Οθόνες και κατάθλιψη στους εφήβους: Τι δείχνει 8ετής μελέτη για την ψυχική υγεία των παιδιών

Μια νέα μελέτη, δημοσιευμένη στο JAMA Network Open, αναφέρει ότι τα παιδιά που είναι πιο δραστήρια σωματικά και αφιερώνουν λιγότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες παρουσιάζουν λιγότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης έως την ηλικία των 15 ετών. Η έρευνα παρακολούθησε 504 παιδιά επί οκτώ χρόνια και διαπίστωσε ότι η τακτική συμμετοχή σε οργανωμένη φυσική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με περιορισμένο χρόνο χρήσης κινητών και υπολογιστών, σχετίζεται με καλύτερη ψυχική υγεία στην εφηβεία.

Η σύνδεση μεταξύ άσκησης και κατάθλιψης

Η εφηβική κατάθλιψη και το άγχος αποτελούν πλέον παγκόσμια επιδημία. Οι διαταραχές ξεκινούν στην εφηβεία και στη Φινλανδία, όπου έγινε η μελέτη, αποτελούν τον συχνότερο λόγο χορήγησης επιδόματος ασθενείας σε εφήβους. Το μέγεθος του προβλήματος ανάγκασε τους επιστήμονες να εξετάσουν ποιοι παράγοντες (όπως η άσκηση, ο ύπνος ή η διατροφή) μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά για την ψυχική υγεία.

Η συγκεκριμένη μελέτη ξεχωρίζει γιατί εξέτασε τις συνήθειες των παιδιών από τα 6 μέχρι τα 15 έτη, αντί να εστιάζει σε μία μόνο ηλικία. Από τα αρχικά 504 παιδιά, 187 ολοκλήρωσαν όλες τις φάσεις της έρευνας. Η φυσική δραστηριότητα μετρήθηκε τόσο με ερωτηματολόγια όσο και με επιταχυνσιόμετρα, ενώ η διατροφή αξιολογήθηκε με βάση τον δείκτη Baltic Sea Diet. Ο ύπνος καταγράφηκε μέσω φορητών συσκευών και η ψυχική υγεία αξιολογήθηκε με έγκυρες κλίμακες άγχους και κατάθλιψης.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η εποπτευόμενη σωματική δραστηριότητα (όπως συμμετοχή σε ομάδες ή αθλήματα) συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Αντίθετα, η αυξημένη χρήση κινητών και υπολογιστών συνδέθηκε με μεγαλύτερο ψυχολογικό φορτίο. Το πιο ανησυχητικό ήταν η ισχυρότερη συσχέτιση μεταξύ χρήσης κινητών και κατάθλιψης, συγκριτικά με την τηλεόραση ή τους υπολογιστές.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ελαφριά δραστηριότητα, όπως το περπάτημα ή η μετακίνηση, συνδέθηκε με αυξημένο άγχος, ειδικά στα αγόρια. Αυτό ίσως εξηγείται από το γεγονός ότι οι έντονες ή οργανωμένες δραστηριότητες προσφέρουν περισσότερα ψυχολογικά οφέλη όπως κοινωνικότητα και αίσθηση επιτεύγματος.

Πόσος χρόνος μπροστά στην οθόνη θεωρείται επιβλαβής;

Όπως διαβάζουμε στο PsyPost, oι ειδικοί υπογραμμίζουν πως οι γονείς πρέπει να επιδιώκουν μια ισορροπία: «Λίγος χρόνος μπροστά στην οθόνη δεν είναι πρόβλημα, εφόσον το παιδί έχει και φυσική δραστηριότητα, κοινωνικές επαφές και αυτοεκτίμηση. Αλλά δύο ώρες την ημέρα ισοδυναμούν με έναν μήνα τον χρόνο —και αυτός είναι χρόνος που αφαιρείται από κάτι άλλο» 

Ένα ακόμα εύρημα της έρευνας είναι ότι η σωματική δραστηριότητα φαίνεται να ωφελεί περισσότερο τα αγόρια, ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις της πολύωρης χρήσης οθονών αφορούν εξίσου και τα δύο φύλα. Αυτό ενισχύει την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις ανά φύλο όσον αφορά την πρόληψη ψυχικών διαταραχών.

Βέβαια, οι ερευνητές δεν αρνούνται τους περιορισμούς της συγκεκριμένης μελέτης: πιο συγκεκριμένα στα αρνητικά αναφέρουν το μικρότερο δείγμα στην τελική φάση, την απουσία ανάλυσης του περιεχομένου της οθονικής δραστηριότητας (π.χ. social media vs. gaming) και το γεγονός ότι ήταν παρατηρητική και όχι πειραματική. Για να ελεγχθεί η σχέση αιτίου-αιτιατού, η ομάδα ήδη ετοιμάζει νέα μελέτη με παρεμβάσεις που θα μειώνουν τον χρόνο οθόνης και θα αυξάνουν την άσκηση.