Ανθρώπινα εγκεφαλικά κύτταρα μεταμοσχεύθηκαν σε ποντίκια και θεράπευσαν το άγχος και την κατάθλιψη

H αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους είναι ένα «στοίχημα» για την επιστήμη και μέχρι τώρα γίνεται κυρίως φαρμακευτικά. Ερευνητές από την Κίνα, ωστόσο, προχώρησαν σε ένα πείραμα που ανοίγει νέους δρόμους με τη μεταμόσχευση εξειδικευμένων νευρικών κυττάρων από ανθρώπινα βλαστοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά, γνωστά ως ντοπαμινεργικοί νευρώνες Α10, παίζουν κρίσιμο ρόλο στα κυκλώματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ευχαρίστηση και τα κίνητρα, γεγονός που τα καθιστά σημαντικό στόχο για έρευνα στην ψυχική υγεία.

Η διαδικασία δημιουργίας των νέων νευρώνων

Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Cell Stem Cell οι ερευνητές αξιοποίησαν την ικανότητα των βλαστοκυττάρων να μεταμορφώνονται σε όλους τους κυτταρικούς τύπους. Χρησιμοποιώντας ένα «μείγμα» παραγόντων –όπως βιταμίνη C, πρωτεΐνες που ενισχύουν την ανάπτυξη νευρώνων και ουσίες που μπλοκάρουν συγκεκριμένα μονοπάτια σηματοδότησης– κατάφεραν να δημιουργήσουν κύτταρα που μιμούνται τους ντοπαμινεργικούς νευρώνες Α10. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα εργαστηριακά κύτταρα ενσωματώθηκαν σε ζωντανούς οργανισμούς.

Όταν τα νέα κύτταρα μεταμοσχεύθηκαν σε αναισθητοποιημένα ποντίκια, όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά και δημιούργησαν συνδέσεις με τα σωστά τμήματα του εγκεφάλου. Έτσι αποκατέστησαν κυκλώματα που σχετίζονται με την καλή διάθεση και την κινητοποίηση. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: τα πειραματόζωα εμφάνισαν λιγότερο άγχος, ενώ εκείνα που είχαν συμπτώματα κατάθλιψης παρουσίασαν βελτίωση, σαν να είχαν δεχθεί αντικαταθλιπτική θεραπεία. Αυτό δείχνει ότι είναι δυνατόν να επιδιορθωθούν νευρωνικά δίκτυα που έχουν υποστεί βλάβη και να επανέλθει η ισορροπία της διάθεσης.

Από τον διαβήτη στη νευροεπιστήμη: τα βήματα της έρευνας

Όπως διαβάζουμε στο IFL Science, η ιδέα δεν είναι εντελώς καινούρια. Παρόμοιες τεχνικές με βλαστοκύτταρα έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να θεραπεύσουν άλλες παθήσεις σε πειραματόζωα. Το 2020, ερευνητές είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη και να τα εμφυτεύσουν σε ποντίκια με διαβήτη. Τα επίπεδα σακχάρου τους σταθεροποιήθηκαν μέσα σε δύο εβδομάδες και παρέμειναν σε φυσιολογικά όρια για μήνες. Αντίστοιχες προσπάθειες έχουν γίνει και για την αποκατάσταση κατεστραμμένων νευρικών ιστών στη σπονδυλική στήλη.

Η σημασία της νέας μελέτης έγκειται στο γεγονός ότι η κατάθλιψη παραμένει μία από τις πιο επώδυνες ψυχικές διαταραχές. Μεγάλο ποσοστό των ασθενών δεν ανταποκρίνεται στις υπάρχουσες θεραπείες, γεγονός που καθιστά επιτακτική την αναζήτηση νέων μεθόδων. Τα ευρήματα που συνδέουν την ανηδονία, δηλαδή την αδυναμία να νιώσει κανείς ευχαρίστηση, με διαταραχές στο ντοπαμινεργικό σύστημα δίνουν νέα βάση για παρεμβάσεις.

Γιατί η κατάθλιψη χρειάζεται νέες λύσεις

Η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων ίσως προσφέρει πλεονέκτημα έναντι των φαρμάκων, επειδή αντί να επηρεάζει χημικά σήματα σε όλο τον εγκέφαλο, στοχεύει κατευθείαν στην αποκατάσταση συγκεκριμένων κυκλωμάτων. Αυτό θα μπορούσε να περιορίσει και τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που συχνά εμφανίζονται με τις κλασικές θεραπείες. Ωστόσο, οι επιστήμονες παραδέχονται ότι υπάρχουν ακόμη προκλήσεις. Η παραγωγή των νευρώνων Α10 δεν είναι ακόμη επαρκής, ενώ συγχρόνως χρειάζονται βελτιώσεις ώστε να αυξηθεί η ποσότητα και η ποιότητά τους.

Παρά τους περιορισμούς, η μελέτη δίνει ελπίδα για το μέλλον. Πρόκειται για μια απόδειξη ότι είναι εφικτό να στοχεύσουμε συγκεκριμένα νευρικά κυκλώματα και να τα επαναφέρουμε στη λειτουργία τους σε εκατομμύρια ανθρώπους.