Η πιο αγαπημένη συνήθεια κρατά τον εγκέφαλο κυριολεκτικά ξύπνιο, ακόμα και όταν κοιμόμαστε

Ο καφές αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, προσφέροντας την απαραίτητη «ενέργεια» για να ξεκινήσει η μέρα. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν ότι η επίδρασή του δεν περιορίζεται μόνο στην εγρήγορση, αλλά επεκτείνεται και στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λειτουργεί κατά τη διάρκεια του ύπνου. Συγκεκριμένα, η πρόσληψη καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη νευρωνική δραστηριότητα, επηρεάζοντας την ποιότητα και την αποκατάσταση που προσφέρει ο ύπνος.

Η καφεΐνη και οι νευρωνικές αλλαγές στη διάρκεια του ύπνου

Μια μελέτη από Καναδούς επιστήμονες εξέτασε 40 ενήλικες που ήπιαν 200 mg καφεΐνης πριν τον ύπνο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η καφεΐνη ώθησε τον εγκέφαλο σε κατάσταση αυξημένης πολυπλοκότητας, η οποία συνήθως συνδέεται με την εγρήγορση και την αυξημένη επεξεργασία πληροφοριών. Αν και αυτή η κατάσταση είναι επωφελής κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να επηρεάζει τις διαδικασίες αποκατάστασης που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο από την καφεΐνη στον ύπνο

Η επίδραση της καφεΐνης φαίνεται να είναι πιο έντονη στους νέους ηλικίας 20 έως 27 ετών, με τους μεγαλύτερους σε ηλικία να επηρεάζονται λιγότερο. Αυτό πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι οι νεότεροι έχουν περισσότερους υποδοχείς αδενοσίνης, τους οποίους μπλοκάρει η καφεΐνη, οδηγώντας σε μεγαλύτερη διαταραχή της λειτουργίας του ύπνου. Επιπλέον, η καφεΐνη μπορεί να μειώσει τα αργά κύματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον βαθύ, αναγεννητικό ύπνο, ενώ αυξάνει τα ταχύτερα κύματα που συνδέονται με την εγρήγορση. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να μειώσουν την ποιότητα του ύπνου και να επηρεάσουν αρνητικά τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία.

Παρά τα παραπάνω, υπάρχουν και μελέτες που δείχνουν ότι η χρόνια κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να έχει προστατευτική δράση έναντι των γνωστικών ελλειμμάτων που προκαλούνται από την έλλειψη ύπνου. Σε πειραματόζωα,η μακροχρόνια πρόσληψη χαμηλών δόσεων καφεΐνης απέτρεψε την εξασθένηση της βραχυπρόθεσμης μνήμης και της συναπτικής πλαστικότητας που σχετίζεται με την οξεία στέρηση ύπνου. Ωστόσο, η πρόσληψη καφεΐνης κοντά στην ώρα ανάπαυσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου. Μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη καφεΐνης ακόμη και 12 ώρες πριν τον ύπνο μπορεί να διαταράξει τον ύπνο.

Ο αόρατος αντίκτυπος της καφεΐνης στην καθημερινή απόδοση

Επιπλέον, η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει τον κιρκάδιο ρυθμό, τον εσωτερικό βιολογικό μας ρολόι, μετατοπίζοντας τις φάσεις της εγρήγορσης και του ύπνου, προκαλώντας σχετικές διαταραχές, καθώς και την καθημερινή απόδοση και ευεξία. 

Συνολικά, ενώ η καφεΐνη προσφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη στην εγρήγορση και την απόδοση, η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση της μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ύπνο και τη γενική υγεία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις επιδράσεις της και να προσαρμόσουμε την κατανάλωσή της ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες και τον τρόπο ζωής μας.