Νόμπελ Φυσικής 2025: Σε τρεις ερευνητές που έφεραν τα κβαντικά φαινόμενα στον μακρόκοσμο

Στους John Clarke, Michel Devoret και John Martinis απονεμήθηκε το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής η τελετή του οποίου πραγματοποιήθηκε στη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών στη Στοκχόλμη το πρωί της Τρίτης 07/10.

Σύμφωνα με την Σουηδική Ακαδημία, αναγνωρίστηκαν τα πειράματα που κατέδειξαν πώς η κβαντική διάνοιξη σηράγγων μπορεί να παρατηρηθεί σε μακροσκοπική κλίμακα, με τη συμμετοχή πολλών σωματιδίων.

Οι John Clarke, Michel Devoret και John Martinis χρησιμοποίησαν μια σειρά πειραμάτων για να αποδείξουν ότι οι παράξενες ιδιότητες του κβαντικού κόσμου μπορούν να γίνουν συγκεκριμένες σε ένα σύστημα αρκετά μεγάλο για να κρατηθεί στο χέρι.

Το υπεραγώγιμο ηλεκτρικό τους σύστημα μπορούσε να διασχίσει σήραγγα από τη μία κατάσταση στην άλλη, σαν να περνούσε κατευθείαν μέσα από έναν τοίχο. Έδειξαν επίσης ότι το σύστημα απορροφούσε και εξέπεμπε ενέργεια σε δόσεις συγκεκριμένων μεγεθών, ακριβώς όπως προέβλεπε η κβαντομηχανική.

Υπενθυμίζεται ότι έχουν απονεμηθεί 118 βραβεία Νόμπελ Φυσικής σε 226 άτομα από το 1901. Από τους νικητές 5 ήταν γυναίκες.

Ο νεότερος νικητής ήταν ο 25 ετών Lawrence Bragg και ο γηραιότερος ήταν ο 96χρονος Arthur Ashkin. Ο John Bardeen είναι ο μόνος που έλαβε δυο φορές το βραβείο.

Ποιος απονέμει τα βραβεία Νόμπελ

Ο Νόμπελ επέλεξε τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών για την απονομή των βραβείων χημείας και φυσικής, τη Σουηδική Ακαδημία για τη λογοτεχνία, το Ιατρικό Πανεπιστήμιο Karolinska της Σουηδίας για τη φυσιολογία ή την ιατρική και το νορβηγικό κοινοβούλιο για την ειρήνη.

Δεν είναι γνωστό ακριβώς γιατί ο Νόμπελ επέλεξε τη Νορβηγία για την απονομή του βραβείου ειρήνης, αν και αυτό μπορεί να αντανακλά το γεγονός ότι η Νορβηγία και η Σουηδία ήταν συνδεδεμένες σε μια πολιτική ένωση την εποχή που συνέταξε τη διαθήκη του. Το 1968, όταν η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας γιόρταζε την 300ή επέτειό της, ίδρυσε το Βραβείο Οικονομικών Επιστημών στη Μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ με μια δωρεά στο Ίδρυμα Νόμπελ. Το βραβείο απονέμεται από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, σύμφωνα με τις ίδιες αρχές που ισχύουν και για τα άλλα βραβεία.

Ποιος αποφασίζει

Για τα βραβεία αποφασίζει η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, η οποία αποτελείται από πέντε άτομα που διορίζονται από το Νορβηγικό κοινοβούλιο. Τα μέλη είναι συχνά συνταξιούχοι πολιτικοί, αλλά όχι πάντα. Η τρέχουσα επιτροπή διευθύνεται από τον επικεφαλής του νορβηγικού παραρτήματος της PEN International, μιας ομάδας που υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης. Ένα άλλο μέλος είναι ακαδημαϊκός. Όλοι προτείνονται από νορβηγικά πολιτικά κόμματα και οι διορισμοί τους αντικατοπτρίζουν την ισορροπία δυνάμεων στο νορβηγικό κοινοβούλιο.

Ποιος μπορεί να κερδίσει

Η σύντομη απάντηση είναι: όποιος ταιριάζει στην περιγραφή που ορίζεται στη διαθήκη του 1895 του Σουηδού βιομήχανου Άλφρεντ Νόμπελ. Σύμφωνα με αυτή, το βραβείο πρέπει να απονέμεται στο πρόσωπο «που έχει συμβάλει περισσότερο ή καλύτερα στην προώθηση της αδελφοσύνης μεταξύ των εθνών, στην κατάργηση ή μείωση των μόνιμων στρατών και στην ίδρυση και προώθηση των ειρηνευτικών συνόδων».

Η πιο περίπλοκη απάντηση είναι ότι το βραβείο «πρέπει να τοποθετηθεί στο τρέχον πλαίσιο», σύμφωνα με τον Kristian Berg Harpviken, γραμματέα της επιτροπής απονομής, ο οποίος προετοιμάζει το έργο για τον φορέα απονομής. Συμμετέχει στις συζητήσεις, αλλά δεν ψηφίζει. «Θα εξετάσουν την παγκόσμια κατάσταση, θα δουν τι συμβαίνει, ποιες είναι οι παγκόσμιες τάσεις, ποια είναι τα κύρια προβλήματα, ποιες είναι οι πιο ελπιδοφόρες διαδικασίες που παρατηρούμε», δήλωσε στο Reuters. «Και οι διαδικασίες εδώ μπορεί να σημαίνουν οτιδήποτε, από μια συγκεκριμένη ειρηνευτική διαδικασία έως ένα νέο είδος διεθνούς συμφωνίας που βρίσκεται σε εξέλιξη ή που έχει πρόσφατα υιοθετηθεί».