Τα γκρίζα μαλλιά μπορεί να προστατεύουν από τον καρκίνο, λέει νέα μελέτη
Επιστήμονες αποκάλυψαν ότι το γκριζάρισμα μπορεί να «θυσιάζει» τη νεότητα για να αποτρέψει τον καρκίνο.
Μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Cell Biology υποστηρίζει ότι τα γκρίζα μαλλιά μπορεί να αποτελούν έναν εξελιγμένο μηχανισμό άμυνας του οργανισμού απέναντι στον καρκίνο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ίδια βλαστοκύτταρα του δέρματος που ευθύνονται για το χρώμα των μαλλιών, όταν υποστούν βλάβες, μπορούν είτε να οδηγήσουν σε γκριζάρισμα είτε να εξελιχθούν σε καρκινικά κύτταρα.
Τα βλαστοκύτταρα που δίνουν το χρώμα στα μαλλιά
Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, τα μαλλιά μας παίρνουν το χρώμα τους από τα μελανοκύτταρα, κύτταρα που προέρχονται από ειδικά βλαστοκύτταρα στους θύλακες της τρίχας. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα βλαστοκύτταρα μειώνονται και η τρίχα χάνει τη χρωστική της. Όμως, όταν ορισμένα παραμένουν και υποστούν μεταλλάξεις, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εξελιχθούν σε μελάνωμα, μια από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του δέρματος. Το ερώτημα των επιστημόνων ήταν γιατί μερικά κύτταρα «σβήνουν» ακίνδυνα, ενώ άλλα παραμένουν και γίνονται επικίνδυνα.
Η ομάδα των ερευνητών παρατήρησε ότι όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο τα βλαστοκύτταρα αντιδρούν στο στρες και από τα χημικά σήματα που δέχονται από τα γειτονικά κύτταρα. Όταν οι ερευνητές προκάλεσαν στα πειραματόζωα βλάβες στο DNA, τα κύτταρα ενεργοποίησαν έναν αμυντικό μηχανισμό που τα έκανε να σταματήσουν να πολλαπλασιάζονται. Αντί να συνεχίσουν να ανανεώνονται, μετατράπηκαν σε κύτταρα χρωστικής και στη συνέχεια χάθηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν τα μαλλιά να γκριζάρουν, αλλά ο οργανισμός να προστατεύεται από πιθανές καρκινικές μεταλλάξεις.
Πώς οι καρκινογόνοι παράγοντες “μπερδεύουν” το φυσικό σύστημα άμυνας
Όταν όμως τα ίδια κύτταρα εκτέθηκαν σε καρκινογόνους παράγοντες, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η αντίδραση ήταν διαφορετική. Οι καρκινογόνοι παράγοντες «μπλόκαραν» τον μηχανισμό αυτοκαταστροφής και έδωσαν εντολή στα κύτταρα να συνεχίσουν να επιβιώνουν και να διαιρούνται. Ένας βιοχημικός δρόμος που ενεργοποιείται από το αραχιδονικό οξύ και το μόριο KITL, το οποίο παράγεται από γειτονικά κύτταρα του δέρματος, φάνηκε να ενισχύει αυτή την διαδικασία. Η επιβίωση αυτή, ωφέλιμη για τη διατήρηση του χρώματος, αύξανε όμως και την πιθανότητα καρκινικού μετασχηματισμού.
Χρησιμοποιώντας απεικονιστικές μεθόδους, οι ερευνητές παρακολούθησαν την πορεία αυτών των κυττάρων στα ποντίκια. Σε νεαρά ζώα, οι θύλακες ήταν γεμάτοι υγιή βλαστοκύτταρα και το χρώμα ανανεωνόταν σε κάθε κύκλο ανάπτυξης. Αντίθετα, στα ηλικιωμένα ποντίκια τα περισσότερα κύτταρα είχαν χαθεί, κάτι που εξηγεί γιατί τα μαλλιά γκριζάρουν με την ηλικία. Όταν προκάλεσαν βλάβες στο DNA, ο αριθμός των κυττάρων έπεσε ακόμη περισσότερο. Όμως στα ποντίκια που είχαν εκτεθεί και σε καρκινογόνες ουσίες, αυτή η απώλεια δεν συνέβη — οι ουσίες φαίνεται πως «ανέστειλαν» τη φυσική διαδικασία γήρανσης, με τίμημα όμως αυξημένο κίνδυνο για μελάνωμα.
Αναλύοντας τα μοριακά δεδομένα, οι επιστήμονες είδαν ότι τα κύτταρα που επέζησαν ενεργοποίησαν το μεταβολικό μονοπάτι του αραχιδονικού οξέος, ενώ τα επίπεδα του KITL αυξήθηκαν σημαντικά. Όταν οι ερευνητές αφαίρεσαν το KITL, τα βλαστοκύτταρα χάθηκαν και τα μαλλιά ξαναγκρίζαραν. Όταν το πρόσθεσαν ξανά, τα μαλλιά ανέκτησαν τη χρωστική τους. Έτσι επιβεβαιώθηκε ότι το μικροπεριβάλλον του θυλάκου μπορεί να καθορίσει αν τα κύτταρα θα «γεράσουν» ή θα επιβιώσουν με κίνδυνο καρκινογένεσης.
Η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη νεότητα και στην ασφάλεια
Η ανακάλυψη αυτή αποκαλύπτει μια εντυπωσιακή ισορροπία: τα ίδια κύτταρα μπορεί να ακολουθήσουν δύο αντίθετες πορείες — εξάντληση που οδηγεί σε γήρανση αλλά προσφέρει προστασία, ή επιμονή που διατηρεί τη νεότητα αλλά εγκυμονεί κινδύνους. Με άλλα λόγια, το γκριζάρισμα ίσως δεν είναι απλώς «σημάδι του χρόνου», αλλά ένας τρόπος του οργανισμού να προλαμβάνει τον καρκίνο.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα γκρίζα μαλλιά αποτελούν εγγύηση μακροζωίας ή ασπίδα κατά του καρκίνου. Η έρευνα δείχνει ότι αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο ο οργανισμός απομακρύνει τα φθαρμένα κύτταρα. Αν αυτή η διαδικασία διαταραχθεί —για παράδειγμα, μέσα από θεραπείες που επιχειρούν να «ξαναζωντανέψουν» τις χρωστικές— υπάρχει ο κίνδυνος να ενισχυθούν κύτταρα με επικίνδυνες μεταλλάξεις.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι κάθε προσπάθεια να επιβραδυνθεί το γκριζάρισμα ή να αναζωογονηθούν τα κύτταρα της χρωστικής πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς το λεπτό όριο ανάμεσα στη νεότητα και την ασφάλεια είναι εξαιρετικά εύθραυστο.
