Σαν σήμερα: Όταν ο Παστέρ διέψευσε τον Αριστοτέλη - Το πείραμα με τη φιάλη που άλλαξε όσα ξέραμε

Αν ένα κομμάτι κρέας μείνει εκτεθειμένο για εβδομάδες, μέσα του σύντομα θα αρχίσουν να εμφανίζονται σκουλήκια. Κάποτε φάνταζε προφανές πως τα σκουλήκια αυτά δημιουργούνται από το... τίποτα.

Η έννοια της αυτόματης γένεσης -βάσει της οποίας μορφές ζωής σχηματίζονται από μη έμβια ύλη- σήμερα φαντάζει επιστημονική φαντασία. Για χιλιάδες χρόνια, ωστόσο, οι «φυσικοί φιλόσοφοι» που προσπαθούσαν να κατανοήσουν την προέλευση της ζωής θεωρούσαν την ιδέα αυτή κάτι σύνηθες και δεδομένο: ένα αποδεδειγμένο γεγονός. Η προαναφερθείσα αντίληψη για τα σκουλήκια επεκτεινόταν επίσης στους μύκητες, σε έντομα ή μαλάκια.

Την ίδια λογική ακολουθούσε και ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης, όταν διαμόρφωσε μία γενική θεωρία σχετικά με τους ζωντανούς οργανισμούς. Έγραψε πως «ορισμένα ζώα γεννιούνται από ομοειδή ζώα γεννήτορες, ανάλογα με το είδος τους, ενώ άλλα προκύπτουν αυθόρμητα και όχι από ομοειδή», συχνά μέσα «σε σαπρό έδαφος ή φυτικές ύλες».

Εν καιρώ, μεταξύ του 17ου και του 19ου αιώνα, η ιδέα τέθηκε προοδευτικά όλο και περισσότερο υπό αμφισβήτηση. Σαν σήμερα, στις 20 Απριλίου του 1862, ο φημισμένος επιστήμονας Λουί Παστέρ - ο «πατέρας» της μικροβιακής θεωρίας και της σύγχρονης ιατρικής- έκανε ένα πείραμα για να αποδείξει πέραν πάσης αμφιβολίας πως κάτι τέτοιο δεν ίσχυε.

Πήρε μια φιάλη με λαιμό γυριστό προς τα κάτω, η οποία επέτρεπε την κυκλοφορία του αέρα, αλλά όχι την πτώση σωματιδίων στο εσωτερικό. Τη γέμισε με ζωμό κρέατος, τον οποίο έπειτα έβρασε για να τον αποστειρώσει. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο ζωμός παρέμεινε δίχως το θόλωμα που υποδείκνυε την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Αντίθετα, όταν έβαλε τον ίδιο ζωμό μέσα σε φιάλη δίχως τον γυριστό λαιμό, τότε το προαναφερθέν θόλωμα εμφανίστηκε πολύ σύντομα.

Με άλλα λόγια, η ζωή δεν εμφανιζόταν από το πουθενά: έπρεπε πρώτα με κάποιον τρόπο να εισέλθει στον ζωμό με τη μορφή σπορίων ή αυγών. Ήταν ένα ουσιαστικό βήμα για την αληθινή κατανόηση της προέλευσης της ζωής.