Made in USA: Το αμερικανικό χρήμα που μεταμορφώνει το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο
Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο αλλάζει σελίδα και οι εξαγορές από Αμερικάνους επενδυτές πληθαίνουν, φέρνοντας αλλαγές στην δομή και την κουλτούρα.
Οι φήμες για την εξαγορά της Ατλέτικο Μαδρίτης ήταν το πιο πρόσφατο περιστατικό της αμερικάνικης ανάμειξης στο ποδόσφαιρο. Τα τελευταία 10 χρόνια, οι επενδύσεις που έρχονται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού στον ευρωπαϊκό χώρο του βασιλιά των αθλημάτων έχουν αυξηθεί σημαντικά, με εταιρείες και ιδιώτες από τις ΗΠΑ να αποκτούν μερίδια ή πλήρη έλεγχο σε κορυφαίους συλλόγους.
Το ποδόσφαιρο δεν είναι πια το «παιχνίδι» εκκεντρικών δισεκατομμυριούχων, αλλά μετατράπηκε σε κατηγορία επενδυτικού προϊόντος, κάτι που μπορεί να αξιοποιηθεί, να κλιμακωθεί και να βελτιστοποιηθεί. Όπως λοιπόν συμβαίνει με κάθε πτυχή της παγκόσμιας βιομηχανίας ψυχαγωγίας, οι Αμερικανοί επενδυτές είδαν την ευκαιρία. Δεν περιορίζονται πλέον στο να διαμορφώνουν το άθλημα, καθώς στην πραγματικότητα, κατέχουν ήδη το μισό.
Το αμερικανικό κεφάλαιο δεν μπαίνει απλώς στο ποδόσφαιρο, αναλαμβάνει τον έλεγχο. Οι εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων των ΗΠΑ δεν μένουν πλέον θεατές κατέχουν το γήπεδο, το κατάστημα της ομάδας, τις ίδιες τις λίγκες και σύντομα, τον επόμενο χορηγό στη φανέλα της ομάδας σου.
Ψυχρή οικονομική ανάλυση και το τέλος του «ρομαντισμού»
Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του ποδοσφαίρου, η ιδιοκτησία συλλόγων αποτελούσε ένα πάθος για βιομηχάνους και μεγιστάνες. Αυτό το μοντέλο όμως στις μέρες μας έχει πεθάνει. Οι νέοι ισχυροί του χώρου δεν είναι ρομαντικοί, αλλά στρατηγικοί επενδυτές που βλέπουν τις ομάδες ως υποτιμημένα παγκόσμια ψυχαγωγικά assets. Μια σειρά από καίριες αλλαγές το έκανε εφικτό:
Παγκοσμιοποίηση του ποδοσφαίρου → Η Premier League, η LaLiga και το Champions League έχουν μετατρέψει τους συλλόγους σε τεράστια παγκόσμια brands, με έσοδα που ξεπερνούν κατά πολύ τις πωλήσεις της ημέρας αγώνα.
Διεύρυνση πηγών εσόδων → Συμβόλαια streaming, ιδιόκτητα media, εμπορεύματα και διεθνείς περιοδείες προετοιμασίας απελευθερώνουν νέα αξία.
Υποτιμημένα assets → Σε σύγκριση με τα αμερικανικά αθλητικά franchises, οι ευρωπαϊκές ομάδες παραμένουν φθηνές. Όταν η κοινοπραξία της Clearlake Capital υπό τον Τοντ Μπόελι αγόρασε την Τσέλσι για 2,5 δισ. λίρες, δεν ήταν απλώς μια αθλητική κίνηση, αλλά ένα στοίχημα ότι οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι είναι υποτιμημένα παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία.
Και κάπως έτσι, οι ποδοσφαιρικές ομάδες πέρασαν από ιστορικοί θεσμοί σε επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης.
Τσέλσι: Η κορυφή του παγόβουνου
Η ομάδα του δυτικού Λονδίνου είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα όταν ο έλεγχος της έφυγε από τα χέρια του Ρώσου εκατομμυριούχου Ρόμαν Αμπράμοβιτς και η εξαγορά ύψους 2,5 δισ. λιρών, άλλαξε τα δεδομένα στην ιδιοκτησία συλλόγων. Η Clearlake Capital και ο Todd Boehly απέκτησαν την Τσέλσι το 2022, πραγματοποιώντας επενδύσεις άνω του 1 δισεκατομμυρίου λιρών σε μεταγραφές και υποδομές. Από την πρώτη στιγμή, η αμερικανική διοίκηση προχώρησε σε αλλαγές, όπως η απομάκρυνση του προπονητή Thomas Tuchel, με στόχο την αναδιάρθρωση της ομάδας και τη δημιουργία μιας πιο βιώσιμης λειτουργικής δομής.
Παρά την μεγάλη οικονομική επέκταση, η ομάδα αντιμετώπισε επικρίσεις για την έλλειψη σταθερότητας και τα εσωτερικά προβλήματα, με τον Boehly να δεσμεύεται ότι θα βελτιώσει το εργασιακό περιβάλλον και την κουλτούρα του συλλόγου. Η νέα στρατηγική επικεντρώνεται σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, επενδύσεις σε νεαρούς ποδοσφαιριστές και ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της ομάδας.
Έως τώρα πάντως, το αμερικανικού τύπου μοντέλο «multi-club», θυμίζει περισσότερο λογική του διάσημου παιχνιδιού Football Manager με το κλαμπ να έχει χάσει την ταυτότητα και το κύρος που είχε ως μία από της πιο επιτυχημένες ομάδες του κόσμου.
Λιόν: Η γαλλική υπερδύναμη που βρίσκεται μόνιμα στο χείλος του γκρεμού
Ταξιδεύοντας λίγο πιο νότια, είναι ασφαλές να πούμε ότι οι δόξες και η επιτυχίες της Λιόν, ενός ιστορικού γαλλικού κλαμπ, στην δεκαετία των 2000s έχουν τελειώσει. Μήπως όμως παρελθόν είναι και οι εποχές που η Λιόν ήταν ένα από τα πιο επιτυχημένα selling clubs στον πλανήτη με παίχτες όπως ο Μπενζεμά και ο Λακαζέτ να γεμίζουν τα ταμεία του συλλόγου την προηγούμενη δεκαετία;
Το 2022, η αμερικανική εταιρεία Eagle Football του John Textor απέκτησε τον έλεγχο της Olympique Lyonnais με ποσοστό 77,49%. Το deal για το πλειοψηφικό πακέτο φαίνεται να «έκλεισε» στα 864 εκατομμύρια δολάρια.
Η επένδυση στόχευε στην αναδιάρθρωση του συλλόγου και την επαναφορά του στην κορυφή της Ligue 1. Τίποτα από αυτά όμως δεν έγινε πραγματικότητα και η ομάδα αντιμετώπισε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, με χρέη που ξεπερνούσαν τα 445 εκατομμύρια ευρώ και απώλειες 117 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2024.
Η αποτυχία συγχώνευσης της Eagle Football με το SPAC των επενδυτών δημιούργησε νομικές διαφορές, ενώ η ομάδα απέφυγε τελικά τον αρχικό υποβιβασμό στη Ligue 2 που της είχε επιβληθεί, αφού η επιτροπή εφέσεων άλλαξε την ποινή. Η κατάσταση τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει ανησυχία στους φιλάθλους. Παρά τα προβλήματα, ο Textor έχει σχέδια να εισαγάγει την εταιρεία του στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ και να αξιοποιήσει περιουσιακά στοιχεία της Λιόν για άντληση κεφαλαίων, με στόχο τη σταθεροποίηση και τον εκσυγχρονισμό του κλαμπ.
Μίλαν: Ο ιταλικός «γίγαντας» που δεν τρομάζει πλέον
Η κατάσταση στην ομάδα του Μιλάνου δεν είναι τόσο απλή όπως οι άλλες περιπτώσεις. Η φυγή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, οδήγησε σε έλλειψη επενδύσεων και στη συσσώρευση χρεών στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Το πείραμα της πώλησης σε κινεζικό επενδυτικό όμιλο απέτυχε ολοκληρωτικά.
Έτσι φτάνουμε στο παρόν. Η RedBird Capital Partners απέκτησε την AC Milan το 2022, για 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ εισάγοντας αμερικανική διαχείριση στη Serie A. Αυτή η εξαγορά σηματοδότησε την επιστροφή της ομάδας σε ιδιόκτητες εταιρείες και όχι σε επενδυτικά funds, όπως συνέβη τα προηγούμενα χρόνια. Η ομάδα έχει πλέον πιο επαγγελματική δομή, με ενίσχυση της εμπορικής στρατηγικής, δημιουργία διεθνών συνεργασιών και επενδύσεις στις υποδομές της.
Στόχος της νέας διοίκησης ήταν να επεκτείνει το brand της Μίλαν παγκοσμίως, με φιλικά παιχνίδια στις ΗΠΑ και αξιοποίηση της ιστορίας και του κύρους της ομάδας για προσέλκυση χορηγών. Η αμερικανική προσέγγιση έφερε επίσης βελτίωση στον σχεδιασμό των ακαδημιών και την ανάπτυξη νεαρών ταλέντων, με στόχο τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και οικονομική βιωσιμότητα.
Η τωρινή ιδιοκτησία της RedBird, παρότι κατέκτησε το πρωτάθλημα της Serie A το 2022, έχει δεχθεί έντονη κριτική για την απουσία ξεκάθαρης μακροπρόθεσμης στρατηγικής, τις ελλιπείς επικοινωνιακές τακτικές και την ασυνεπή πολιτική στις μεταγραφές παικτών, γεγονότα που έχουν προκαλέσει δυσαρέσκεια στις τάξεις των φιλάθλων.
Το ποδόσφαιρο είναι εμπόρευμα και μάλιστα ακριβό
Η αμερικανική κουλτούρα αποτελεί το ισχυρότερο brand στον κόσμο. Το Χόλιγουντ, το NBA, το NFL και οι πρωτοπόροι της σύγχρονης αθλητικής οικονομίας προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα ποδοσφαιρικά σωματεία έχουν μετατραπεί σε επιχειρήσεις υψηλής απόδοσης. Μπορεί το ποδόσφαιρο να εφευρέθηκε στην Ευρώπη και να έγινε μαγεία στην λατινική Αμερική, αλλά εκείνοι τελειοποίησαν την τέχνη της εμπορικής του αξιοποίησης σε παγκόσμια κλίμακα.
Και αυτός είναι ο βασικός λόγος που βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά. Αν ακολουθήσεις το χρήμα, θα βρεις τους ίδιους Αμερικανούς παράγοντες που μετέτρεψαν τον αθλητισμό και τη βιομηχανία της ψυχαγωγίας σε παγκόσμιες υπερδυνάμεις.
Όσο για το επόμενο στάδιο; Ας πούμε απλώς πως η συζήτηση για τη Super League δεν έχει κλείσει, απλώς περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να επιστρέψει.
