Ακρίβεια: Οι Top 20 ανατιμήσεις 2020-2025-Προϊόντα με αύξηση έως 60% «άδειασαν» το πορτοφόλι μας

Η ακρίβεια  στην Ελλάδα δεν είναι πια μια ψυχρή στατιστική. Είναι ο λογαριασμός στο σούπερ μάρκετ που δεν βγαίνει, το τραπέζι που «μαζεύεται», οι συνήθειες που αλλάζουν. Την πενταετία 2020–2025, η αγορά τροφίμων πέρασε από το ένα σοκ στο άλλο: πανδημία, ενεργειακή κρίση , ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες, κλιματικές καταστροφές.  Το αποτέλεσμα; Αυξήσεις που φτάνουν –και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν– το +67%.

Το flash.gr παρουσιάζει τη μεγάλη 20άδα των προϊόντων που χτύπησαν περισσότερο την τσέπη των καταναλωτών, μαζί με ενδεικτικές τιμές 2020–2025 και τους λόγους πίσω από την εκτίναξη.

Top 20 Ανατιμήσεις 2020–2025

Η πενταετία 2020–2025 άφησε βαθύ αποτύπωμα στην τσέπη των Ελλήνων. Οι τιμές στα βασικά αγαθά εκτοξεύτηκαν, πολλές φορές χωρίς προειδοποίηση, μετατρέποντας το εβδομαδιαίο σούπερ μάρκετ σε μικρή… μάχη επιβίωσης. Μέσα στην αναταραχή, δέκα προϊόντα ξεχώρισαν για τις εντυπωσιακές –και συχνά απρόβλεπτες– αυξήσεις τους. Από το κρέας και το ελαιόλαδο μέχρι τη σοκολάτα και τον καφέ, οι αλλαγές αυτές διαμόρφωσαν μια νέα καθημερινότητα. Πρώτο στη λίστα, το αρνί και κατσίκι, που ανέβηκε κατά 67,7% και μετατράπηκε από σταθερή επιλογή στο κυριακάτικο τραπέζι σε είδος σχεδόν πολυτελείας. Η τιμή του σκαρφάλωσε από περίπου 8 ευρώ το κιλό το 2020 στα 13,9–14,2 ευρώ σήμερα, αποτυπώνοντας με τον πιο ηχηρό τρόπο την πίεση που δέχθηκε η κτηνοτροφία. Από κοντά ακολουθεί το μοσχάρι, με άνοδο 65,9%. Η πτώση της παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση οδήγησε σε ασφυκτική άνοδο των εισαγωγικών τιμών, εκτοξεύοντας το κιλό από τα 10 ευρώ στα 16–17 ευρώ. Το μοσχαρίσιο κρέας έγινε πλέον μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές «πληγές» για τα νοικοκυριά.

Στην τρίτη θέση, η ανατίμηση που… δεν περίμενε κανείς: οι σοκολάτες, με αύξηση 60,9%. Η διεθνής κρίση στο κακάο ανέβασε την τιμή της καθημερινής απόλαυσης από 1 ευρώ στα περίπου 1,60 ευρώ, ενώ η σκόνη κακάο ακολούθησε με άνοδο 58,3%, φτάνοντας από 2,50 στα 4 ευρώ. Η παγκόσμια έλλειψη πρώτης ύλης έκανε το γλυκό πιο πικρό. Το ελαιόλαδο , ένα από τα πιο ταυτοτικά ελληνικά προϊόντα, ανέβηκε κατά 44,28%. Οι κακές χρονιές στην παραγωγή και οι απώλειες αποδόσεων εκτόξευσαν την τιμή από 5,5–6 ευρώ στο λίτρο στα 8,5–9 ευρώ, μετατρέποντας το «υγρό χρυσό» ξανά… σε χρυσό. Αντίστοιχη εικόνα και στον καφέ που ανέβηκε 44,37%, αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών φαινομένων σε Βραζιλία και Κολομβία αλλά και του αυξημένου κόστους μεταφορών. Από τα 6,50 ευρώ, έφτασε πλέον κοντά στα 9,50 ευρώ.

Τα τυριά , με άνοδο 41,4%, πλήρωσαν τη δική τους «φορολογία» στην έκρηξη των ζωοτροφών, ανεβαίνοντας από περίπου 8,5 ευρώ στα 12 ευρώ. Στα αυγά  η αύξηση 36,9% (2,20 → 3,10 ευρώ) είναι αποτέλεσμα της διπλής πίεσης ενέργειας και ζωοτροφών. Το ψωμί  που παραμένει ίσως το πιο συμβολικό προϊόν του ελληνικού τραπεζιού, ανατιμήθηκε κατά 36,1%, από 0,90 σε 1,25 ευρώ, καθώς η άνοδος στο αλεύρι και το κόστος φούρνου δημιούργησαν ένα νέο επίπεδο τιμών που δύσκολα θα υποχωρήσει. Τη δεκάδα συμπληρώνουν τα νωπά λαχανικά  με αύξηση 36,2%. Ντομάτα και αγγούρι ανέβηκαν αισθητά σε όλη την πενταετία, θύματα μιας κλιματικής αστάθειας που κάνει την αγροτική παραγωγή μια πραγματική ρώσικη ρουλέτα.

Οι «αθόρυβες» ανατιμήσεις της 5ετίας

Η συμπληρωματική δεκάδα που άλλαξε το καλάθι Αν το κρέας, το κακάο και το ελαιόλαδο ήταν οι μεγάλοι «πρωταγωνιστές» της ακρίβειας, η συμπληρωματική δεκάδα των προϊόντων που ακολουθεί δείχνει κάτι εξίσου ανησυχητικό: η άνοδος τιμών δεν περιορίστηκε στα ακριβά αγαθά, αλλά χτύπησε και τα πιο απλά, καθημερινά τρόφιμα. Αυτά που γεμίζουν κάθε εβδομάδα το καλάθι, χωρίς να το σκεφτούμε. Στην ομάδα των «ήσυχων» αλλά καθοριστικών ανατιμήσεων, τα ζυμαρικά  βρίσκονται στην κορυφή με άνοδο 35%, καθώς το κόστος σιταριού και η ενεργειακή επιβάρυνση πέρασαν κατευθείαν στην τελική τιμή. Ακολουθούν τα όσπρια, που ανέβηκαν 34%, με τις φακές να πηγαίνουν από 1,50 σε 2 ευρώ — μια ένδειξη ότι ακόμη και οι πιο βασικές πηγές πρωτεΐνης δεν έμειναν ανεπηρέαστες. Η ζάχαρη  με άνοδο 32%, καταγράφει μια πίεση που έρχεται όχι μόνο από τις διεθνείς τιμές αλλά και από την αυξημένη ζήτηση και τα προβλήματα αποθεμάτων. Το γάλα , αυξημένο κατά 30%, μετακινήθηκε από το 1,10 στα 1,45 ευρώ, επηρεάζοντας αλυσίδα προϊόντων από γιαούρτι μέχρι τυροκομικά. Στα φρούτα , τα πορτοκάλια σημείωσαν άνοδο 29%, μια συνέπεια της μειωμένης παραγωγής και των έντονων καιρικών μεταβολών. Οι πατάτες  με αύξηση 28%, ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο, ενώ το αλεύρι, που βρίσκεται στη βάση δεκάδων προϊόντων, ανέβηκε 27%, πίεση που πέρασε σε ψωμί, ζύμες και ζυμαρικά. Το γιαούρτι , με άνοδο 26%, παρουσιάζει χαρακτηριστικά μια συνεχή ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια. Οι χυμοί (+25%) και το ρύζι (+22%) ολοκληρώνουν τη εικοσάδα των καθημερινών προϊόντων που «φούσκωσαν», επιβεβαιώνοντας πως η ακρίβεια δεν περιορίστηκε στα… ράφια πολυτελείας, αλλά άγγιξε κάθε γωνιά του νοικοκυριού.

Γιατί εκτοξεύτηκαν οι τιμές;

Η περίοδος 2020–2025 ήταν ένα μοναδικό «σύμπλεγμα κρίσεων» που λειτούργησαν αθροιστικά: ό,τι δεν πρόλαβε να απορροφήσει η αγορά το 2020, το πλήρωσε το 202, ό,τι διογκώθηκε το 2021, εκτινάχθηκε το 2022 κι ό,τι φάνηκε να σταθεροποιείται το 2023, εγκλωβίστηκε σε νέα παραγωγικά εμπόδια μέχρι το 2025.

1. Η ενεργειακή έκρηξη: το ντόμινο που ξεκίνησε τα πάντα

Η ενέργεια λειτουργεί σαν «πυλώνας» κόστους σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Από το 2021 και μετά, οι τιμές σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ηλεκτρικό ρεύμα ανέβηκαν απότομα, πριν καν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη:

• Η ψύξη, κατάψυξη και συντήρηση τροφίμων στα εργοστάσια και τα logistics έγινε έως και 40% ακριβότερη.
• Τα φορτηγά και τα πλοία που μεταφέρουν τρόφιμα πλήρωσαν διπλάσια και τριπλάσια καύσιμα.
• Οι φούρνοι, τα κρεοπωλεία, τα τυροκομεία είδαν το λειτουργικό κόστος να «πετάει» και δεν είχαν περιθώριο απορρόφησης.

Τι προκάλεσε:

Όταν η ενέργεια αυξάνεται τόσο απότομα, η αγορά ανατιμά ταυτόχρονα όλη την αλυσίδα από την παραγωγή μέχρι το ράφι. Γι’ αυτό η ακρίβεια δεν ήταν σταδιακή ήταν κατακόρυφη.

2. Ακριβές ζωοτροφές: ο λόγος που το κρέας έγινε πολυτέλεια

Τα κτηνοτροφικά προϊόντα επηρεάστηκαν περισσότερο από κάθε άλλη κατηγορία. Ο λόγος; Οι ζωοτροφές. Το κόστος τους αυξήθηκε +40–60% μέσα σε μια διετία.

Τι συνέβη

• Η τιμή του καλαμποκιού και της σόγιας —βασικές ζωοτροφές— εκτινάχθηκε στα διεθνή χρηματιστήρια λόγω ξηρασίας σε ΗΠΑ–Ν. Αμερική.
• Ο πόλεμος στην Ουκρανία (μεγάλος εξαγωγέας σιτηρών) περιόρισε την προσφορά.
• Οι μεταφορές σιτηρών αυξήθηκαν από μόνες τους λόγω καυσίμων.

Αποτέλεσμα:

Οι κτηνοτρόφοι βρέθηκαν να πληρώνουν διπλάσιο κόστος σίτισης για ζώα που αποδίδουν το ίδιο. Η αύξηση πέρασε απευθείας στο κρέας, στα τυριά και στα γαλακτοκομικά.

Γι’ αυτό:

• το αρνί/κατσίκι έφτασε σε αύξηση +67%,
• το μοσχάρι +65%,
• τα τυριά +41%.

Τα προϊόντα ζωικής προέλευσης έγιναν οι μεγάλοι «ηττημένοι» της ακρίβειας.

3. Η ευρωπαϊκή παραγωγική συρρίκνωση: λιγότερο προϊόν → υψηλότερη τιμή

Από το 2020 έως το 2025, η Ευρώπη αντιμετώπισε συνεχή πτώση παραγωγής σε κρίσιμους κλάδους: μοσχαρίσιο κρέας, γαλακτοκομικά, εσπεριδοειδή, σιτηρά.

Γιατί μειώθηκε η παραγωγή

• Μικροί και μεσαίοι παραγωγοί «έκλεισαν» ή μείωσαν ζώα λόγω κόστους.
• Ασθένειες και κλιματικά φαινόμενα μείωσαν την παραγωγικότητα.
• Οι επιδοτήσεις δεν κάλυψαν την αύξηση κόστους για πολλές μονάδες.
• Οι εισαγωγές έγιναν ακριβότερες λόγω κόστους μεταφοράς.

Πώς επηρεάστηκε η Ελλάδα

Η χώρα είναι εξαρτημένη από εισαγωγές σε μοσχάρι, γαλακτοκομικά, ζωοτροφές και φρούτα/λαχανικά εκτός εποχής.  Όταν η ΕΕ μειώνει την παραγωγή, η Ελλάδα πληρώνει διπλά: και ακριβότερο προϊόν και ακριβότερη μεταφορά.

4. Διεθνείς κρίσεις σε βασικά αγαθά: κακάο, καφές, σιτάρι, ηλιέλαιο

Η ακρίβεια στην Ελλάδα δεν είναι ένα απομονωμένο φαινόμενο. Πίσω από τις ανατιμήσεις σε δεκάδες προϊόντα κρύβεται μια σειρά παγκόσμιων κρίσεων που ξεκίνησαν πριν την πανδημία, κορυφώθηκαν την περίοδο 2021–2023 και συνέχισαν να πιέζουν τις τιμές μέχρι το 2025. Από το κακάο και τον καφέ μέχρι το σιτάρι και το ηλιέλαιο, οι διεθνείς αγορές βρέθηκαν αντιμέτωπες με ελλείψεις, ακραία καιρικά φαινόμενα και γεωπολιτικές αναταράξεις. Και όταν ο κόσμος «ζορίζεται», η Ελλάδα, μια χώρα εξαρτημένη από εισαγωγές, το πληρώνει πολλαπλά.

Κακάο: Η μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών

Η Δυτική Αφρική, που παράγει το 70% του παγκόσμιου κακάο, βρέθηκε μέσα σε δύο χρόνια αντιμέτωπη με μια τριπλή απειλή:

• παρατεταμένες και καταστροφικές βροχοπτώσεις,
• ασθένειες που χτύπησαν μαζικά τα κακαόδεντρα,
• και παραγωγική πτώση που ξεπέρασε το 20% σε ορισμένες περιοχές.

Το αποτέλεσμα ήταν αναπόφευκτο: η διεθνής τιμή του κακάο εκτοξεύτηκε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών, παρασύροντας μαζί της και τη σοκολάτα, που στην Ελλάδα ανέβηκε σχεδόν +61% την πενταετία. Η σοκολάτα δεν έγινε ποτέ «είδος πολυτελείας», μέχρι σήμερα.

Καφές: Φυσικές καταστροφές στη Λατινική Αμερική

Η διεθνής αγορά καφέ βρέθηκε σε ασφυξία. Η Βραζιλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, πέρασε διαδοχικά:

• πρωτοφανείς ξηρασίες
• και ιστορικές παγωνιές.

Την ίδια στιγμή, η Κολομβία είδε πλημμύρες να καταστρέφουν χιλιάδες στρέμματα καλλιεργειών.Σαν να μην έφτανε αυτό, η κρίση στα μεταφορικά containers το 2021–2022 ανέβασε το κόστος μεταφοράς σε δυσθεώρητα επίπεδα. Η τιμή χονδρικής ανέβηκε απότομα , και η λιανική στην Ελλάδα ακολούθησε, με αυξήσεις άνω του +44%.

Σιτάρι – Αλεύρι – Ζυμαρικά: Το «ντόμινο» του πολέμου στην Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, μια από τις μεγαλύτερες «σιτοθήκες» του πλανήτη, άλλαξε ριζικά την αγορά σιτηρών.
Οι εξαγωγές σταμάτησαν, οι δρόμοι ανεφοδιασμού μπλόκαραν και τα ασφάλιστρα μεταφοράς πολλαπλασιάστηκαν.

Αυτό μεταφράστηκε σε:

• υψηλότερο κόστος για αλεύρι,
• ακριβότερο ψωμί,
• και ανατιμήσεις σε ζυμαρικά και αρτοσκευάσματα σε όλη την Ευρώπη.

Η Ελλάδα, που βασίζεται σε εισαγωγές, επηρεάστηκε άμεσα: οι αυξήσεις στην κατηγορία ξεπέρασαν το +30–35%.

Ηλιέλαιο: Η απόλυτη εξάρτηση από την Ουκρανία

Η Ουκρανία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιέλαιου παγκοσμίως. Όταν η παραγωγή της χώρας μειώθηκε και η εξαγωγική δυνατότητα περιορίστηκε, οι διεθνείς τιμές πήγαν σε ιστορικά υψηλά.  Για την Ελλάδα, που εισάγει μεγάλο μέρος της ζήτησής της, αυτό σημαίνει ένα πράγμα: η τιμή ανέβηκε πριν καν φτάσει στη χώρα.

Το ηλιέλαιο έγινε το πρώτο προϊόν όπου η κρίση φάνηκε αμέσως στο ράφι.

5. Κλιματική αστάθεια: το πιο υποτιμημένο και όμως καθοριστικό — κομμάτι

Τα τελευταία χρόνια η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα και την Ευρώπη αντιμετώπισε ακραία φαινόμενα:

Τι συνέβη:

• Παγετοί την άνοιξη που κατέστρεψαν ανθοφορίες.
• Καύσωνες 45°C που «έκαψαν» ολόκληρες καλλιέργειες.
• Πλημμύρες που έθαψαν παραγωγές σε Θεσσαλία, Κεντρική Ευρώπη και Ιταλία.

Μετατόπιση εποχών → καθυστερημένες συγκομιδές, χαμηλότερες αποδόσεις.

Τι προκάλεσε

• Έλλειψη ντομάτας σε περιόδους που άλλοτε υπήρχε επάρκεια.
• Αλματώδη αύξηση τιμών σε αγγούρια, πιπεριές, κολοκύθια.
• Μεγαλύτερη εξάρτηση από εισαγωγές, άρα νέα κόστη.
• Τα φρέσκα προϊόντα επηρεάζονται άμεσα και οι τιμές τους «χορεύουν» με τον καιρό.

Η μεγάλη εικόνα

Οι αυξήσεις των τιμών δεν είναι αποτέλεσμα ενός μόνο παράγοντα, αλλά της ταυτόχρονης συμπίεσης:
ενέργεια + μεταφορές + πρώτες ύλες + κλιματική κρίση + διεθνείς αγορές. Γι’ αυτό η ακρίβεια των τροφίμων δεν είναι παροδικό φαινόμενο. Για γι’ αυτό οι τιμές δεν επιστρέφουν αυτόματα στα επίπεδα του 2020, γιατί οι δομικές αιτίες παραμένουν.