Γκόμενος ή σύντροφος; - Ποια είναι η διαφορά

Στον σύγχρονο κόσμο των σχέσεων, οι όροι που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τους συντρόφους μας εξελίσσονται διαρκώς και έχουν τη δική τους σημασία.

Δύο λέξεις που συχνά προκαλούν συζητήσεις είναι η λέξη «γκόμενος» και η λέξη «σύντροφος». Ενώ για πολλούς μπορεί να ακούγονται ταυτόσημες, η χρήση τους αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις ερωτικές σχέσεις. Και ανάλογα με τη λέξη που θα χρησιμοποιήσουμε για να περιγράψουμε το άτομο που βρίσκεται δίπλα μας, μπορεί να καταλήξουμε από τον... γάμο έως τον... χωρισμό.

Στην καθημερινή μας γλώσσα οι όροι «γκόμενος» και «σύντροφος» χρησιμοποιούνται συχνά για να περιγράψουν το ίδιο πρόσωπο, ωστόσο δεν έχουν την ίδια ιστορική διαδρομή ούτε την ίδια κοινωνική φόρτιση. Η γλώσσα άλλωστε αποτυπώνει αντιλήψεις και στάσεις, και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τις σχέσεις μας έχουν τη δική τους βαρύτητα.

Ο σύντροφος

Ο όρος «σύντροφος» έχει αρχαίες ρίζες. Προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «συν» και «τρέπω», που σημαίνει «αυτός που στρέφεται προς την ίδια κατεύθυνση με κάποιον άλλον».

Στα ελληνικά χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά με την έννοια του συνοδοιπόρου στη ζωή, ενώ απέκτησε και πολιτική διάσταση κατά τον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα στον λόγο της Αριστεράς. Σήμερα, στη συναισθηματική σφαίρα, παραπέμπει σε πιο σοβαρές και δεσμευτικές σχέσεις. Η ετυμολογία της υποδηλώνει μια σχέση ισότητας, αμοιβαίας υποστήριξης και κοινής πορείας.

Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως σε πολιτικό, κοινωνικό και προσωπικό πλαίσιο, υπογραμμίζοντας την έννοια της συντροφικότητας και της αφοσίωσης. Η χρήση του όρου «σύντροφος» για να περιγράψει τον ερωτικό μας παρτενέρ είναι σχετικά πρόσφατη και συνδέεται με την εξέλιξη των σχέσεων προς πιο ισότιμα και ουσιαστικά μοντέλα.

Ο γκόμενος

Από την άλλη πλευρά, η λέξη «γκόμενος» (ή «γκόμενα») είναι σχετικά νεότερη στην ελληνική. Ετυμολογικά θεωρείται δάνειο με ρίζες στις ιταλικές ή γαλλικές λέξεις gommeno ή gommeux, που αρχικά σχετίζονταν με την κομψότητα ή την επίδειξη, ενώ στη λαϊκή χρήση κατέληξε να σημαίνει τον εραστή.

Στην Ελλάδα καθιερώθηκε κυρίως στον προφορικό λόγο, αρχικά με χροιά ελαφρώς υποτιμητική ή αργκό, αλλά σταδιακά εντάχθηκε και στον καθημερινό λόγο, ειδικά από τις νεότερες γενιές.

Ο όρος «γκόμενος» συχνά χρησιμοποιείται με μια δόση ελαφρότητας ή ακόμα και υποτίμησης. Η χρήση του δεν υπονοεί απαραίτητα αμοιβαία δέσμευση ή μακροπρόθεσμο σχέδιο, αλλά μπορεί να αναφέρεται απλώς σε έναν ερωτικό δεσμό ή μια σχέση που βασίζεται κυρίως στη σωματική έλξη.

Οι διαφορές

Στη σύγχρονη Ελλάδα, όταν κάποιος λέει «έχω γκόμενο» ή «έχω γκόμενα», η φράση συχνά παραπέμπει σε κάτι πιο χαλαρό, νεανικό ή και περιστασιακό.

Ο όρος «σύντροφος», από την άλλη, εμπεριέχει συνήθως βαρύτητα: αφορά σχέσεις με διάρκεια, αμοιβαία δέσμευση και σοβαρή συναισθηματική επένδυση.

Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότεροι επιλέγουν τη λέξη «σύντροφος» αντί για «αγόρι» ή «κοπέλα», καθώς θεωρείται πιο ουδέτερη και χωρίς ηλικιακές ή κοινωνικές προκαταλήψεις.

Τι δείχνουν οι έρευνες

Διεθνείς μελέτες στον τομέα της ψυχολογίας των σχέσεων έχουν δείξει ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για τον άνθρωπο με τον οποίο είμαστε μαζί επηρεάζουν τόσο το πώς αντιλαμβανόμαστε τη σχέση, όσο και το πώς τη βλέπουν οι άλλοι.

Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Social and Personal Relationships (2018) με τίτλο «Names of Love: The Impact of Relational Labels on Romantic Relationships», έδειξε ότι η χρήση όρων όπως «partner» (σύντροφος) συνδέεται με αντιλήψεις μεγαλύτερης ισότητας και σταθερότητας, ενώ λέξεις όπως «boyfriend» ή «girlfriend» συνήθως παραπέμπουν σε πιο νεανικές ή λιγότερο δεσμευτικές σχέσεις.

Τα άτομα που χρησιμοποιούν πιο επίσημους και «σοβαρούς» όρους, όπως «σύντροφος», τείνουν να αντιλαμβάνονται τη σχέση τους ως πιο σταθερή, μακροπρόθεσμη και ισότιμη. Αντίθετα, η χρήση πιο ανεπίσημων όρων μπορεί να αντανακλά μια πιο χαλαρή δέσμευση.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος

Η επιλογή ανάμεσα σε «γκόμενο» και «σύντροφο» δεν είναι απλά θέμα λεξιλογίου. Είναι μια ψυχολογική δήλωση για τη φύση της σχέσης.

Σύντροφος: Η χρήση αυτού του όρου σηματοδοτεί την αναγνώριση του άλλου ως ισότιμου μέλους μιας ομάδας (της σχέσης). Δείχνει σεβασμό, εμπιστοσύνη και την πρόθεση να χτίσουν μαζί ένα κοινό μέλλον.

Γκόμενος: Η λέξη αυτή μπορεί να υποδηλώνει μια πιο εγωκεντρική προσέγγιση της σχέσης. Το άτομο είναι «δικό μου» και η σχέση μπορεί να είναι πιο επιφανειακή, χωρίς να τονίζεται η αμοιβαία δέσμευση.

Είμαστε ό,τι δηλώνουμε στις σχέσεις

Η επιλογή ανάμεσα στο «γκόμενος» και το «σύντροφος» δεν είναι απλώς ζήτημα λεξιλογίου. Αποκαλύπτει τον τρόπο που βλέπουμε τις σχέσεις μας και το πώς θέλουμε να τις παρουσιάσουμε στους άλλους.

Ο πρώτος όρος παραμένει ζωντανός στη νεανική κουλτούρα και στις ανεπίσημες συζητήσεις, ενώ ο δεύτερος έχει βαθύτερες ιστορικές ρίζες και δηλώνει συνήθως έναν δεσμό πιο ώριμο και δεσμευτικό.

Σε κάθε περίπτωση, οι λέξεις έχουν δύναμη -και ειδικά στον τομέα των σχέσεων, συχνά λένε περισσότερα από όσα νομίζουμε.

Η επιλογή των λέξεων εξάλλου, δεν είναι τυχαία. Η γλώσσα διαμορφώνει την πραγματικότητά μας και ο τρόπος που περιγράφουμε τους ανθρώπους με τους οποίους σχετιζόμαστε λέει πολλά για τις αξίες μας.

Σε μια εποχή που οι σχέσεις αλλάζουν και γίνονται πιο πολύπλοκες, η σαφήνεια είναι πιο σημαντική από ποτέ. Η επιλογή είναι δική μας, αλλά ο αντίκτυπος μπορεί να είναι μεγαλύτερος από όσο φανταζόμαστε. Τελικά άλλωστε, είμαστε ό,τι δηλώνουμε στις σχέσεις μας.