Από τη Μουμπάι ως την Αθήνα - Η τεχνολογία που βάζει τέλος στα «μαϊμού» προϊόντα
Η πλατφόρμα DigiTathya χρησιμοποιεί blockchain και QR codes για να επαληθεύει την αυθεντικότητα προϊόντων. Μπορεί να σταματήσει τα «μαϊμού» στην Ελλάδα;
Η σκηνή είναι γνώριμη: ένα επώνυμο ρολόι, μια τσάντα «τύπου» ή ένα φιαλίδιο γνωστού καλλυντικού που υπόσχεται το ίδιο αποτέλεσμα στη μισή τιμή. Ο καταναλωτής πείθεται εύκολα, μέχρι να αντιληφθεί ότι το προϊόν δεν έχει καμία σχέση με το αυθεντικό. Το φαινόμενο των πλαστών προϊόντων, από τα ρούχα και τα αρώματα έως τα ηλεκτρονικά είδη, παραμένει μια σιωπηλή πληγή για τις επιχειρήσεις, τους καταναλωτές και τις οικονομίες.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας (EUIPO), η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες με υψηλή κυκλοφορία απομιμήσεων, ιδίως σε καλλυντικά, φάρμακα, τρόφιμα και ποτά. Η αξία των χαμένων εσόδων εκτιμάται σε πάνω από 1,2 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ περισσότεροι από 20.000 θέσεις εργασίας πλήττονται άμεσα ή έμμεσα. Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό – είναι και θέμα ασφάλειας. Από επικίνδυνα χημικά στα ψεύτικα αρώματα, μέχρι αμφίβολης προέλευσης ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τα «μαϊμού» προϊόντα μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα για την υγεία και τη δημόσια ασφάλεια.
Από τη Μουμπάι ως την Αθήνα: μια νέα ψηφιακή λύση
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μια νέα ψηφιακή καινοτομία υπόσχεται να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Η DigiTathya, μια πλατφόρμα που παρουσιάστηκε στο φετινό Global Fintech Fest στη Μουμπάι, εισάγει έναν έξυπνο μηχανισμό επαλήθευσης της αυθεντικότητας προϊόντων μέσω τεχνολογίας blockchain και QR κωδίκων. Ο καταναλωτής μπορεί, σκανάροντας τον κωδικό στη συσκευασία, να δει άμεσα αν το προϊόν είναι γνήσιο, πού κατασκευάστηκε, πώς μεταφέρθηκε και ποιος το διακίνησε.
«Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα ψηφιακό διαβατήριο για κάθε προϊόν», εξηγεί ο ιδρυτής της πλατφόρμας, Rajeev Menon. «Η αυθεντικότητα δεν πρέπει να βασίζεται μόνο στο όνομα μιας μάρκας, αλλά σε αποδείξεις που ο καταναλωτής μπορεί να ελέγξει ο ίδιος».
Πώς λειτουργεί στην πράξη
Η πλατφόρμα συνδέει τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας με κρυπτογραφημένες εγγραφές – από το εργοστάσιο έως το ράφι – ώστε κάθε ενδιάμεση μεταφορά να καταγράφεται αυτόματα και να μην μπορεί να αλλοιωθεί. Οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να προσθέτουν πρόσθετες πληροφορίες, όπως ημερομηνία παραγωγής ή συνθήκες αποθήκευσης, καθιστώντας το προϊόν «διαφανές» από την αρχή ως το τέλος.
Η καινοτομία αυτή έχει ήδη κινήσει το ενδιαφέρον μεγάλων οίκων καλλυντικών και φαρμακευτικών εταιρειών, καθώς προσφέρει κάτι περισσότερο από επαλήθευση: προσφέρει εμπιστοσύνη. Σε μια εποχή που η ηλεκτρονική αγορά ανθεί και η φυσική επαφή με το προϊόν περιορίζεται, η ανάγκη για αξιόπιστες ψηφιακές αποδείξεις γίνεται επιτακτική.
Η ελληνική πραγματικότητα των «μαϊμού» προϊόντων
Για την Ελλάδα, όπου οι ηλεκτρονικές αγορές αυξάνονται με ρυθμό άνω του 15% ετησίως, μια τέτοια τεχνολογία θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο προστασίας του καταναλωτή αλλά και των ίδιων των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΣΕΛΠΕ, σχεδόν 4 στους 10 Έλληνες έχουν πέσει θύματα αγοράς απομιμήσεων τουλάχιστον μία φορά, συχνά χωρίς να το γνωρίζουν.
Εταιρείες ελληνικής παραγωγής, από μικρές οικοτεχνίες έως βιομηχανίες τροφίμων, έχουν ήδη αρχίσει να διερευνούν αντίστοιχες λύσεις ιχνηλασιμότητας. Μια εφαρμογή σαν τη DigiTathya θα μπορούσε να επιτρέψει, για παράδειγμα, σε έναν παραγωγό ελαιολάδου να αποδείξει τη γνησιότητα της φιάλης του στο εξωτερικό ή σε μια εταιρεία καλλυντικών να θωρακίσει τη φήμη της απέναντι σε φθηνές απομιμήσεις από τρίτες χώρες.
Η νέα εποχή της εμπιστοσύνης
Το μεγαλύτερο στοίχημα ωστόσο είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Η τεχνολογία μπορεί να δώσει τα εργαλεία, αλλά η ευθύνη ανήκει στον καταναλωτή να τα χρησιμοποιήσει. Όπως σημειώνει ο καθηγητής Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, κ. Νίκος Καστρινάκης, «οι πλατφόρμες αυθεντικότητας θα λειτουργήσουν μόνο αν ο πολίτης μάθει να ελέγχει πριν αγοράσει, να απαιτεί διαφάνεια και να μην ελπίζει στο “φτηνότερο” χωρίς ρίσκο».
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και οι «έξυπνες» ετικέτες εισέρχονται στην καθημερινότητα, η μάχη για την αυθεντικότητα των προϊόντων περνά σε νέα εποχή. Η DigiTathya δείχνει τον δρόμο, μια «ψηφιακή σφραγίδα εμπιστοσύνης» σε έναν κόσμο όπου η ψευδαίσθηση κοστίζει όλο και περισσότερο.