Λειψυδρία: Σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης δύο νησιά – «Κλειδώνουν» μέτρα και για την Αττική

Η χώρα εισέρχεται σε περίοδο εντεινόμενης υδρολογικής πίεσης, με το υδατικό σύστημα της πρωτεύουσας και δύο νησιωτικούς δήμους να βρίσκονται στο επίκεντρο εξελίξεων. Σήμερα συνεδριάζει η Ολομέλεια Υδάτων της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) , με αντικείμενο την κήρυξη της Αττικής, της Πάτμου και της Λέρου σε «κόκκινο συναγερμό» λειψυδρίας . Για τα δύο νησιά, η Αρχή έχει ήδη δώσει το πράσινο φως, ενεργοποιώντας εντός 24ώρου ειδικό καθεστώς έκτακτης διαχείρισης. Ως προς την Αττική, η απόφαση θεωρείται σχεδόν προδιαγεγραμμένη και αναμένεται να ληφθεί αύριο, κατόπιν συζήτησης των συμπερασμάτων σχετικής επιστημονικής μελέτης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ είναι ενδεικτικά της εικόνας στους κύριους ταμιευτήρες. Στις 26 Νοεμβρίου 2025, το φράγμα του Μόρνουπεριείχε μόλις 160,7 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, έναντι 262,1 εκατ. κ.μ. ένα χρόνο πριν, καταγράφοντας μείωση 39%, τη μεγαλύτερη της τελευταίας 15ετίας. Οι συνολικές ποσότητες στους τέσσερις βασικούς ταμιευτήρες –Εύηνος, Μόρνος, Υλίκη και Μαραθώνας– περιορίστηκαν στα 363,3 εκατ. κ.μ., από 571,0 εκατ. κ.μ. το 2024, σημειώνοντας πτώση 37%.

Στο «κόκκινο» ο Μόρνος

Η υδρολογική τάση των τελευταίων δύο ετών προκύπτει ακόμη πιο ανησυχητική: ο Μόρνος έχει χάσει πάνω από 300 εκατ. κ.μ. νερού από το 2023, όταν τα αποθέματα άγγιζαν τα 463 εκατ. κ.μ.. Παρά τη χρονική απόσταση από το δραματικό χαμηλό του 1993 (120 εκατ. κ.μ. συνολικά, εκ των οποίων 93,5 στον Μόρνο), οι ρυθμοί υποχώρησης δημιουργούν εύλογο προβληματισμό.

Το επιστημονικό υπόβαθρο ενισχύει την αίσθηση επείγοντος. Δορυφορικές αναλύσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών  επιβεβαιώνουν διαρκή συρρίκνωση των υδάτινων επιφανειών, ενώ υδρολογικές μελέτες του ΕΜΠ (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) κάνουν λόγο για το δεύτερο σοβαρότερο επεισόδιο επίμονης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών στην Ελλάδα. Σε αυτό το περιβάλλον, η ενεργοποίηση ειδικού νομικού πλαισίου δεν λειτουργεί απλώς προειδοποιητικά, αλλά διαμορφώνει μηχανισμό επίσπευσης κρίσιμων υποδομών.

Προτεραιότητα σε αφαλάτωση και δίκτυα

Με την κήρυξη σε κόκκινο, ανοίγει fast lane διαδικασιών για παρεμβάσεις ζωτικής σημασίας: πρόσβαση σε ταχεία χρηματοδότηση, συντομευμένους διαγωνισμούς και τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, όπως ρυθμίζεται στα άρθρα 32 και 269 του Ν. 4412/2016. Ταυτόχρονα, το άρθρο 55 του Ν. 5215/2025επιτρέπει στην ΕΥΔΑΠ ή την ΕΥΑΘ να οριστούν ως αναθέτοντες φορείς για κρίσιμα έργα στις περιοχές που κηρύσσονται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας.

Στο άμεσο επιχειρησιακό πεδίο, για Πάτμο και Λέρο δρομολογούνται κρίσιμες παρεμβάσεις, με έμφαση στην κατασκευή νέων μονάδων αφαλάτωσης, την αναβάθμιση τοπικών δικτύων και την ανάπτυξη υποστηρικτικών υποδομών.

Έργο Εύρυτος: 500 εκατ. ευρώ, 200 εκατ. κ.μ. νερού ετησίως

Παράλληλα, η πιθανότατη είσοδος της Αττικής στο «κόκκινο» συνδέεται με την επίσπευση του έργου «Εύρυτος», δημόσιου χαρακτήρα, προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ. Η παρέμβαση προβλέπει μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς το φράγμα του Ευήνου, με δυνατότητα ενίσχυσης του συστήματος κατά 200 εκατ. κ.μ. νερού ετησίως, με φυσική ροή βαρύτητας, άρα χωρίς πρόσθετο λειτουργικό κόστος, και με ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Το Δημόσιο στοχεύει σε προκήρυξη το καλοκαίρι του 2026 και ολοκλήρωση το πρώτο εξάμηνο του 2029.

Το διακύβευμα ξεπερνά τα διοικητικά όρια: η Αθήνα και το ευρύτερο λεκανοπέδιο, που εξυπηρετεί σχεδόν το 40% του πληθυσμού της χώρας, βρίσκεται πλέον μπροστά σε μια πραγματικότητα όπου η έγκαιρη υλοποίηση έργων είναι κρίσιμη παράμετρος για την επάρκεια νερού. Όπως επισημαίνουν πηγές με γνώση των σχεδίων, «το στοίχημα είναι ο χρόνος – όχι μόνο οι ποσότητες».

Η Πολιτεία επιχειρεί, αυτή τη φορά, να κινηθεί ταχύτερα από τη γνώριμη διοικητική αδράνεια. Η κλιματική κρίση λειτουργεί πλέον ως καταλύτης για αποφάσεις και έργα που άλλοτε θα απαιτούσαν πολλαπλάσιους χρόνους. Η πρόκληση είναι σαφής: κανένα έργο να μη βαλτώσει, πριν αποτυπωθεί στις βρύσες η έλλειψη που καταγράφεται ήδη στα φράγματα.