Γιατί το κυβερνητικό shutdown συμβαίνει μόνο στις ΗΠΑ - Από τον Ρόναλντ Ρέιγκαν στον Ντόναλντ Τραμπ
Σε άλλες χώρες, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν, ακόμη και εν μέσω πολέμων και συνταγματικών κρίσεων.
Δέκα φορές τα τελευταία 40 και πλέον χρόνια έχει συμβεί αυτό το μοναδικό αμερικανικό φαινόμενο που ονομάζεται shutdown. Για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, το «κλείσιμο» μιας κυβέρνησης είναι πολύ κακή είδηση - αποτέλεσμα επανάστασης, εισβολής ή καταστροφής. Αλλά στις ΗΠΑ, έχει γίνει ένα είδος διαπραγματευτικού εργαλείου για τους πολιτικούς ηγέτες.
Γιατί λοιπόν συνεχίζει να συμβαίνει
Όπως διαβάζουμε σε ρεπορτάζ του BBC, το ομοσπονδιακό σύστημα διακυβέρνησης των ΗΠΑ επιτρέπει σε διαφορετικά κόμματα να ελέγχουν διαφορετικούς κλάδους της κυβέρνησης. Ήταν μια δομή που επινοήθηκε από τους ιδρυτές της χώρας για να ενθαρρύνει τον συμβιβασμό και τη διαβούλευση, αλλά τελευταία έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 1980, ο γενικός εισαγγελέας υπό τον πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ εξέδωσε μια «στενή» ερμηνεία του νόμου Anti-Deficiency Act του 1884. Ο νόμος περί δαπανών του 19ου αιώνα απαγόρευε στην κυβέρνηση να συνάπτει συμβάσεις χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Για σχεδόν έναν αιώνα, αν υπήρχε κενό στον προϋπολογισμό, η κυβέρνηση επέτρεπε τη συνέχιση των απαραίτητων δαπανών. Αλλά μετά το 1980, η κυβέρνηση υιοθέτησε μια πολύ πιο αυστηρή άποψη: χωρίς προϋπολογισμό, δεν υπάρχουν δαπάνες.
Αυτή η ερμηνεία έχει διαφοροποιήσει τις ΗΠΑ από άλλες μη κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, όπως η Βραζιλία, όπου μια ισχυρή εκτελεστική εξουσία έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει τη λειτουργία του κράτους κατά τη διάρκεια ενός αδιεξόδου στον προϋπολογισμό.
Η πρώτη διακοπή λειτουργίας των ΗΠΑ συνέβη λίγο μετά το 1981, όταν ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν άσκησε βέτο σε ένα νομοσχέδιο χρηματοδότησης και διήρκεσε λίγες ημέρες. Από τότε, έχουν σημειωθεί τουλάχιστον δέκα άλλες διακοπές λειτουργίας, που διήρκεσαν από μισή ημέρα έως και πάνω από έναν μήνα. Η τελευταία, από τις 21 Δεκεμβρίου 2018 έως τις 25 Ιανουαρίου 2019, ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί.
Τι συμβαίνει κατά τη διακοπή λειτουργίας της αμερικανικής κυβέρνησης
Ενώ ορισμένες βασικές υπηρεσίες συνέχισαν να λειτουργούν, όπως η Κοινωνική Ασφάλιση και ο στρατός, εκατοντάδες χιλιάδες ομοσπονδιακοί υπάλληλοι δεν πληρώθηκαν. Την εποχή εκείνη, ο Λευκός Οίκος εκτίμησε ότι η διακοπή λειτουργίας μείωσε την αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες για κάθε εβδομάδα που συνεχίστηκε η διακοπή των μισθών.
Σε άλλες χώρες του κόσμου, τέτοιου είδους shutdown είναι πρακτικά αδύνατα. Το κοινοβουλευτικό σύστημα που χρησιμοποιείται από τις περισσότερες ευρωπαϊκές δημοκρατίες εξασφαλίζει ότι η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία ελέγχονται από το ίδιο κόμμα ή τον ίδιο συνασπισμό. Είναι πιθανό ένα κοινοβούλιο να αρνηθεί να εγκρίνει έναν προϋπολογισμό που προτείνει ο πρωθυπουργός, αλλά μια τέτοια ενέργεια θα προκαλούσε πιθανότατα νέες εκλογές και όχι διακοπή υπηρεσιών.
Αυτό ακριβώς συνέβη στον Καναδά το 2011, όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης απέρριψαν τον προϋπολογισμό που πρότεινε το Συντηρητικό Κόμμα του τότε πρωθυπουργού Στίβεν Χάρπερ, το οποίο είχε μειοψηφία εδρών στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια, η Βουλή των Κοινοτήτων ψήφισε πρόταση μομφής, προκαλώντας την προκήρυξη εκλογών. Εν τω μεταξύ, οι υπηρεσίες της κυβέρνησης συνέχιζαν να λειτουργούν κανονικά.
Ακόμη και στο Βέλγιο, το οποίο δεν είχε εκλεγμένη κυβέρνηση στην εξουσία για 589 ημέρες μεταξύ 2010-2011, τα τρένα συνέχισαν να λειτουργούν.
Πιο πρόσφατα, η Ιρλανδία κατάφερε να διατηρήσει την ομαλή λειτουργία όλων των υπηρεσιών από το 2016 έως το 2020 υπό μια μειοψηφική κυβέρνηση με ένα σύστημα εμπιστοσύνης και υποστήριξης, στο πλαίσιο του οποίου τα κόμματα που δεν βρίσκονται στην εξουσία συμφωνούν να υποστηρίξουν νομοσχέδια για δαπάνες και ψηφοφορίες εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, αυτός ο τύπος συνεργασίας έχει γίνει όλο και πιο σπάνιος στις ΗΠΑ, όπου τα αντιμαχόμενα πολιτικά κόμματα φαίνονται πολύ πρόθυμα να χρησιμοποιήσουν την καθημερινή λειτουργία της κυβέρνησης ως διαπραγματευτικό χαρτί για να αποσπάσουν απαιτήσεις από την άλλη πλευρά.
