Τα έξυπνα παιδιά ζουν περισσότερο - Τι αποκαλύπτει νέα γενετική έρευνα

Μια νέα ανάλυση που δημοσιεύεται στο περιοδικό Genomic Psychiatry επιβεβαιώνει κάτι που οι επιστήμονες υποψιάζονταν εδώ και χρόνια: μια σχέση ανάμεσα στη νοημοσύνη των παιδιών και τη μακροζωία. Όπως δείχνουν τα ευρήματα, τα ίδια γονίδια που συνδέονται με υψηλότερη γνωστική λειτουργία στα πρώτα χρόνια της ζωής φαίνεται πως σχετίζονται και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η έρευνα αποτελεί την πρώτη μοριακή απόδειξη ότι η εξυπνάδα από μικρή ηλικία και το προσδόκιμο ζωής μοιράζονται κοινή γενετική βάση.

Όπως αναφέρει το PsyPost, για δεκαετίες, οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει ότι τα παιδιά που επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα σε τεστ νοημοσύνης ζουν περισσότερα χρόνια. Μια μεγάλη έρευνα με δεδομένα από πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους έδειξε πως κάθε αύξηση στη βαθμολογία των τεστ αντιστοιχεί σε 24% μικρότερο κίνδυνο θανάτου μέσα στις επόμενες δεκαετίες. 

Η απορία που απασχολεί τη γνωστική επιστήμη

Προηγούμενες μελέτες, μάλιστα, είχαν εντοπίσει κοινά γονίδια που σχετίζονται με τη νοητική λειτουργία στους ενήλικες και τη μακροζωία. Όμως οι ενήλικες συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας που μπορούν να επηρεάσουν τη σκέψη και παράλληλα να μειώσουν το προσδόκιμο ζωής. Έτσι δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει κανείς αν η αιτία βρίσκεται στα γονίδια ή αν η φθορά του οργανισμού επηρεάζει τα αποτελέσματα.

Για να παρακάμψουν αυτό το εμπόδιο, οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα που αφορούσαν τη νοητική λειτουργία στην παιδική ηλικία -πολύ πριν εμφανιστούν πιθανά προβλήματα υγείας. Στόχος τους ήταν να διαπιστώσουν αν η γνωστή σύνδεση ανάμεσα σε υψηλότερη παιδική νοημοσύνη και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής έχει πράγματι γενετική βάση.

Η μεγάλη βάση δεδομένων που αποκάλυψε το κοινό DNA

Αντί να συλλέξουν νέα δείγματα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δύο μεγάλες υπάρχουσες βάσεις γενετικών δεδομένων. Η πρώτη περιλάμβανε στοιχεία 12.441 ατόμων από μια μελέτη που εξέταζε το DNA σε σχέση με τη γνωστική λειτουργία στα παιδικά χρόνια. Η δεύτερη ήταν ακόμη μεγαλύτερη και περιλάμβανε πληροφορίες για τη διάρκεια ζωής των γονέων 389.166 ανθρώπων. Με μια εξειδικευμένη στατιστική μέθοδο συνέκριναν τα δύο σύνολα δεδομένων ώστε να εντοπίσουν κοινές γενετικές επιρροές.

Το αποτέλεσμα έδειξε καθαρά ότι υπάρχει μέτρια αλλά σημαντική γενετική συσχέτιση ανάμεσα στη νοημοσύνη των παιδιών και τη μακροζωία των γονιών τους. Με απλά λόγια, κάποια από τα γονίδια που συνδέονται με υψηλότερη εξυπνάδα στην παιδική ηλικία φαίνεται πως «δουλεύουν» και υπέρ της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής.

Τι σημαίνει στην πράξη η γενετική σύνδεση εξυπνάδας και μακροζωίας

Οι ερευνητές εξηγούν ότι αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως «πλειοτροπία», σημαίνει ότι τα ίδια γονίδια μπορεί να επηρεάζουν ανεξάρτητα διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να υπάρχουν γονίδια που καθορίζουν τόσο την υγεία του εγκεφάλου όσο και τη γενική φυσική ανθεκτικότητα του οργανισμού. Η θεωρία αυτή στηρίζει την υπόθεση της «ακεραιότητας του συστήματος», σύμφωνα με την οποία ορισμένοι άνθρωποι διαθέτουν έναν γενετικά πιο «σταθερό» οργανισμό —έναν εγκέφαλο και σώμα που λειτουργούν αρμονικά και αντέχουν καλύτερα στη φθορά του χρόνου.

Υπάρχει, βέβαια, και μια δεύτερη εξήγηση: η «κάθετη» πλειοτροπία. Εδώ η νοημοσύνη λειτουργεί ως αφετηρία που επηρεάζει μελλοντικές επιλογές. Ένα έξυπνο παιδί τείνει να σπουδάσει περισσότερο, να επιλέξει επαγγέλματα με λιγότερο στρες, να κατανοεί καλύτερα πληροφορίες για την υγεία και να ακολουθεί πιο υγιεινές συνήθειες —παράγοντες που με τη σειρά τους αυξάνουν τη μακροζωία.

Παρά τη σαφή γενετική σύνδεση, οι επιστήμονες παραδέχονται ότι δεν γνωρίζουν ακόμη ποια συγκεκριμένα γονίδια εμπλέκονται ούτε με ποιον ακριβώς βιολογικό μηχανισμό επιδρούν. Η μελέτη δείχνει ότι υπάρχει κοινή γενετική «υπογραφή», αλλά για να εντοπιστούν τα ακριβή σημεία του γονιδιώματος που την καθορίζουν, χρειάζονται πιο στοχευμένες έρευνες.