Reuters: Γιατί δεν προχώρησε το «σχέδιο» ανταλλαγής εδαφών για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Λίγο μετά τη συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα στις 6 Αυγούστου, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, μετέφερε σημαντικά νέα στον Ντόναλντ Τραμπ: Ο Ρώσος πρόεδρος ήταν έτοιμος να προσφέρει σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις για να τερματίσει τον πόλεμό του στην Ουκρανία.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου στον πρόεδρο των ΗΠΑ, ο Τραμπ χαιρέτισε τη «μεγάλη πρόοδο» του απεσταλμένου του και συμφώνησε να πραγματοποιήσει μια ιστορική σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν, υποδεικνύοντας ότι μια ανταλλαγή εδαφών βρισκόταν στο τραπέζι.

Αλλά η διπλωματική προσπάθεια σύντομα κατέληξε σε σύγχυση.

Το σκληρό πόκερ για τα εδάφη

Σε τηλεφωνική επικοινωνία στις 7 Αυγούστου με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες, ο Γουίτκοφ υπέδειξε ότι ο Πούτιν ήταν πρόθυμος να αποσυρθεί από τις ουκρανικές περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα με αντάλλαγμα την παραχώρηση του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ από το Κίεβο.

Η πρόταση τάραξε τα νερά καθώς πολλοί από τους συμμετέχοντες στην τηλεφωνική επικοινωνία, φάνηκαν πως έπεσαν αρκετά έξω από τις δικές τους εκτιμήσεις για τη θέση του Πούτιν.

Ωστόσο, ο Γουίτκοφ φάνηκε να αλλάζει την άποψή του την επόμενη μέρα. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που συγκάλεσε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, με Ευρωπαίους συμβούλους εθνικής ασφάλειας, ο απεσταλμένος δήλωσε ότι ο Πούτιν στην πραγματικότητα δεν προσφερόταν να αποσυρθεί από τα δύο εν λόγω εδάφη.

Αντίθετα, οι ΗΠΑ υπέδειξαν στην τηλεφωνική επικοινωνία ότι ο Πούτιν είχε σηματοδοτήσει μικρότερες παραχωρήσεις στην Ουάσινγκτον, συμπεριλαμβανομένης της μη απαίτησης από τη Δύση να αναγνωρίσει επίσημα τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα ως ρωσικές.

Η παραβίαση του «παραδοσιακού» πρωτοκόλλου του Γουίτκοφ

Ο Γουίτκοφ παραβίασε το τυπικό πρωτόκολλο πηγαίνοντας στη συνάντηση χωρίς κάποιον που να κρατάει σημειώσεις από το Υπουργείο Εξωτερικών και έτσι έφυγε χωρίς καταγραφή των ακριβών προτάσεων του Πούτιν.

Κάπως έτσι καταλήγουμε σε μια εικόνα ενός Αμερικανού προέδρου πρόθυμου να προχωρήσει γρήγορα σε ορισμένες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, βασιζόμενος περισσότερο σε εμπιστευτικούς ανθρώπους και ένστικτο παρά στις παραδοσιακές διπλωματικές διεξόδους και τη διαδικασία διαβούλευσης.

Και παρά τη σύνοδο κορυφής στις 15 Αυγούστου μεταξύ Τραμπ και Πούτιν που αναμενόταν να διευκολύνει τον δύσβατο δρόμο προς την ειρήνη, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν βρίσκεται κοντά σε ένα τέλος, όπως δήλωσε ο Κερτ Βόλκερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, ο οποίος διετέλεσε ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.

«Δεν έχουμε σαφή στρατηγική»

«Βρισκόμαστε ακριβώς εκεί που ήμασταν πριν αναλάβει τα καθήκοντά του ο Τραμπ», πρόσθεσε ο Βόλκερ. «Η Ρωσία δεν έχει αλλάξει ούτε στο ελάχιστο τη θέση της. Ο πόλεμος μαίνεται... Δεν έχουμε σαφή στρατηγική για το πώς να πείσουμε τον Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο».

Η πρόσφατη ρωσική επίθεση με πυραύλους στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας νωρίς την Πέμπτη (28/8) που ως αποτέλεσμα είχε τον θάνατο 22 ανθρώπων, κατέδειξε ακριβώς αυτή την έλλειψη προόδου στις διεθνείς ειρηνευτικές προσπάθειες.

Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του απεσταλμένου για την Ουκρανία, Κέιθ Κέλογκ, εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τις μη έγκυρες πληροφορίες του Γουίτκοφ, οι οποίες έλαβαν χώρα σε μια συνθήκη όπου οι ΗΠΑ υιοθετούσαν μια πιο αυστηρή γραμμή απέναντι στη Ρωσία.

Σημειώνεται πως πριν από τη συνάντηση στη Μόσχα, η ρεπουμπλικανική κυβέρνηση είχε υποδείξει ότι ο πρόεδρος θα έπληττε τη Ρωσία με νέες κυρώσεις ή δασμούς στις 8 Αυγούστου εάν ο Πούτιν δεν συμφωνούσε να τερματίσει τον πόλεμό του στην Ουκρανία, μια προθεσμία που εντέλει… ήρθε και παρήλθε.

Η έλλειψη εμπειρίας, το αβαμπάζ του Κρεμλίνου

Αυτή λοιπόν η εξάρτηση του Τραμπ από συμβούλους όπως ο Γουίτκοφ συνοδεύτηκε από μια «εκκαθάριση» του κατεστημένου εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και την απόλυση ή την επανατοποθέτηση εμπειρογνωμόνων για τη Ρωσία και την Ουκρανία στο Πεντάγωνο, το Υπουργείο Εξωτερικών και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.

Ως αποτέλεσμα αυτού ορισμένοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι να εκφράζουν ανησυχίες για το γεγονός πως οι Ρώσοι εκμεταλλεύονται την έλλειψη εμπειρίας του Γουίτκοφ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Και προς ώρας φαίνεται να μην διαψεύδονται…

Οι εναλλαγές στα λεγόμενα του Τραμπ και η σιγουριά που συνόδευε τις δηλώσεις του για τον τερματισμό του πολέμου την ίδια ώρα που είχε κάνει σαφές θα μπορούσε σύντομα να συναντηθεί με τον Ρώσο ηγέτη, ενώ αργότερα υποστήριξε ότι θα χρειαζόταν ανταλλαγή εδαφών για να τερματιστεί ο πόλεμος έχει ανησυχήσει τους Ευρωπαίους αξιωματούχους.

Οι ίδιοι φοβούνται πως μια πιο επιεικής πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στον Πούτιν υπό τον Τραμπ θα μπορούσε να αναγκάσει τους Ουκρανούς να κάνουν «άδικες» παραχωρήσεις για να τερματίσουν τη σύγκρουση.

Παρόλο, λοιπόν, που ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επαίνεσαν δημόσια τον Τραμπ για τις διπλωματικές του προσπάθειες, πολλοί κράτησαν τους προβληματισμούς τους στην ιδιωτική σφαίρα.

Η θωράκιση της σχέσης ΕΕ - ΗΠΑ με την υπογραφή Ζελένσκι

Οι λόγοι των ανησυχιών επικεντρώνονται στο γεγονός ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έκανε καμία εδαφική παραχώρηση εκ μέρους της Ουκρανίας με τους Ευρωπαίους ηγέτες να σχεδιάζουν πώς θα επηρεάσουν την επόμενη κίνηση του Τραμπ.

Έναυσμα φαίνεται να ήταν η συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος συναντήθηκε με τον Τραμπ στην Ουάσινγκτον στις 18 Αυγούστου και ζήτησε από τους Ευρωπαίους ηγέτες να τον ακολουθήσουν στο υπερατλαντικό ταξίδι.

Η απόφαση δεν ήταν εύκολοι για τους ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου καθώς φοβόντουσαν ένα ενδεχόμενο φιάσκο όπως το τετ α τετ στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, όπου ο Τραμπ και ο Αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς κατέκριναν ανοιχτά τον Ουκρανό ηγέτη.

Τελικά, η συνάντηση της 18ης Αυγούστου, άνοιξε μια νέα καρτέλα, αφού ήταν επιτυχημένη, σηματοδοτώντας μια ανανεωμένη συνεργασία ΗΠΑ-Ευρώπης.

Στο αποκορύφωμα των επιτευγμάτων «στρογγυλοκάθεται» ότι ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να καταρτίσουν επίσημα τα περιγράμματα των μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία. Τις τελευταίες ημέρες, οι υπουργοί Εξωτερικών και οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι έχουν πραγματοποιήσει τηλεφωνικές κλήσεις για να καθορίσουν τον ρόλο που θα διαδραματίσει κάθε χώρα σε αυτή την προσπάθεια.

Ωστόσο, το τέλος του πολέμου φαίνεται μακρινό.

«Και ο Τραμπ... δεν θα έχει άλλη επιλογή»

Ρώσοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα δεχτούν καμία ουκρανική εγγύηση ασφαλείας που προβλέπει την παρουσία ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία. Ενώ ο Τραμπ είχε ζητήσει συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι, η Μόσχα έχει δηλώσει ότι μια τέτοια σύνοδος κορυφής είναι απίθανη βραχυπρόθεσμα.

Ο Βόλκερ, ο πρώην απεσταλμένος του Τραμπ, εξέφρασε αισιοδοξία ότι ο Τραμπ θα ασκήσει τελικά ισχυρή πίεση στον Πούτιν για να αλλάξει τη στάση του μέσω αυστηρότερων οικονομικών κυρώσεων και στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία. «Νομίζω ότι ο Τραμπ είναι η ενσάρκωση της φράσης του Τσόρτσιλ που λέει "Μπορείς πάντα να βασίζεσαι στους Αμερικανούς ότι θα κάνουν το σωστό αφού εξαντλήσουν όλες τις άλλες πιθανές εναλλακτικές"», είπε ο Βόλκερ και πρόσθεσε: «Και ο Τραμπ... δεν θα έχει άλλη επιλογή».