Ανατροπή στην εξέλιξη: Οι πρόγονοι των ανθρώπων περπάτησαν πρώτα πάνω στα δέντρα

Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Frontiers in Ecology and Evolution, η όρθια βάδιση ξεκίνησε πολύ νωρίτερα και με πολύ διαφορετικό τρόπο από ό,τι πιστεύαμε. Αντί οι πρόγονοι των ανθρώπων να εγκαταλείψουν τα δέντρα και να περπατήσουν σε ανοιχτές σαβάνες, μπορεί να είχαν αρχίσει να κινούνται στα δύο πόδια πάνω στα ίδια τα δέντρα. 

Η μελέτη προέρχεται από ερευνητές του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ και βασίστηκε σε λεπτομερή παρατήρηση χιμπατζήδων στην κοιλάδα Ίσα της Τανζανίας. Εκεί οι πίθηκοι ζουν σε ξηρές εκτάσεις με διάσπαρτα δέντρα, περιβάλλον παρόμοιο με εκείνο που πιθανότατα συνάντησαν οι πρώιμοι άνθρωποι πριν από εκατομμύρια χρόνια. Παρά τις δυσκολίες, οι χιμπατζήδες περνούν εξίσου πολύ χρόνο πάνω στα δέντρα όσο και οι συγγενείς τους, που ζουν σε πιο πυκνά δάση, κάτι που εξέπληξε τους επιστήμονες.

Η διατροφή που κρατούσε τους χιμπατζήδες στα δέντρα

Όπως διαβάζουμε στο Science Alert, ένας βασικός λόγος είναι η διατροφή. Τα φρούτα και οι σπόροι που συλλέγουν οι χιμπατζήδες απαιτούν χρόνο για να συλλεχθούν, γεγονός που τους ωθεί να αξιοποιούν περισσότερο τον χρόνο τους στα δέντρα. Εκεί, λόγω του μεγάλου τους μεγέθους, αναγκάζονται να κινούνται διαφορετικά: είτε κρεμιούνται από κλαδιά, είτε στέκονται όρθιοι και βαδίζουν στηριζόμενοι σε παρακείμενους κορμούς για ισορροπία. Αυτή η συχνή όρθια κίνηση μέσα στο δασικό περιβάλλον θυμίζει μια πρώιμη μορφή δίποδης στάσης.

Τι δείχνουν τα απολιθώματα για την όρθια στάση

Η εικόνα αυτή έρχεται σε αντίθεση με την καθιερωμένη θεωρία ότι η όρθια βάδιση εμφανίστηκε ως προσαρμογή στις σαβάνες που ανάγκαζαν τους προγόνους μας να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας τροφή. Ωστόσο, τα διαθέσιμα απολιθώματα της περιόδου γύρω στα 4 με 7 εκατομμύρια χρόνια πριν δεν δίνουν μια σαφή απάντηση. Πολλά δείχνουν ότι οι πρώιμοι ανθρωπίδες διατηρούσαν ακόμη χαρακτηριστικά συμβατά με τη δενδρόβια ζωή, όπως μακριά άνω άκρα και κυρτά δάχτυλα.

Ενδείξεις από τα δόντια φανερώνουν επίσης ότι συνέχιζαν να εξαρτώνται σημαντικά από φυτικές τροφές που παρείχαν τα δέντρα, ακόμη και όταν ζούσαν σε  λιγότερο δασωμένα τοπία. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι η όρθια κίνηση δεν ήταν αποτέλεσμα μιας ξαφνικής αλλαγής, αλλά μιας σταδιακής μετάβασης που είχε ξεκινήσει στα δέντρα και συνεχίστηκε αργότερα στο έδαφος.
Η όρθια βάδιση ως εκπαίδευση μέσα στα δέντρα

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το να περπατούν όρθιοι μέσα στα δέντρα λειτούργησε ως μια «εκπαίδευση», παρόμοια με τις βοηθητικές ρόδες ενός ποδηλάτου. Οι πρόγονοι του ανθρώπου μπορούσαν να εξασκούνται στο όρθιο βάδισμα χρησιμοποιώντας τα κλαδιά για στήριξη, μέχρι να αποκτήσουν την απαραίτητη ισορροπία. Αυτή η σταδιακή εξάσκηση φαίνεται πως αποτέλεσε το κλειδί για την προσαρμογή τους σε ένα λιγότερο φιλόξενο περιβάλλον και, τελικά, για την εξάπλωση του ανθρώπινου είδους σε ολόκληρο τον πλανήτη.