δικαιώματα που μέχρι τότε έμοιαζαν να είναι μακρινό όνειρο. Έχοντάς τους ως παράδειγμα, οι συνάδελφοι τους στις ΗΠΑ άρχισαν εντονότερα και επιτακτικότερα να διεκδικούν και αυτοί τα αυτονόητα. Οι εργάτες στις Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν πως η κρίσιμη ώρα έφτανε.

Όταν δόθηκε το σύνθημα για την εξέγερση

Η κρίσιμη αυτή ημέρα ορίστηκε να είναι η 1η Μαΐου 1886. Το αίτημα της κινητοποίησης απλό: «Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο». Και αν αυτό σήμερα φαντάζει δεδομένο (που μόνο τέτοιο δεν είναι, αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα), τότε ήταν κάτι που θα άλλαζε τη ζωή των εργατών, οι οποίοι ζούσαν για να δουλεύουν.

Την Πρωτομαγιά οι εργάτες σε 1.200 περίπου εργοστάσια ξεσηκώθηκαν. Υπολογίζεται πως πάνω από 400.000 εργάτες βγήκαν στους δρόμους εκείνη την ημέρα μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας. Οι εργοδότες είχαν ζητήσει την προστασία του κράτους και έτσι αστυνομία και στρατός είχαν φροντίσει να κάνουν τη ζωή των εργατών δύσκολη.

Στο Σικάγο κάτι λιγότερο από 100.000 εργάτες, μαζί με τις οικογένειες τους, ξεχύθηκαν στους δρόμους. Στην κεφαλή της πορείας μπήκε ο αναρχοσυνδικαλιστής Άλμπερτ Πάρσονς, η γυναίκα του Λούσι και τα επτά παιδιά τους.

Ήταν πολλές οι δύο ειρηνικές ημέρες

Η πρώτη και τη δεύτερη ημέρα των κινητοποιήσεων όλα κύλησαν ειρηνικά. Οι εργοδότες και ο ακραία συντηρητικός Τύπος, ωστόσο, πίεζε για να ληφθούν αυστηρά μέτρα κατά των εργατών. Στις 3 Μαΐου, η αστυνομία ανοίγει πυρ, έξω από το εργοστάσιο αγροτικών μηχανημάτων ΜακΚόρμικ, και δολοφονεί έξι εργάτες.

Η κατάσταση κλιμακώθηκε την επόμενη ημέρα, με τους εργάτες να συγκεντρώνονται στην Πλατεία Χεϊμάρκετ. Οι αστυνομικοί ήθελαν να ξεμπερδεύουν με αυτούς τους «τρομοκράτες» και έτσι χωρίς αφορμή χτύπησαν με βία τη διαδήλωση. Εκείνη την ώρα, άγνωστο από ποιον και από πού, εκτοξεύτηκε μια βόμβα, η οποία επί τόπου σκότωσε έναν αστυνομικό ενώ αργότερα έξι ακόμα υπέκυψαν στα τραύματά τους. Ακολούθησε ένα πραγματικό μακελειό με την αστυνομία, τους απεργοσπάστες και τους μπράβους των επιχειρήσεων να χτυπάνε στο ψαχνό. Δεκάδες ήταν οι νεκροί εργάτες, σύμφωνα με την ίδια την αστυνομία.

Η δίκη παρωδία και η κρεμάλα

Ακολούθησε μία δίκη παρωδία. Παρά το γεγονός πως δεν υπήρχε το παραμικρό στοιχείο πως οι αναρχικοί κατηγορούμενοι πέταξαν τη βόμβα το δικαστήριο καταδίκασε τέσσερις από αυτούς. «Όχι, δεν πιστεύω, ότι οι άνδρες αυτοί είναι ένοχοι κάποιου εγκλήματος, αλλά πρέπει να κρεμαστούν... το εργατικό κίνημα πρέπει να συντριβεί» είπε στην κατάθεση του ένας έμπορος από το Σικάγο! Κι έτσι, ακριβώς έγινε καθώς, εκτός από έναν, όλοι τους οδηγήθηκαν στην κρεμάλα.

Από το 1890 η 1η Μάη, στη μνήμη των όσων τραγικών έγιναν στο Σικάγο, καθιερώθηκε ως ημέρα εργατικής διεκδίκησης, ενώ το 1893 ο κυβερνήτης του Ιλινόις ομολόγησε δημόσια πως οι εκτελεσθέντες ήταν αθώοι, με τον επικεφαλής της αστυνομίας, που έδωσε την εντολή να ξεκινήσει το μακελειό, να συλλαμβάνεται και να καταδικάζεται για διαφθορά.