«Το κουτί της Πανδώρας» ανοίγει: Νέες πυρηνικές δοκιμές σπάνε το μορατόριουμ
Η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ -λίγο πριν τη συνάντησή του με τον Σι Τζιπινγκ στη Νότια Κορέα ότι οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν σε νέες δοκιμές πυρηνικών όπλων προκάλεσε παγκόσμιο σοκ.
Το «κουτί της Πανδώρας» ανοίγουν Τραμπ και Πούτιν με τις δηλώσεις τους για διενέργεια νέων πυρηνικών δοκιμών ή την ενίσχυση των πυρηνικών τους όπλων. Ο φόβος για μια νέα επανάληψη κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών, με την επιστράτευση και νέων τεχνολογικών εξελίξεων, είναι πλέον ορατός.
Η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ -λίγο πριν τη συνάντησή του με τον Σι Τζιπινγκ στη Νότια Κορέα ότι οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν σε νέες δοκιμές πυρηνικών όπλων προκάλεσε παγκόσμιο σοκ. Είχαν προηγηθεί οι δοκιμές του πυρηνοκίνητου πυραύλου Burevestnik και της πυρηνοκίνητης τορπίλης Poseidon από την Ρωσία.
Από την δεκαετία του '90 είχε καθιερωθεί διεθνές «μορατόριουμ» μεταξύ των πέντε μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων στη διεξαγωγή δοκιμών όπλων, ενώ μέχρι την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ΗΠΑ και Ρωσία κινούνταν στην κατεύθυνση της περαιτέρω μείωσης των πυρηνικών όπλων που κατέχουν στα οπλοστάσια τους.
80 χρόνια πυρηνικών δοκιμών
Η πρώτη πυρηνική δοκιμή έγινε τον Ιούλιο του 1945 στις ΗΠΑ και είχε το όνομα «Τριάδα» (Trinity). Όσοι παρακολούθησαν τον «Οπενχάιμερ του Νόλαν θα θυμούνται ότι η ταινία πραγματεύεται την ιστορία του πυρηνικού προγράμματος των ΗΠΑ. Από το 1945 και μέχρι την τελευταία πυρηνική δοκιμή το 1992, οι ΗΠΑ πυροδότησαν συνολικά 1.030 όπλα.
Στον αντίποδα, η -τότε- Σοβιετική Ένωση πραγματοποίησε την τελευταία πυρηνική δοκιμή της στις 24 Οκτωβρίου 1990 στο νησί-πεδίο πυρηνικών δοκιμών Νοβάγια Ζέμλια στον Αρκτικό Κύκλο. Έναν χρόνο μετά η ΕΣΣΔ διαλύθηκε.
Οι τελευταίες πυρηνικές δοκιμές των πέντε επίσημων πυρηνικών δυνάμεων
Οι πέντε αρχικές πυρηνικές δυνάμεις, αναγνωρισμένες από τη Συνθήκη μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT), έχουν σταματήσει τις πυρηνικές δοκιμές από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Αυτό οφείλεται στην υπογραφή της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), αν και δεν έχει τεθεί ακόμα πλήρως σε ισχύ, καθώς ορισμένες χώρες (μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Κίνα, το Ισραήλ, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, η Ινδία, το Πακιστάν, η Αίγυπτος) δεν την έχουν κυρώσει.
Η Κίνα προχώρησε στην τελευταία της υπόγεια πυρηνική δοκιμή το 1996, όπως και η Γαλλία την ίδια χρονιά. Για το Ηνωμένο Βασίλειο η τελευταία πυρηνική δοκιμή διεξήχθη το 1991 σε συνεργασία με τις ΗΠΑ.
Οι άτυπες πυρηνικές δυνάμεις
Πέραν των πέντε χωρών Ινδία, Πακιστάν και βόρεια Κορέα έχουν πραγματοποιήσει πυρηνικές δοκιμές. Ινδία και Πακιστάν είχαν προχωρήσει σε πυρηνικές δοκιμές το 1998, ενώ η πιο πρόσφατη πυρηνική δοκιμή στοον κόσμο διεξήχθη στη Βόρεια Κορέα το 2017.
Το Ισραήλ θεωρείται επίσης πυρηνική δύναμη, αλλά διατηρεί πολιτική «ασάφειας» και δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως κάποια δοκιμή του.
Αν και οι παραπάνω χώρες δεν έχουν πραγματοποιήσει πλήρεις εκρηκτικές δοκιμές για πολλά χρόνια, δορυφορικές εικόνες έχουν δείξει ότι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα έχουν προχωρήσει σε επεκτάσεις και αναβαθμίσεις στις τοποθεσίες των πυρηνικών δοκιμών τους (σήραγγες, δρόμοι, εγκαταστάσεις αποθήκευσης), κάτι που δείχνει πως διατηρούν την ικανότητα να επαναλάβουν δοκιμές αν το αποφασίσουν, στο πλαίσιο της ανανέωσης των πυρηνικών τους οπλοστασίων.
Πάνω από 11.000 όπλα παγκοσμίως
Τα στοιχεία για τα πυρηνικά οπλοστάσια των χωρών προέρχονται από εκτιμήσεις ανεξάρτητων ινστιτούτων, καθώς τα κράτη σπάνια δημοσιεύουν ακριβείς και ενημερωμένους αριθμούς. Οι πιο έγκυρες και συχνά αναφερόμενες πηγές είναι το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) και η Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων (FAS).
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες διαθέσιμες εκτιμήσεις (από τις αρχές του 2025, βασιζόμενες κυρίως σε στοιχεία SIPRI και FAS), ο εκτιμώμενος συνολικός αριθμός πυρηνικών κεφαλών στο οπλοστάσιο των πέντε αναγνωρισμένων πυρηνικών δυνάμεων της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT)
