Πάρκινσον: Μελέτη φωτίζει άγνωστο μηχανισμό της ασθένειας και ανοίγει δρόμο για νέες θεραπείες
Επιστήμονες ανακάλυψαν πώς μία πρωτεΐνη δημιουργεί «τρύπες» που αποδυναμώνουν τον εγκέφαλο.
Η νόσος Πάρκινσον συνδέεται εδώ και δεκαετίες με την ανώμαλη συσσώρευση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται α-συνουκλεΐνη. Αυτά τα «συσσωματώματα» διαταράσσουν την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων, οδηγώντας σταδιακά σε απώλεια ελέγχου των κινήσεων. Μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό ACS Nano φωτίζει έναν ακόμη μηχανισμό με τον οποίο η ίδια πρωτεΐνη μπορεί να επιβαρύνει τον εγκέφαλο: σχηματίζει μικροσκοπικές τρύπες στις μεμβράνες των κυττάρων, δημιουργώντας χημικές ανισορροπίες που επιταχύνουν την νόσο.
Τα ολιγομερή και η επικίνδυνη δράση τους
Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε μικρότερα μόρια της πρωτεΐνης, τα λεγόμενα ολιγομερή. Χρησιμοποιώντας πειραματικά μοντέλα, παρατήρησαν ότι αυτά τα ολιγομερή δεν είναι αδρανή αλλά προσκολλώνται στη μεμβράνη, διεισδύουν εν μέρει και τελικά σχηματίζουν μικρούς πόρους. Οι πόροι αυτοί δεν μένουν σταθερά ανοιχτοί, αλλά ανοίγουν και κλείνουν διαρκώς, κάτι που εξηγεί γιατί τα κύτταρα δεν καταρρέουν αμέσως, αλλά αντισταθμίζουν τη βλάβη με δικούς τους μηχανισμούς.
Όπως περιγράφεται στο Science Alert, η ομάδα μπόρεσε να παρακολουθήσει βήμα βήμα αυτή τη διαδικασία με ειδικές τεχνικές που τους έδωσαν εικόνα σαν «slow motion». Μάλιστα, παρατήρησαν ότι τα ολιγομερή προτιμούν περιοχές με μεγαλύτερη καμπυλότητα στη μεμβράνη, όπως αυτές των μιτοχονδρίων, των δομών που παράγουν την ενέργεια του κυττάρου. Η στοχευμένη αυτή προτίμηση θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τα μιτοχόνδρια καταστρέφονται τόσο έντονα στη νόσο Πάρκινσον.
Ελπίδες για νέες στοχευμένες θεραπείες
Αν και τα πειράματα έγιναν σε μοντέλα και όχι σε ζωντανά νευρικά κύτταρα, οι επιστήμονες θεωρούν πως το εύρημα αποτελεί κρίσιμο βήμα για την κατανόηση των μηχανισμών της νόσου. Αν οι ίδιοι σχηματισμοί επιβεβαιωθούν στον ανθρώπινο εγκέφαλο, τότε ανοίγει ο δρόμος για στοχευμένες θεραπείες που θα μπλοκάρουν τη δημιουργία των πόρων ή θα μειώνουν τη δράση τους.
Η άλφα-συνουκλεΐνη, παρά τη βλαπτική της συμπεριφορά στην Πάρκινσον, είναι απαραίτητη σε έναν υγιή εγκέφαλο, κάτι που περιπλέκει ακόμη περισσότερο την εικόνα. Δεν είναι σαφές γιατί σε ορισμένα άτομα «ξεφεύγει» και αρχίζει να σχηματίζει επικίνδυνες δομές. Παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, η διατροφή, αλλά και το ιατρικό ιστορικό φαίνεται ότι αλληλεπιδρούν, αυξάνοντας τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.
Η νόσος Πάρκινσον παραμένει πολύπλοκη και δύσκολη στην αντιμετώπιση, ωστόσο μελέτες σαν κι αυτή δείχνουν ότι οι επιστήμονες πλησιάζουν όλο και περισσότερο στην αποκρυπτογράφησή της. Όσο αποκαλύπτονται οι «κρυφές» πτυχές της δράσης της άλφα-συνουκλεΐνης, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αναπτυχθούν στοχευμένα φάρμακα.
