Αυγά με PFAS - Από που πρέπει να αγοράζετε αυγά και τι πρέπει να προσέχετε
Επικίνδυνες χημικές ουσίες ανιχνεύθηκαν σε ελληνικά αυγά, ξεπερνώντας τα όρια της ΕΕ και προκαλώντας ανησυχία για τη δημόσια υγεία.
Πρόσφατη μελέτη φέρνει στο φως ανησυχητικά στοιχεία για την ποιότητα των αυγών που καταναλώνονται στην Ελλάδα, αποκαλύπτοντας την παρουσία χημικών ουσιών με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment. Αναλύθηκαν συνολικά 75 αυγά από 17 κοτέτσια σε περιοχές όπως οι Σέρρες, η Μαγνησία, η Βοιωτία, η Αττική και η Ηλεία. Το εύρημα ότι όλα τα δείγματα περιείχαν PFAS, με περισσότερα από τα μισά κοτέτσια να ξεπερνούν τα όρια που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργεί σοβαρό προβληματισμό για την ασφάλεια των τροφίμων που καταλήγουν στο ελληνικό τραπέζι.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά ήταν τα αποτελέσματα από την Ηλεία, όπου οι συγκεντρώσεις υπερέβησαν τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μέσες τιμές έως και 5,30 mg/kg για ουσίες όπως PFOS, PFHxS και PFBA, επίπεδα που θεωρούνται υψηλά. Σύμφωνα με την ανάλυση, έφηβοι και ηλικιωμένοι στην Ελλάδα φαίνεται να ξεπερνούν το όριο ασφαλούς εβδομαδιαίας πρόσληψης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο μακροχρόνιων επιπτώσεων στην υγεία.
Τι είναι οι PFAS
Οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες, γνωστές διεθνώς ως PFAS, αποτελούν μια τεράστια οικογένεια με περισσότερες από 4.700 συνθετικές ενώσεις που έχουν ενσωματωθεί σχεδόν παντού στην καθημερινή μας ζωή. Λόγω της χημικής τους σταθερότητας, χαρακτηρίζονται ως «αιώνια χημικά», αφού δεν διασπώνται στο περιβάλλον. Αντιθέτως, παραμένουν αναλλοίωτες, συσσωρεύονται σε έδαφος, νερά και οργανισμούς, με αποτέλεσμα να περνούν στην τροφική αλυσίδα και να φτάνουν τελικά στον άνθρωπο. Η βιοσυσσώρευση, όπως αποκαλείται το φαινόμενο, προκαλεί έντονο προβληματισμό για τις πιθανές συνέπειες στην υγεία και τα οικοσυστήματα.
Η διεθνής επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι η έκθεση σε PFAS μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα για την ανθρώπινη υγεία. Οι εν λόγω ουσίες έχουν συνδεθεί με διαταραχές στη λειτουργία του ήπατος, δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς, μεταβολικά προβλήματα όπως η παχυσαρκία, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα, αλλά και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Ιδιαίτερα ευάλωτες θεωρούνται οι πιο ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού, όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, που επηρεάζονται δυσανάλογα από την παρατεταμένη έκθεση σε τέτοιες ουσίες.
Το 2018, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) αναθεώρησε τα επιτρεπτά όρια ασφαλείας για δύο από τις πιο γνωστές ουσίες της κατηγορίας, την PFOA και την PFOS, μειώνοντάς τα σημαντικά. Η επαναξιολόγηση κατέδειξε ότι μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων υπερβαίνει τα νέα, πολύ χαμηλότερα, όρια ασφαλούς εβδομαδιαίας πρόσληψης. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύει την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων και αυστηρότερους ελέγχους, καθώς η έκθεση των πολιτών σε PFAS παραμένει εκτεταμένη και συνεχίζει να αποτελεί μια από τις πιο ανησυχητικές περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας.
Πώς πρέπει να επιλέγετε αυγά και τι να προσέξετε
Τα καλά νέα είναι ότι η μελέτη εξετάζει τα αυγά από οικιακά κοτέτσια και όχι από μεγάλες μονάδες εκτροφής. Αν και οι επιστήμονες τονίζουν ότι υπάρχει κίνδυνος και για τα τελευταία, τα αυγά από οικιακά κοτέτσια σίγουρα δεν είναι πιο ασφαλή. Όλοι οι ειδικοί καταλήγουν δεν υπάρχει σαφής ένδειξη ότι τα αυγά αυτά προσφέρουν καλύτερη ποιότητα σε σχέση με αυτά των ορνιθοτροφείων. Αντίθετα, τα εμπορικά αυγά υπάγονται σε αυστηρές διατάξεις τροφικής ασφάλειας — π.χ. στην Ε.Ε. οι όρνιθες εμβολιάζονται κατά της σαλμονέλας και ακολουθούνται πρωτόκολλα υγιεινής και ελέγχου..
Τα αυγά από οικιακά κοτέτσια υπόκεινται σε κινδύνους όπως έκθεση σε περιβαλλοντικά τοξικά, βαρέα μέταλλα ή ρύπους (π.χ. PFAS), όπως τεκμηριώθηκε στην πρόσφατη μελέτη. Επίσης, οι μικρής κλίμακας παραγωγές συχνά στερούνται αυστηρών μέτρων υγιεινής και ελέγχων βιοασφάλειας, αυξάνοντας την πιθανότητα μόλυνσης από σαλμονέλα ή άλλους παθογόνους παράγοντες. Αντίθετα, στις εμπορικές μονάδες εφαρμόζονται περιοδικοί έλεγχοι, κτηνιατρική επίβλεψη και συχνά γίνεται πλύσιμο, απολύμανση και τήρηση θερμοκρασίας⏤ μέτρα που συμβάλλουν στη μείωση προβλημάτων ασφάλειας.
Επιπλέον, η πρακτική του πλυσίματος αυγών από ιδιώτες ενδέχεται να αφαιρεί την προστατευτική φυσική επίστρωση (“bloom”), καθιστώντας τα πιο ευάλωτα σε μικροβιακή μόλυνση, εκτός κι αν γίνεται σωστά και συνοδεύεται από επαρκή ψύξη.
Συνοπτικά, τα αυγά από ορνιθοτροφεία προσφέρουν υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας λόγω κανονιστικών ελέγχων και καλών πρακτικών, ενώ τα οικιακά αυγά, παρότι συχνά φρέσκα, ενέχουν κινδύνους και απαιτούν προσοχή στον καθαρισμό και τη συντήρηση.