Βατικανό: «Φρένο» στην υπερβολική λατρεία της Παναγίας - Τι απαγορεύει ο Πάπας Λέων

Ενώ στην Ορθόδοξη Θεολογία η Μαρία, η Μητέρα του Ιησού Χριστού, τιμάται ως η Θεοτόκος και Παναγία -λαμβάνοντας ιδιαίτερη προσκύνηση, αλλά ποτέ λατρεία ισότιμη με τον Θεό- στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μια πρόσφατη δογματική απόφαση προκαλεί μεγάλη αναταραχή στους 1,5 δισεκατομμύριο πιστούς παγκοσμίως.

Στις 4 Νοεμβρίου, η Επιτροπή για το Δόγμα της Πίστεως του Βατικανού (Dicastery for Doctrine and Faith) εξέδωσε διάταγμα, εγκεκριμένο από τον Πάπας Λέοντα ΙΔ', θέτοντας τέλος σε μια μακροχρόνια θεολογική διαφωνία. Σύμφωνα με το σκεπτικό του διατάγματος, η Παναγία δεν πρέπει να αποκαλείται «Συν-Λυτρώτρια» (Co-Redemptrix). 

Ο στόχος του Βατικανού είναι να ορθώσει ανάχωμα σε μια υπερβολικά κλιμακούμενη λατρεία του προσώπου της Παναγίας στους κόλπους των Καθολικών, η οποία, σύμφωνα με τους θεολόγους, αγγίζει τα όρια της αίρεσης ή της κακοδοξίας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Rome Reports, το επίμαχο ζήτημα είναι η απόδοση στη Μαρία ενός ρόλου —του Λυτρωτή— που στην κοινή χριστιανική πίστη είναι αποκλειστικός του Ιησού Χριστού. Ο Καρδινάλιος Βίκτορ Μανουέλ Φερνάντες, επικεφαλής της Επιτροπής, δήλωσε ότι ο τίτλος «Συν-Λυτρώτρια» «εγκυμονεί τον κίνδυνο να επισκιάσει τον αποκλειστικό ρόλο του Ιησού Χριστού ως του μοναδικού λυτρωτή».

Από Παναγία «Συν-Λυτρώτρια»

Εδώ και δεκαετίες, η ευλάβεια πολλών Ρωμαιοκαθολικών έχει φτάσει στο σημείο να αναγάγει την Παναγία –άτυπα– σε «Συν-Λυτρώτρια», αποδίδοντάς της έναν ρόλο που στη χριστιανική θεολογία ανήκει αποκλειστικά στον Ιησού Χριστό. Με απλά λόγια, ορισμένοι πιστοί θεωρούν ότι η Μαρία βοήθησε ενεργά τον Υιό της να σώσει τον κόσμο από την αμαρτία, σχεδόν ως ισότιμη συνεργός στο έργο της σωτηρίας.

Αυτή η υπερβολική λατρεία έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια μέσω των social media, με αναφορές σε «οράματα» της Παναγίας, αγάλματα που φέρεται να δακρύζουν, και αυτοαποκαλούμενους προφήτες που προσελκύουν χιλιάδες προσκυνητές.

Σύμφωνα με το έγγραφο Mater Populi Fidelis, που εγκρίθηκε από τον Πάπα Λέοντα ΙΔ', η χρήση αυτού του τίτλου «εγκυμονεί τον κίνδυνο να επισκιάσει τον αποκλειστικό ρόλο του Ιησού Χριστού ως μοναδικού Λυτρωτή».

Το Βατικανό υπογραμμίζει ότι ο Ιησούς έσωσε τον κόσμο μέσω του σταυρικού Του θανάτου. Η Παναγία, γεννώντας Τον, άνοιξε τον δρόμο για τη λύτρωση, αλλά δεν ήταν «Συν-Λυτρώτρια». Η δόξα της έγκειται σε όσα έλαβε από τον Υιό της και στην ένωσή της μαζί Του.

Η θέση της Παναγίας που προβλημάτισε ακόμα και Πάπες

Ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν κατηγορηματικά αντίθετος, χαρακτηρίζοντας το 2019 την ιδέα ως «ανοησία», επειδή η Μαρία «ποτέ δεν θέλησε να πάρει τίποτα για τον εαυτό της από τον Υιό της». Ο Βενέδικτος ΙΣΤ' επίσης αντιτάχθηκε στον τίτλο. Σύμφωνα με τον Guardian, ο Ιωάννης Παύλος Β' αρχικά τον υποστήριζε, αλλά σταμάτησε να τον χρησιμοποιεί δημόσια στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Το φαινόμενο των social media

Ο Καρδινάλιος Βίκτορ Μανουέλ Φερνάντες, επικεφαλής της Επιτροπής του Βατικανού, σημείωσε ότι το διάταγμα αποτελεί απάντηση σε «ορισμένες ομάδες Μαριανής σκέψης, νέες λατρείες και αιτήματα για Μαριανά δόγματα» που εξαπλώνονται κυρίως μέσω των social media και δημιουργούν σύγχυση.

Ο Ιάκοπο Σκαραμούτσι, ανταποκριτής του Βατικανού για την εφημερίδα La Repubblica, εξήγησε ότι το Βατικανό προσπαθεί να θέσει φρένο σε «μια λατρεία που υιοθετείται κυρίως από συντηρητικούς Καθολικούς και εξαπλώνεται στα social media».

Αυστηροποίηση των κανόνων

Πέρυσι, το Βατικανό αυστηροποίησε τους κανόνες για τα υπερφυσικά φαινόμενα, όπως οι εμφανίσεις της Παναγίας, προσπαθώντας να καταστείλει απάτες και φάρσες που πολλαπλασιάζονται στην εποχή του διαδικτύου.

Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε προειδοποιήσει το 2023 ότι οι εμφανίσεις της Παναγίας «δεν είναι πάντα πραγματικές», αναφερόμενος έμμεσα σε περιπτώσεις όπως ένα άγαλμα κοντά στη Ρώμη που προσέλκυσε χιλιάδες προσκυνητές με ισχυρισμούς ότι έχυνε «δάκρυα αίματος».

Όπως συνόψισε ο Ρόμπερτ Μίκενς, ειδικός του Βατικανού, «Η Μαρία θεωρείται το πιο εξυψωμένο από όλα τα ανθρώπινα πλάσματα, αλλά δεν είναι ημι-θεϊκή».