Νέα μελέτη αποκαλύπτει πόσο λάθος ερμηνεύουμε τις γάτες - Οδηγός σωστής «γατο-συμπεριφοράς»

Οι γάτες συχνά θεωρούνται «μυστήρια πλάσματα» με την συμπεριφορά τους να μην είναι πάντα προβλέψιμη. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι τρομερά επικοινωνιακά ζώα. Ακόμα και στις «αποικίες» γατών που ζουν ελεύθερα, οι σωματικές διαμάχες περιορίζονται στο ελάχιστο χάρη στην έξυπνη χρήση της στάσης του σώματος, της ανταλλαγής οσμών και των φωνητικών εκφράσεων.

Βέβαια οι γάτες έχουν προσαρμόσει την επικοινωνία τους και στους ανθρώπους. Για παράδειγμα, οι ενήλικες γάτες συνήθως δεν νιαουρίζουν μεταξύ τους. Αλλά όταν βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους, οι γάτες νιαουρίζουν πολύ, υποδηλώνοντας ότι έχουν προσαρμόσει αυτή την φωνητική έκφραση για να επικοινωνούν με τους ανθρώπους.

Και δεν είναι μόνο το νιαούρισμα. Οι γάτες έχουν ένα ευρύ φωνητικό ρεπερτόριο για να μεταφέρουν διαφορετικές έννοιες, ακόμη και για συγκεκριμένα άτομα. Οι γάτες και οι άνθρωποι που έχουν δεθεί μεταξύ τους συχνά αναπτύσσουν το δικό τους ρεπερτόριο επικοινωνίας, παρόμοιο με μια μοναδική διάλεκτο.

Οι γάτες μπορούν επίσης να κατανοήσουν την ανθρώπινη επικοινωνία. Μελέτες δείχνουν ότι οι γάτες γνωρίζουν τα ονόματά τους και τα ονόματα των συντρόφων τους και μπορούν να αναγνωρίσουν τα ανθρώπινα συναισθήματα, αλλάζοντας ακόμη και τη δική τους συμπεριφορά ως ανταπόκριση.

Παρά όλα αυτά, οι άνθρωποι εξακολουθούν να παρερμηνεύουν συστηματικά τις γάτες. Μια νέα μελέτη που παρουσιάζει το The Conversation και δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Ethology, δείχνει πόσο λίγο κατανοούν οι άνθρωποι τα μηνύματα που δίνουν οι γάτες.

Κατά τη διάρκεια της μελέτης ζητήθηκε από 368 Αυστραλούς συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν βίντεο με αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων και γατών. Ωστόσο, δεν ήταν όλα τα βίντεο «παιχνίδια» για τις γάτες. Μόνο οι μισές γάτες έπαιζαν, ενώ οι άλλες μισές έδειχναν σημάδια ότι δεν ήθελαν να παίξουν ή ότι ένιωθαν άγχος από την αλληλεπίδραση. Μετά από κάθε βίντεο, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν αν θεωρούσαν ότι η αλληλεπίδραση ήταν συνολικά θετική ή αρνητική για τη γάτα, με βάση μόνο τη συμπεριφορά της γάτας. Στη συνέχεια, τους ζητήθηκε να απαντήσουν πώς θα αλληλεπιδρούσαν με τη γάτα στο βίντεο που μόλις είχαν δει.

Τα αποτελέσματα της μελέτης

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες δυσκολεύονταν να αναγνωρίσουν αρνητικά σημάδια που υποδηλώνουν δυσφορία ή άγχος στις γάτες. Στα βίντεο με γάτες που δεν έπαιζαν και έδειχναν διακριτικά αρνητικά σημάδια (όπως ξαφνική ένταση στο σώμα ή αποφυγή της επαφής), οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν τα αρνητικά σημάδια μόνο κατά 48,7%, δηλαδή περίπου όσο και τυχαία.

Ακόμη και όταν οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν βίντεο με γάτες που έδειχναν εμφανή αρνητικά σημάδια, όπως σφύριγμα, δάγκωμα ή προσπάθεια διαφυγής, εξακολουθούσαν να τα κατηγοριοποιούν λανθασμένα ως θετικά στο 25% των περιπτώσεων.

Το να αναγνωρίζουμε πότε μια γάτα είναι αγχωμένη είναι μόνο το πρώτο βήμα. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε πώς να ανταποκρινόμαστε σε αυτά τα σημάδια. Ακόμα και όταν οι συμμετέχοντες αναγνώριζαν με επιτυχία τα αρνητικά σημάδια, συχνά επέλεγαν να αλληλεπιδράσουν με τη γάτα με τρόπους που θα προκαλούσαν περισσότερο άγχος και θα αύξαναν τον κίνδυνο τραυματισμού των ανθρώπων, όπως το χάιδεμα, το τρίψιμο της κοιλιάς και το παιχνίδι με τα χέρια.

Το στρες είναι επιβλαβές

Το άγχος μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Οι γάτες που βιώνουν τακτικό ή παρατεταμένο άγχος (συμπεριλαμβανομένων των ανεπιθύμητων αλληλεπιδράσεων, όπως αυτές που εμφανίζονται στα αρνητικά βίντεο) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν προβλήματα υγείας, όπως φλεγμονή της ουροδόχου κύστης. Επίσης, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν συμπεριφορές που οι άνθρωποι θεωρούν προβληματικές, όπως αυξημένη επιθετικότητα ή ούρηση εκτός της λεκάνης υγιεινής. Με τη σειρά τους, αυτές οι συμπεριφορές αυξάνουν τον κίνδυνο η γάτα να υποβληθεί σε ευθανασία ή να δοθεί για υιοθεσία.

Το άγχος των γατών είναι κακό και για τους ανθρώπους. Εάν ένα άτομο δεν λάβει υπόψη τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια, η γάτα μπορεί να δαγκώσει ή να γρατσουνίσει, μεταφέροντας βακτήρια και μικροοργανισμούς βαθιά στο δέρμα. Το 30%–50% των δαγκωμάτων από γάτες ακολουθείται από ταχεία λοίμωξη. Εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως σήψη, χρόνια προβλήματα υγείας και ακόμη και θάνατο. Τα δαγκώματα και τα γρατσουνιά από γάτες μπορούν επίσης να μεταδώσουν ζωονόσους, όπως η νόσος των γρατσουνιών από γάτες.

Πώς να παίζετε με ασφάλεια με τις γάτες

Προσέξτε τα πρώιμα σημάδια που υποδηλώνουν ότι η γάτα δεν διασκεδάζει και σταματήστε αν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά. Όταν τα σημάδια γίνουν εμφανή, οι γάτες έχουν ήδη αρχίσει να αισθάνονται άγχος. Τα πρώιμα σημάδια περιλαμβάνουν το να γυρίζει το κεφάλι, να αποφεύγει ή να εμποδίζει τις προσπάθειες να την αγγίξετε, να συσπάται, να τεντώνει το σώμα της, να γυρίζει τα αυτιά προς τα πίσω ή προς τα πλάγια, να γλείφει τα χείλη/τη μύτη της και να κουνάει, να χτυπάει ή να κρύβει την ουρά της.

Άγγιγμα

Αποφύγετε ευαίσθητες περιοχές όπως η κοιλιά, τα πόδια ή η βάση της ουράς. Οι γάτες προτιμούν να τις αγγίζουν στο κεφάλι και το λαιμό. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τα χέρια σας για να παίξετε. Αυτό διδάσκει στις γάτες ότι τα χέρια είναι παιχνίδια και αυξάνει τον κίνδυνο τυχαίου τραυματισμού. Αντ' αυτού, χρησιμοποιήστε παιχνίδια που κρατούν το πρόσωπο και τα χέρια σας μακριά, όπως ένα παιχνίδι με μακρύ χερούλι.

Ουρά

Οι κινήσεις της ουράς δεν είναι πάντα αρνητικό σημάδι – απλώς σημαίνουν ότι η γάτα είναι συναισθηματικά διεγερμένη και αυτό μπορεί να οφείλεται σε άγχος ή ενθουσιασμό. Οι γάτες χρησιμοποιούν επίσης την ουρά τους για ισορροπία. Επομένως, είναι καλύτερο να εξετάζετε την ουρά σε συνδυασμό με ολόκληρο το σώμα και το πλαίσιο. Οι αλλαγές στις κινήσεις της ουράς μπορούν επίσης να δώσουν σημαντικές ενδείξεις για τη διάθεση της γάτας. Γενικά, όσο μεγαλύτερη είναι η κίνηση, τόσο πιο έντονο είναι το συναίσθημα. Έτσι, αν οι κινήσεις αρχίσουν να γίνονται μεγαλύτερες ή γρηγορότερες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ή αν η ουρά περάσει από χαλαρή σε κουνιστή όταν την αγγίζετε, αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι πρέπει να απομακρυνθείτε.

Αυτιά

Τα αυτιά των γατών είναι σαν κεραίες που περιστρέφονται και προσαρμόζονται για να εντοπίζουν τον ήχο, αλλά μπορούν επίσης να μας δώσουν μια ένδειξη για το πώς αισθάνονται. Αν τα αυτιά κινούνται για μια στιγμή και μετά επιστρέφουν σε χαλαρή θέση, αυτό συνήθως σημαίνει ότι ακούνε τον κόσμο γύρω τους. Αν τα αυτιά παραμένουν πεπλατυσμένα και προς τα πίσω, αυτό είναι σημάδι δυσφορίας.

Φωνητικές εκφράσεις

Είναι απλό: ο συριγμός, το γρύλισμα και το ουρλιαχτό υποδηλώνουν άγχος. Το γουργούρισμα μπορεί να φαίνεται θετικό, αλλά μπορεί να υποδηλώνει ότι η γάτα είναι αγχωμένη και προσπαθεί να ηρεμήσει.

Δώστε χώρο στη γάτα

Όταν οι πρώιμες προειδοποιήσεις δεν λειτουργούν, οι γάτες μπορεί να δείξουν εμφανή σημάδια όπως συριγμό, γρύλισμα, τρέμουλο, κρυφτό και, τελικά, δάγκωμα ή γρατσουνιά. Αν παρατηρήσετε προειδοποιητικά σημάδια, αφήστε τη γάτα να έχει αρκετό χώρο. Όταν είναι αγχωμένες, οι γάτες δεν θέλουν να τις αγγίζουν ή να τις πλησιάζουν πολύ οι άνθρωποι. Αν η γάτα επιστρέψει και ξαναρχίσει την επαφή, αυτό είναι καλό σημάδι ότι νιώθει άνετα, αλλά προσέξτε μήπως επανέλθουν τα προειδοποιητικά σημάδια. Αν προσέχετε τη συμπεριφορά της γάτας σας και της δίνετε χώρο όταν το χρειάζεται, με λίγη εξάσκηση μπορεί να γίνετε ειδικοί στις γάτες.