Καρκίνος πνεύμονα: Οι καθυστερήσεις διάγνωσης στην Ελλάδα μειώνουν τις πιθανότητες επιβίωσης
Η γεωγραφία και η πρόσβαση σε νοσοκομεία αποδεικνύονται κρίσιμοι παράγοντες για την επιβίωση ασθενών στον καρκίνο του πνεύμονα.
Ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει η πιο θανατηφόρα μορφή κακοήθειας παγκοσμίως, με εκατομμύρια νέες διαγνώσεις κάθε χρόνο και θνησιμότητα που ξεπερνά κάθε άλλη μορφή καρκίνου. Συγκριτικά, ο καρκίνος του μαστού εμφανίζει ανάλογη συχνότητα αλλά πολύ χαμηλότερα ποσοστά θανάτων, γεγονός που αναδεικνύει το τεράστιο κενό στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Σήμερα, μόλις ένας στους πέντε ασθενείς καταφέρνει να λάβει θεραπεία εγκαίρως σε εξειδικευμένα κέντρα, παρότι οι νέες θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία, έχουν αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης ακόμη και σε προχωρημένα στάδια.
Ανισότητες στην πρόσβαση στην υγεία
Παρά την επιστημονική πρόοδο, οι ανισότητες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας παραμένουν έντονες. Σε πολλές περιοχές, ιδιαίτερα στην ελληνική επαρχία, η καθυστέρηση στη διάγνωση και η έλλειψη εξειδικευμένων εργαστηρίων δυσκολεύουν την έγκαιρη έναρξη θεραπείας. Αυτό σημαίνει ότι ασθενείς που ζουν μακριά από μεγάλα αστικά κέντρα χάνουν κρίσιμο χρόνο, με αποτέλεσμα η πρόγνωσή τους να είναι δυσμενέστερη. Οι νέες θεραπείες, που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία της νόσου, συχνά δεν αποδίδουν στο μέγιστο λόγω αυτών των καθυστερήσεων.
Πρόσφατη ελληνική μελέτη από την Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών ανέδειξε για πρώτη φορά στη χώρα μας το μέγεθος αυτών των ανισοτήτων. Οι ερευνητές μελέτησαν περιπτώσεις νοσούντων με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα στην Πελοπόννησο, περιοχή όπου το νοσοκομείο της Πάτρας λειτουργεί ως κέντρο αναφοράς. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως όσοι ζουν σε μη αστικές περιοχές συχνά χρειάζονται πάνω από έναν μήνα για να ολοκληρωθεί ο απαραίτητος μοριακός έλεγχος, ενώ η καθυστέρηση αυτή αποδεικνύεται κρίσιμη για την έκβαση της νόσου.
Καθυστερήσεις που κοστίζουν
Είναι ενδεικτικό ότι πάνω από τα δύο τρίτα των ασθενών από την επαρχία ξεπερνούν τις 35 ημέρες μέχρι να λάβουν τα αποτελέσματα του μοριακού ελέγχου. Η παράταση αυτή μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης, σε αντίθεση με αυτές εκείνων που μένουν κοντά σε τριτοβάθμια κέντρα και έχουν πιο άμεση πρόσβαση σε εξετάσεις και θεραπείες. Η μελέτη απέδειξε πως η θνησιμότητα ήταν υψηλότερη για τους νοσούντες της περιφέρειας, ακόμη και όταν λήφθηκαν υπόψη παράγοντες όπως ο τύπος του όγκου, οι συνυπάρχουσες παθήσεις και το μοριακό προφίλ.
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα οι παθολογοανατόμοι δεν μπορούν να διενεργήσουν αυτόματα μοριακούς ελέγχους χωρίς ειδικό παραπεμπτικό, γεγονός που δημιουργεί επιπλέον καθυστερήσεις. Οι ασθενείς πρέπει να παραπέμπονται ξανά και ξανά σε ειδικούς πνευμονολόγους ή ογκολόγους, χάνοντας πολύτιμο χρόνο. Επιπλέον, σχεδόν οι μισοί ασθενείς από την επαρχία είχαν ήδη διαγνωσμένη ΧΑΠ, ποσοστό υπερτριπλάσιο του μέσου όρου στη χώρα, στοιχείο που δείχνει πως το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί τεράστιο πρόβλημα στη δημόσια υγεία.
Η ίδια μελέτη αποκάλυψε ότι πολλοί από αγροτικές περιοχές αξιολογούνται αρχικά από γενικά παθολογικά τμήματα ή τα επείγοντα, αντί να παραπέμπονται απευθείας σε εξειδικευμένους πνευμονολόγους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συσσωρεύονται επιπλέον καθυστερήσεις μέχρι να γίνει η οριστική διάγνωση. Αν και δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στο στάδιο της νόσου μεταξύ αστικών και μη αστικών περιοχών, το κύριο πρόβλημα παραμένει η μεγάλη καθυστέρηση στην έναρξη στοχευμένων θεραπειών.
Η εικόνα στο μοριακό επίπεδο
Στο μοριακό επίπεδο, η έρευνα κατέγραψε χαμηλότερα ποσοστά μεταλλάξεων EGFR σε σχέση με τα διεθνή δεδομένα, κάτι που πιθανόν να συνδέεται με το υψηλό ποσοστό καπνιστών και την ηλικιακή κατανομή του δείγματος. Ωστόσο, τα υπόλοιπα γονιδιακά ευρήματα ήταν συμβατά με όσα καταγράφονται στη διεθνή βιβλιογραφία. Το γεγονός αυτό ενισχύει την ανάγκη για συστηματικότερη καταγραφή και ταχύτερη αξιοποίηση των μοριακών εξετάσεων, ώστε οι Έλληνες ασθενείς να μην υστερούν σε σχέση με άλλες χώρες.
Πηγή: ygeiamou.gr
Την έρευνα υπογράφουν οι κ. Αργύρης Τζουβελέκης, Καθηγητής Πνευμονολογίας, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών, Αναπληρωτής Καθηγητής Adjunct Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Yale, USA και ο κ. Φώτιος Σαμσώνας, Επίκουρος Καθηγητής Επεμβατικής Πνευμονολογίας, Πανεπιστημίου Πατρών.
