Τι είναι η «υποκειμενική φτώχεια» που σαρώνει στην Ελλάδα - Γιατί μας αφορά όλους

Η Ελλάδα αναδεικνύεται «πρωταθλήτρια» στην υποκειμενική φτώχεια μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Το φαινόμενο δεν αποτυπώνει μόνο αριθμούς, αλλά κυρίως την αίσθηση οικονομικής πίεσης που βιώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά.

Τι είναι η υποκειμενική φτώχεια

Η υποκειμενική φτώχεια αφορά το πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιοι οι πολίτες την οικονομική τους κατάσταση. Δεν πρόκειται για επίσημο όριο εισοδήματος, αλλά για το κατά πόσο ένα άτομο ή νοικοκυριό νιώθει ότι «τα βγάζει πέρα».

Σύμφωνα με τη Eurostat  ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι βρίσκεται σε υποκειμενική φτώχεια όταν δηλώνει ότι «δυσκολεύεται» ή «δυσκολεύεται πολύ» να καλύψει τα βασικά έξοδά του.

Πρόκειται για δείκτη που φωτίζει την πραγματική αίσθηση ευημερίας – πέρα από τη στατιστική εικόνα του εισοδήματος.

Τα στοιχεία που σοκάρουν

Στην Ελλάδα, 66,8% των πολιτών δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να καλύψουν τις οικονομικές τους ανάγκες. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με μεγάλη απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες.

Θέση Χώρα Ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας

1. Ελλάδα 66,8%
2. Βουλγαρία 37,4%
3. Κροατία 35,1%
4. Σλοβακία 30,8%
5. Ιταλία 27,3%

Η Γερμανία με ποσοστό 7,3%, καταλαμβάνει την 25η θέση, ενώ μια θέση πιο κάτω βρίσκεται το Λουξεμβούργο με 8,5%. Ο μέσος όρος στην Ε.Ε. (2024) βρέθηκε στο 17,4%.

Το 2023, ο μέσος όρος της Ε.Ε. ήταν 19,1%, κάτι που σημαίνει ότι η Ευρώπη συνολικά βελτιώθηκε, εκτός από την Ελλάδα, που παραμένει μακράν πρώτη στην υποκειμενική πίεση.

Τι κρύβεται πίσω από τα νούμερα

Οι λόγοι είναι σύνθετοι και αφορούν:

• Το υψηλό κόστος ζωής – ειδικά σε ενέργεια, ενοίκια και τρόφιμα.
• Τη στασιμότητα στους μισθούς, που δεν ακολουθούν τον πληθωρισμό.
• Την αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας και τις επισφαλείς μορφές απασχόλησης.
• Τη φορολογική επιβάρυνση των μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων.
• Η ψαλίδα ανάμεσα στην οικονομική πραγματικότητα και την «αίσθηση ασφάλειας» των πολιτών έχει ανοίξει επικίνδυνα.

Γιατί έχει σημασία

Η υποκειμενική φτώχεια δεν είναι μόνο «ψυχολογική» έννοια· επηρεάζει:

• Τις καταναλωτικές συνήθειες και τη ζήτηση στην αγορά.
• Την ψυχική υγεία και την κοινωνική συνοχή.
• Την πολιτική συμπεριφορά των πολιτών – καθώς εντείνει την ανασφάλεια και την απογοήτευση.

Στην πράξη, ένας στους δύο Έλληνες νιώθει φτωχός, ακόμη κι αν δεν είναι κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας. Και αυτό από μόνο του είναι δείκτης κοινωνικής κόπωσης.

Πώς αντιμετωπίζεται

Η μείωση της υποκειμενικής φτώχειας απαιτεί πολιτικές που ενισχύουν όχι μόνο το εισόδημα, αλλά και το αίσθημα σταθερότητας:

• Αύξηση πραγματικών μισθών και μείωση επισφαλούς εργασίας.
• Μείωση κόστους ζωής (στέγαση, ενέργεια, τρόφιμα).
• Ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και σταθερών παροχών.
• Προσαρμογή των δημοσίων πολιτικών ώστε να λαμβάνουν υπόψη και το «πώς νιώθει» ο πολίτης, όχι μόνο τα στατιστικά δεδομένα.

Το συμπέρασμα

Η «υποκειμενική φτώχεια» αποκαλύπτει τη βαθύτερη εικόνα της κοινωνίας: όχι απλώς πόσα χρήματα έχει κάποιος, αλλά πόσο νιώθει ότι μπορεί να σταθεί οικονομικά.

Με 66,8% των Ελλήνων να δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, το πρόβλημα δεν είναι απλώς αριθμητικό, είναι κοινωνικό, πολιτικό και βαθιά ανθρώπινο.