Το ραντεβού που κατέληξε σε φιάσκο - Ένας μήνας και κάτι από τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα

Δύο ώρες και σαρανταπέντε λεπτά. Τόσο διήρκησε η -αν μη τι άλλο- ιστορικού τύπου σύνοδος κορυφής στην Αλάσκα ανάμεσα στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Συνάντηση με όλη τη διεθνή πολιτική σκηνή να κρέμεται από τα χείλη των δυο ηγετών, μιας και οι υποσχέσεις που δόθηκαν (σ.σ. κυρίως από την μεριά του Αμερικανού) άφησαν μυριάδες ελπίδες για παγκόσμια ειρήνη και εξισορρόπηση των οικονομικών σχέσεων. Για το δεύτερο άλλωστε, ο ίδιος ευθύνεται εξαιτίας της δασμολογικής πολιτικής που επέβαλε.

Εν τέλει καμία εγγύηση, δεν συμφωνήθηκε αλλά αμφότεροι με την ολοκλήρωση των συζητήσεων, έσπευσαν να τις χαρακτηρίσουν «ειλικρινείς», αφήνοντας ανοιχτές τις διόδους για ειρήνη στο ουκρανικό μέτωπο, καθώς και μια νέα αρχή στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, που δεν περνούν (και) την καλύτερή τους περίοδο. Κάθε άλλο θα έλεγε κανείς.

Ο διαμεσολαβητής και το θολό τοπίο 

Ο Τραμπ, θέλοντας να σώσει την παρτίδα, επιχείρησε να παίξει τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Επιχείρησε, δηλαδή, να φέρει τους Ευρωπαίους πιο κοντά στις απαιτήσεις της Ρωσίας μιας και αυτή η προσέγγιση έμοιαζε να συγκεντρώσει τις πιθανότητες για να μπει ένα στοπ στην αιματοχυσία μεταξύ των δύο αντιπάλων.

Μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο μόλις λίγα 24ωρα μετά την πτήση του Αμερικανού στην Αλάσκα, ήταν αρκετή, παρ' όλα αυτά για τη μεριά της Γηραιάς Ηπείρου, να γείρει ξανά την πλάστιγγα προς το μέρος της. Οι εγγυήσεις ασφαλείας αποτέλεσαν το χαρτί που έριξαν οι Ευρωπαίοι στο τραπέζι ως προϋπόθεση που ήταν αδιαπραγμάτευτη.

Μόνο που η πτυχή αυτή «τράκαρε» με όσα ζήτησε ο Πούτιν από τον Τραμπ: Να παραχωρηθεί στην Ρωσία η ανατολική πλευρά του Ντονμπάς, να τερματιστούν οι φιλοδοξίες για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, η χώρα να παραμείνει ουδέτερη και τα στρατεύματα της Δύσης να παραμείνουν μακριά από τα ουκρανικά σύνορα.

Και κάπου εκεί ήδη, το τοπίο είχε αρχίσει να θολώνει παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις από τη πλευρά της Ουάσινγκτον πως μια μόνιμη εκεχειρία βρισκόταν «προ των πυλών». Η ιδέα της τριμερής σύνοδος κορυφής μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας-Ουκρανίας όλο και απομακρυνόταν, την ίδια ώρα που Κίεβο και Κρεμλίνο έριχναν το φταίξιμο ο ένας στον άλλον, παίζοντας το δικό τους επικοινωνιακό παιχνίδι. «Να έρθει να με βρει στη Μόσχα», είπε ο Ρώσος, ενώ ο Ζελένσκι έθεσε το δικό του βέτο. «Δεν πρόκειται να πετάξω στην πρωτεύουσα ενός τρομοκράτη. Ας έρθει αυτός στο Κίεβο», απάντησε ξεκάθαρα ο Ουκρανός επικεφαλής.

Το δίλημμα Τραμπ

Και στη μέση των ανεπάλληλων τοποθετήσεων, βρισκόταν (ξανά) ο Ντόναλντ Τραμπ. Από τη μια, δεν αποτέλεσε ποτέ μυστικό πως ο Αμερικανός πλανητάρχης επιδίωκε μια οικονομική συμφωνία με τη Ρωσία, που θα έθετε την μεγαλύτερη γεωγραφική χώρα του πλανήτη υπό… μερική επιρροή των ΗΠΑ. Άλλωστε αυτό ήταν και το κύριο επιχείρημα του Ρεπουμπλικανού προέδρου. Να κάνει την Αμερική σπουδαία ξανά, βάζοντας τη χώρα του σε ξεκάθαρο ρόλο οικονομικού ηγεμόνα.

Από την άλλη πλευρά, παρά την αρχική «παγωμάρα» και την ιστορική… κατάρρευση των σχέσεων μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης, ο Τραμπ κατάλαβε με το έναν ή τον άλλον τρόπο, πως η συμμαχία με έδρα τις Βρυξέλλες αποτελούν και θα αποτελούν τον κύριο σύμμαχό του, σε ένα πεδίο μάχης που όλοι έχουν τους συμπαίκτες, τα επιχειρήματα και τα... όπλα τους.

Η επίδειξη δύναμης του Πούτιν

Βλέποντας πως δεν θα βρει την άκρη του νήματος «παίζοντας» το διπλωματικό παιχνίδι της Δύσης, ο Πούτιν προχώρησε σε αυτό που τον έφερε εξαρχής σε κυρίαρχη θέση: Την επίδειξη δύναμης. Κάπως έτσι, το ουκρανικό μέτωπο βρέθηκε στη μεγαλύτερη κλιμάκωση εδώ και τέσσερα χρόνια που μαίνεται ο πόλεμος με το Κρεμλίνο να κάνει ξεκάθαρο προς κάθε κατεύθυνση πως θα θέσει τους όρους της.

Τα ρωσικά στρατεύματα μοιάζουν αποφασισμένα να εισχωρήσουν ακόμη περισσότερο προς την ευρωπαϊκή πλευρά, ενώ οι πρόσφατες παραβιάσεις των εναέριων χώρων της Πολωνίας, της Δανίας και της Ρουμανίας υποδηλώνουν πως η κατάσταση παίρνει επικίνδυνη τροπή.

Η προσθήκη του ΝΑΤΟ που αλλάζει το παιχνίδι

Κι αυτό συμβαίνει, γιατί πλέον και με τη βούλα ο ρόλος της ευρωπαϊκής ασφάλειας σύμφωνα με τις συνθήκες που έχουν υπογραφεί από την αρχική συγκρότηση του ΝΑΤΟ, αναβαθμίζουν σημαντικά τη θέση που έχει στην διπλωματική σκακιέρα ο οργανισμός που δημιουργήθηκε για να πολεμήσει την πρώην ΕΣΣΔ.

Η πυραυλική επίθεση στην Πολωνία ή το κλείσιμο των αεροδρομίων σε Δανία και Ρουμανια, γέννησαν σοβαρά ερωτήματα για το αν υπάρχει πρόσφόρο έδαφος, για να ενεργοποιηθούν τα άρθρα 4 ή 5 της ιδρυτικής συνθήκης, άσχετα αν μέχρις ώρας κάνεις δεν είναι διατεθειμένος να... πατήσει τη σκανδάλη.  

Το πρώτο κατά σειρά άρθρο άλλωστε προβλέπει διαβουλεύσεις με τους συμμάχους εάν απειλείται η εδαφική ακεραιότητα, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλεια ενός μέλους, ενώ το δεύτερο ξεκαθαρίζει ότι η επίθεση σε ένα κράτος-μέλος θεωρείται επίθεση σε όλους.

Μονάχα ως επικοινωνιακό τρικ, η σκέψη ότι μπορεί να υπάρξουν τέτοιες εξελίξεις δεν αφήνει μακριά τον εφιάλτη μιας παγκόσμιας σύρραξης.

Το ραντεβού που άνοιξε τον... ασκό του Αιόλου

Συμπερασματικά, η ιστορική συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα αντί να κλείσει πληγές και να λειτουργήσει πυροσβεστικά, άνοιξε... τον ασκό του Αιόλου. Ίσως, κάποιοι να είχαν κάνει και την πρόβλεψη για το τι θα επακολουθήσει. Είτε θα υπήρχε μια ειρηνική συμφωνία που θα διαμόρφωνε ένα πλαίσιο μακριά από πολεμικές συρράξεις και θανάτους αμάχων ανθρώπων, είτε που οι ρυθμοί που κάποιες άλυτες συνθήκες διαδραματιζόντουσαν, θα έπαιρναν πιο γρήγορη μορφή.

Πλέον, το εμπόλεμο σκηνικό έχει φτάσει στην μεγαλύτερη κλιμάκωσή του και κάποιες προθέσεις (σ.σ. ή υποσχέσεις καλύτερα) για συμφωνίες που θα οδηγούσαν στην ειρήνη, δεν έγιναν πραγματικότητα. Ίσα ίσα καταλήγουν να κάνουν ακόμη πιο περίπλοκες τις σχέσεις μεταξύ χωρών, ηπείρων και πολιτικοοικονομικών συμμαχιών με το «αύριο»  να είναι κάθε άλλο παρά προβλέψιμο...