Όλοι μιλούν για τo εργασιακό burnout, αλλά... ξεχνούν τον θόρυβο - Οι επιπτώσεις στην υγεία

Χρόνο με το χρόνο, όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, γνωστό και ως burnout. Όμως, κάθε εργάσιμη ημέρα, οι εργαζόμενοι σχεδόν σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, υπομένουν ένα μπαράζ ήχων. Συνομιλίες που αλληλεπικαλύπτονται, τηλέφωνα που χτυπούν, πληκτρολόγια που κροταλίζουν, εκτυπωτές που βουίζουν, καθώς κι ένα σωρό άλλες θορυβώδεις καταστάσεις αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητας κατά τις ώρες της εργασίας.

Αν και οι περισσότεροι από αυτούς τους θορύβους φαίνονται ασήμαντοι όταν τους αντιμετωπίσει κανείς μεμονωμένα, εν τούτοις όλοι μαζί σχηματίζουν ένα αδιάκοπο φόντο που μειώνει την συγκέντρωση και την ενέργεια, ενώ «απειλεί» και την υγεία των εργαζομένων.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί εδώ και καιρό ότι η έκθεση σε παρατεταμένο θόρυβο αυξάνει τα ορμονικά επίπεδα του στρες και μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση άγχους, διαταραχών ύπνου και καρδιαγγειακών κινδύνων. Ωστόσο, στις εταιρικές συζητήσεις για την ευημερία, ο θόρυβος σπάνια έχει τραβήξει την ίδια προσοχή με την εργονομία, τον φωτισμό ή την «ευέλικτη» εργασία.

«Οι συζητήσεις γύρω από την ψυχική υγεία έχουν επεκταθεί πέρα από την εργονομία και τις ζώνες ευεξίας για να συμπεριλάβουν έναν παράγοντα που συχνά παραβλέπεται: την ακουστική του γραφείου», δήλωσε ο Kunal Sharma, διευθύνων σύμβουλος καιιδρυτής της Flipspaces. «Η κακή ακουστική που χαρακτηρίζεται από ηχώ φωνών, κουδούνισμα τηλεφώνων ή συνεχή θόρυβο στο παρασκήνιο μπορεί να αυξήσει την γνωστική κόπωση και την ευερεθιστότητα, μειώνοντας τελικά την παραγωγικότητα και την ικανοποίηση στο χώρο εργασίας».

Οι οpen plan χώροι

Όπως διαβάζουμε στο peoplematters, έρευνα του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι σε open plan χώρους δήλωσαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα δυσαρέσκειας λόγω του θορύβου σε σύγκριση με εκείνους που εργάζονται σε ιδιωτικά γραφεία. Μια ξεχωριστή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Harvard Business Review διαπίστωσε ότι, αντί να προάγουν τη συνεργασία, τα «ανοιχτά» γραφεία συχνά οδηγούσαν τους εργαζόμενους να αποσύρονται και να βασίζονται περισσότερο στην ψηφιακή επικοινωνία για να αποφεύγουν τα διαλείμματα.

«Ο συνεχής θόρυβος στο παρασκήνιο, τα τηλέφωνα που χτυπάνε και οι αλληλεπικαλυπτόμενες συνομιλίες μπορεί να φαίνονται ως μικροί περισπασμοί, αλλά με την πάροδο του χρόνου μπορούν να υπονομεύσουν την συγκέντρωση, να αυξήσουν τα επίπεδα άγχους και να επηρεάσουν την συναισθηματική ισορροπία», δήλωσε ο Maanoj Tomar, ιδρυτής της AFC System Private Limited. «Ο καλός σχεδιασμός δεν αφορά μόνο την αισθητική, αλλά και την ενσυναίσθηση. Κάθε στοιχείο ενός χώρου εργασίας πρέπει να συμβάλλει στο πώς αισθάνονται οι άνθρωποι ενώ εργάζονται».

Το παράδοξο είναι έντονο: τα γραφεία που έχουν κατασκευαστεί με γνώμονα τη διαφάνεια κινδυνεύουν πλέον να υπονομεύσουν τόσο την παραγωγικότητα όσο και την ευημερία. Για τους υπεύθυνους ανθρώπινου δυναμικού, ο θόρυβος αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση, καθώς συχνά «κρύβεται». Λίγοι υπάλληλοι γράφουν «το γραφείο είναι πολύ θορυβώδες» στις έρευνες. Αντίθετα, το ζήτημα εμφανίζεται καλυμμένο με όρους όπως «αποσπάσεις της προσοχής», «δύσκολο να συγκεντρωθείς» ή «δυσκολία συγκέντρωσης».

Στην Shivtek Spechemi Industries, τέτοια μοτίβα είναι συνηθισμένα. «Μέσα από τις τακτικές μας επισκέψεις, τις ανατροφοδοτήσεις της ομάδας και τις έρευνες, παρατηρούμε συνεχώς ότι ο θόρυβος και η έλλειψη ήσυχων χώρων αναδύονται ως επαναλαμβανόμενα προβλήματα», δήλωσε ο Pankaj Pandey, επικεφαλής ανθρώπινου δυναμικού. «Αν και δεν αναφέρονται όλα τα σχόλια απευθείας ως «θόρυβος», όροι όπως «αποσπάσεις της προσοχής» ή «ανάγκη για ήσυχους χώρους» εμφανίζονται συχνά, υποδηλώνοντας ότι η ακουστική παίζει έναν σιωπηλό αλλά σημαντικό ρόλο στα καθημερινά επίπεδα άγχους».

Ο «ψηφιακός θόρυβος»

Η μετάβαση στην υβριδική εργασία έχει προσθέσει νέες μορφές άγχους. Η πληθώρα των βιντεοκλήσεων, των άμεσων μηνυμάτων και των ειδοποιήσεων έχει δημιουργήσει αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «ψηφιακό θόρυβο». «Αναγνωρίζουμε ότι οι συνεχείς βιντεοκλήσεις, τα email και οι ειδοποιήσεις μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικό ψηφιακό θόρυβο», δήλωσε ο Chaudhary της DBS. «Γι' αυτό έχουμε εφαρμόσει πρακτικές βελτιστοποίησης των συσκέψεων, Focus Time τις Παρασκευές χωρίς προγραμματισμένες συσκέψεις και Well-being Wednesdays».

Ο Pandey συμφώνησε ότι ο ψηφιακός θόρυβος επιδεινώνει το πρόβλημα. «Σε υβριδικά περιβάλλοντα, οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν τόσο ψηφιακή κόπωση όσο και φυσικές περισπασμούς. Σαφείς πολιτικές, όπως ώρες χωρίς συναντήσεις, ασύγχρονη εργασία και αποκλειστικές περιόδους συγκέντρωσης, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της υπερφόρτωσης».

Υπάρχει έρευνα που το επιβεβαιώνει. Ο Δείκτης Τάσεων Εργασίας 2022 της Microsoft διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι αφιέρωσαν 252% περισσότερο χρόνο σε διαδικτυακές συναντήσεις σε σύγκριση με το 2020, οδηγώντας σε αναφορές κόπωσης και αποσύνδεσης. Η ασαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ φυσικών και ψηφιακών ηχοτοπίων έχει μετατρέψει την ακουστική ευεξία σε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα.

Ο θόρυβος δεν επηρεάζει όλους τους υπαλλήλους εξίσου. Για τους εργαζόμενους με νευροδιαφορετικότητα και εκείνους με αισθητηριακή ευαισθησία, τα ηχητικά περιβάλλοντα του γραφείου μπορεί να είναι συντριπτικά. Μια έρευνα της Deloitte το 2023 διαπίστωσε ότι το 80% των εργαζομένων πίστευε ότι τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού χωρίς αποκλεισμούς, όπως οι ήσυχες περιοχές ή οι χώροι φιλικοί προς τις αισθήσεις, βελτίωναν την αφοσίωσή τους και την ψυχική τους ευεξία.

Επιπτώσεις του θορύβου στην υγεία

Σύμφωνα με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, και το πληροφοριακό δελτίο που συνέταξε ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Κωνσταντίνος Πούλιος, οι πιο σοβαρές επιπτώσεις στους χώρους εργασίας είναι οι εξής:

Απώλεια ακοής

Η θορυβογενής απώλεια της ακοής θεωρείται η πιο διαδεδομένη μη αναστρέψιμη επαγγελματική ασθένεια που οφείλεται σε παρατεταμένη έκθεση σε δυνατό θόρυβο. Εμφανίζεται αρχικά ως αδυναμία αντίληψης ήχων υψηλής συχνότητας, ενώ στη συνέχεια η ακοή χειροτερεύει και στις χαμηλότερες συχνότητες. Ακόμη και ένας σύντομης διάρκειας θόρυβος παλμικού χαρακτήρα, όπως ένας πυροβολισμός ή μία έκρηξη, μπορεί να έχει μόνιμες επιπτώσεις στην ποιότητα της ακοής.

Μη ακουστικές παθολογικές επιδράσεις

Αφορούν κυρίως το νευρικό σύστημα, τις ψυχικές λειτουργίες, το κυκλοφορικό, το γαστρεντερικό, το ενδοκρινικό και άλλα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Οι εκτιθέμενοι στον θόρυβο εργαζόμενοι παρουσιάζουν συχνά υπέρταση, ταχυκαρδία, διαταραχές στην πέψη, δυσκολία στη συγκέντρωση, πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, σωματική κόπωση,
εκνευρισμό, υπερένταση, άγχος, καθώς και διαταραχές στη συμπεριφορά.

Εργασιακό άγχος

Το εργασιακό άγχος σπανίως οφείλεται σε ένα μόνον αίτιο και συνήθως προκαλείται από την αλληλεπίδραση περισσοτέρων παραγόντων κινδύνου. Ο εργασιακός θόρυβος, ακόμη και σε επίπεδα που δεν απαιτείται η λήψη μέτρων προστασίας της ακοής, μπορεί να συνιστά στρεσογόνο παράγοντα (π.χ. το συνεχές κουδούνισμα τηλεφώνου ή ο μόνιμος βόμβος του κλιματιστικού).

Αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων

Τα υψηλά επίπεδα θορύβου δυσχεραίνουν την επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων, ενώ καλύπτουν πολλές φορές τον ήχο των προειδοποιητικών σημάτων (π.χ. σήμα ότι όχημα κινείται με την όπισθεν) αυξάνοντας την πιθανότητα εργατικών ατυχημάτων.